نگاهي به اسناد امور بين الملل شركت ملي نفت ايران

چهارشنبه بیست و پنجم دي ماه 1398 نگاهي به اسناد امور بين الملل شركت ملي نفت ايران

بررسي اسناد، امور بين الملل شركت ملي نفت ايران از سال 1325 الي 1392 شمسي

زهرا سلیمانی
فرزانه بهارلو

گزارش پیش رو، بیانگر تلاشی بی دریغ در جهت فراهم آوری و دسترس پذیری اسناد واحد مدیریت امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران است. ابتدا گزارش مختصری از روند اقدامات انجام شده ارائه خواهد شد و در ادامه به معرفی این واحد خواهیم پرداخت.

فراهم آوری اسناد امور بین‌الملل شركت ملي نفت ايران از مرداد سال 1398 شمسي آغاز و در آبان ماه سال جاري با 2 هزارو 104 عنوان و 2هزارو 219 رکورد به اتمام رسید. بازه زمانی اسناد به سال 1325 تا 1392 شمسي باز می‌گردد. بخش عمده اسناد لاتین بوده و زبان‌های عربی، فرانسه، آلمانی، ژاپنی، کره ای نیز در میان اسناد دیده می‌شود. امضای افراد مهمی چون دکتر منوچهر اقبال، منوچهر فرمانفرماییان و حسنعلی منصور نیز در این اسناد دیده می‌شود. یه دلیل وجود هامش (دستخط افراد مهم که در حاشیه اسناد درج می‌شود) این اسناد از اهمیت بسزایی برخوردار هستند.
ابتدا اسناد امور بین‌الملل بررسی شده و با توجه به نمودار سازمانی واحد امور بین‌الملل و براساس منشا و موضوع عنوان مناسب به اسناد اختصاص داده شد، سپس فهرست الکترونیکی اسناد تهیه و برچسب کارتن‌‎ها نیز طراحی شد. در این میان برخی از اسناد جهت اسکن ارسال شد. امروز این مجموعه آماده ارائه به پژوهشگران است.

انواع اسناد موجود

اسناد موجود در مخزن واحد مدیریت امور بین‌الملل از نوع اداری، مالی و حقوقی است. این اسناد شامل مکاتبات دفتر بازاریابی و صادرات نفت خام، مکاتبات مدیریت امور پالایش، مکاتبات دفتر امور بین‌الملل و بازرگانی، صورتجلسات اوپک، امور مالی کشتیرانی، فروش نفت و فراورده‌های نفتی، امور قراردادها، محاسبه خسارات نفتکش‌ها، اعتبارات اسنادی و طرح سیف (ایجاد اعتبار بانکی در کشورهای عامل واردات و صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی) و امور اداری شرکت ملی نفت است.

همچنین اسنادی از قبیل حمل و نقل نفت و فراورده‌های نفتی، مکاتبات هیئت مدیره، اعتبارات اسنادی فروش نفت و فراورده‌ها، حواله‌ها، طرح سیف، قراردادها، امور بازرگانی، حفاری و اکتشاف، خطوط لوله، تعمیر، تخلیه و بارگیری کشتیرانی، استاندارد ساختار و تجهیزات، گزارش قیمت فروش نفت، تلکس وارده و صادره، مکاتبات دفتر امور مشارکتی خارج از کشور، که شامل امریکا، چین، سنگاپور، کراپ، تروسا، سوفپ، تانزانیا، دریای سرخ، سوریه، هند، لندن، ترکیه، روسیه، افریقای جنوبی، فرانسه، ایتالیا، کانادا، کرواسی، اوکراین، یمن، مجارستان، ویتنام، آلمان، عدن، عربستان، کویت، اسرائیل ( قبل از انقلاب) ، ژاپن، ترکمنستان، کره جنوبی، پاکستان، استرالیا، اندونزی، بنگلادش، یونان، بروئنی، فیلیپین، رومانی، الجزایر، موزامبیک، یوگوسلاوی، اتریش، لیبی، اشلند، عراق، گرینلند، نوئل، ارمنستان، اسپانیا، قزاقستان، سنگال، هولیورن، آنگولا، کوبا، عمان، سوئیس، اوگاندا، کامبوج، ماداگاسکار،کاراکاس، کرون، لهستان، زامبیا، نامیبیا، گامبیا و از مبدا شهرهای بندرعباس، خارک، کرمانشاه، گچساران، درود، گمیشان و لار است.

یکی از مهمترین اسناد موجود، قرارداد با کنسرسیوم است. قرارداد کنسرسیوم در سال 1333 شمسي منعقد شد. این قرارداد که پس از کودتای 28مرداد 1332 بسته شد، علیرغم ظاهر آن، به واقع برخلاف قانون ملی شدن نفت بود. این قرارداد بین یازده شرکت نفتی از یک طرف و شرکت ملی نفت ایران امضا شد و بر طبق آن حق خرید نفت ایران به مدت 25 سال با حق تمدید قرارداد برای 15سال دیگر، به کنسرسیوم داده شد. مذاکرات کنسرسیوم نفت در لندن در 6 پرونده طی سالیان 1340-1351 شمسي در این مجموعه موجود است.

سند مهم دیگری از این مجموعه، قرار داد شرکت آمریکایی آموکو اینترنتشال است. این شرکت درسال 1354 شمسي قراردادی با شرکت ملی پتروشیمی ایران منعقد کرده و به موجب آن، یک کارخانه پتروشیمی در جزیره خارک جهت تبدیل گاز حاصل از استخراج نفت در خلیج فارس به مواد پتروشیمی احداث کرده است. قدیمی‌ترین مذاکرات موجود با این شرکت مربوط به سال های 1346 تا 1360 شمسي است.