سندي ديگر از تخلف شركاي خارجي در قرارداد كنسرسيوم

گزارش كارشناس حقوقي

شركت نفت در سال 1345

پيشتر در همين بخش سندي از مجموعه اسناد آرشیو مرکز اسناد صنعت نفت، ارائه شد كه به محدوديت هايي مي پرداخت كه قرارداد كنسرسيوم براي صادرات محصولات پتروشيمي ايران به وجود آورده بود. اينك به سند ديگري مي پردازيم كه گزارش حقوقی دکتر محمدعلی موحد، به روساي وقت شركت ملي نفت است و تخلف طرف آمریکائی (شرکت آموکو) را از قرارداد كنسرسيوم نشان مي دهد.

در گذشته و در دو مرحله اسنادی از نحوه تاسیس پتروشیمی خارگ¹، همچنین اسنادی از محدودیت هائی که قرارداد کنسرسیوم در زمینه صادرات محصولات پتروشیمی ایران به وجود آورده بود، از مجموعه اسناد آرشیو مرکز اسناد صنعت نفت و گزارش حقوقی دکتر محمدعلی موحد به نظر علاقه مندان رسید.

در اينجا دومین گزارش مبسوط و روشنگرانه دكتر موحد، در سال 1345 خورشيدي، به منظور تبیین تخلفات شرکت آموکو (Amoco)، یکی از شرکاي خارجی پتروشیمی خارگ، به علاقه مندان تقدیم می شود.

در بخشی از این سند تاریخی چنین آمده است:

".......... برحسب ماده 8 طرح موافقت نامه آموکو چنین پیش بینی شده است که گاز طبیعی مورد مصرف شرکت سهامی خارگ توسط شرکت ملی نفت ایران و پان آمریکن اینترنشنال باالمناصفه تامین شود و هر یک از طرفین در قبال هر هزار فوت مکعب گاز که بشرکت سهامی خارگ می فروشند دو سنت دریافت دارند."

بنظر می رسد که در تنظیم این ماده به مقررات قرارداد ایپاک راجع به حقوق و تعهدات طرفین توجهی نشده است زیرا بموجب قرارداد مزبور طرف دوم مکلف است هر مقدار گاز طبیعی را که برای مصرف داخلی لازم باشد مجانا تحویل دهد و تصریح شده است که مصرف داخلی شامل تهیه مشتقات جهت صدور هم می باشد ......"

این سند ارزشمند نشانگر عدم رعایت مفاد قراردادهای بین المللی از جمله این قرارداد و بدعهدی آمریکا به تعهدات خود است. این گزارش توسط آقای موحد ارائه و با تاکید دکتر منوچهر اقبال مدیر عامل وقت شرکت ملی نفت برای اظهار نظر به کمیسیونی مرکب از دکتر تفضلی، دکتر موحد و دکتر پرویز مینا² ارجاع شده است.

دکتر مینا پس از این گزارش و جمع بندی نظرات کمیسیون در هامش آن گزارش مختصری را ارائه و سرانجام توسط باقر مستوفی مدیر عامل وقت "شرکت ملی صنایع پتروشیمی" گزارشی در پنج صفحه در مورخ 15/9/1345 تهیه و به دکتر اقبال ارائه مینماید.

متن هر دو سند به رویت دوستداران تاریخ نفت می رسد.

محمدحسن تدریسی

مرکز اسنادصنعت نفت

پاورقي:

1 - مجتمع پتروشیمی خارگ ابتدا تحت عنوان "شرکت سهامی شیمیائی خارگ" جهت بازیافت پروپان، بوتان، نفت و گوگرد از گازهای استحصالی چاه های حوزه نفتی فلات قاره ایران با مشارکت پنجاه- پنجاه بین "شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران" و شرکت آمریکایی آموکو(Amoco)  با سرمایه ای معادل 900 میلیون ریال تاسیس شد و عملیات ساختمان و نصب تجهیزات آن توسط شرکت ژاپنی چیودا (Chioda) در اوایل سال 1344 شمسی شروع و در اواسط سال 1348 به پایان رسید.

(در مجموعه اسناد منتشرشده در بخش اسناد سایت موزه ها و اسناد نفت پتروشیمی خارگ به طور مبسوط به همراه اسناد مربوطه معرفی شده است.)

2- پرویز مینا در فروردین 1306 شمسی در تهران متولد شد. او پس از پایان دوره اول متوسطه در کنکور آموزشگاه فنی آبادان شرکت کرد و در سال 1326 موفق به اخذ درجه دیپلم با درجه عالی شد و به همین دلیل شرکت نفت او را برای ادامه تحصیل به انگلستان فرستاد.

مینا در سال 1330 از دانشگاه بیرمنگام لیسانس شیمی گرفت و پس از طی یک دوره کوتاه در ایران برای ادامه تحصیل مجددا به بیرمنگام مراجعه کرد. او در سال 1336 موفق به اخذ درجه دکترا در رشته شیمی شد و پس از بازگشت به ایران در شرکت ملی نفت و در بخش اکتشاف و تولید مشغول به كار شد.

دكتر مينا در سال 1960 هنگامی که سازمان اوپک تاسیس شد به عنوان رئیس بخش تولید در دبیرخانه اوپک مسئول جمع آوری و توزیع اطلاعات و آمار در زمینه فعالیت های اکتشاف، توسعه و تولید شد و یک سال بعد در 1340 به ایران برگشت و به عنوان مسئول بخش مهندسی و تولید برگزیده شد.

او از سال 1343 تا 1347 به عنوان رئیس قسمت شرکت های وابسته شرکت ملی نفت مسئولیت فعالیت های مربوط به مذاکره، تهیه و اجرای قراداد با شرکت های خارجی را در زمینه اکتشاف، توسعه و تولید نفت در ایران را بر عهده داشت. وی در سال 1347 به سمت معاون امور بین الملل و عضو علی البدل هیئت مدیره و در سال 1353 به سمت مدیر امور بین الملل و عضو هیئت مدیره شرکت ملی نفت منصوب شد.

 از دیگرسمت های او می توان به موارد زیر اشاره كرد:

1350 تا 1353، رئیس هیئت مدیره شرکت سیریپ  SIRIP
1354 تا 1357، عضو هیئت مدیره شرکت ملی نفتکش ایران
1355تا 1357، رئیس هیئت مدیره شرکت نفت ایران در انگلیس.

• قدمت: 1345 خورشيدي
• محل نگهداری: مركز اسناد موزه های صنعت نفت ايران