اسنادي با موضوع نفت از مکاتبات نمایندگی کنسولگری انگلیس به بخشداری بندر لنگه

اسنادي از مناطق پس کرانه ای خلیج فارس با موضوع نفت وجود دارد که در آن گزارش ­های کنسولگری دولت انگلیس در بخش بندرلنگه به لحاظ نوع روایت از شرایط استخراج نفت در آن مناطق حکایت دارد.

یونس صادقی
كارشناس واحد پژوهش و تاریخ شفاهی مديريت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت
 

در میان انبوهی از  اسناد متعلق به جنگ جهانی دوم درمرکز اسناد فارس،سندی از مناطق پس کرانه ای خلیج فارس با موضوع نفت وجود دارد که در آن گزارش ­های کنسولگری دولت انگلیس در بخش بندرلنگه به لحاظ نوع روایت از شرایط  استخراج نفت در آن مناطق حکایت دارد. با توجه به کم شدن نفت در آبادان در مقطع جنگ جهانی دوم  شهرهای جنوبی کشور آسیب دیده بودند که این سند به این موضوع و پیامدهای آن ­پرداخته است. محدوده زمانی آن سال 1943 میلادی یعنی در آشفتگی سیاسی و عوض شدن پی درپی کابینه های ایران است.

با بالا گرفتن شرایط جنگی در کشورهای خاورمیانه  و اعلام بی طرفی ایران در جنگ جهانی دوم، کشورهای متفقین(روسیه و انگلیس) به بهانه حضور آلمانی ها به کشور وارد و باعث شدند عملاٌ ایران در جنگ بین الملل دوم قرار گیرد. دولت انگلیس یکی از اهداف اصلی اشغال را توجه جدی به هند و حفظ منافع نفتی خود می دانست. اما شرایط جنگ باعث کمبود صادرات نفت از مناطق نفت خیز جنوب به شهرهای کشور شده بود. در همین راستا نامه محرمانه ای از نماینده کنسولگری انگلیس به بخشدار بندر لنگه وجود دارد با این مضمون که« پس از تقدیم مراسم ارادت آقای محمدشریف ارادت نماینده کارگزاری شرکت نفت در لنگه اطلاع می دهد اخیراً ذخیره نفت خیلی کم شده و اگر در فروش آن نظارتی نشود ممکن است تمام شود با نظریه و عقیده آن کارگزار موافقم و بدین سبب از جنابعالی خواهشمندم که... تعلیماتی بکلیه...دولتی صادر که در مصرف نفت به طور متوسط معمول و مصرفی آنها به طور محرمانه و طبق پروانه ایکه از طرف نماینده شرکت نفت تهیه مشود صادر خواهد شد. و این طریقه بایستی تا حصول نفت تازه از آبادان ادامه و جاری خواهد شد و دیگران هم ممکن است در بازار از دکان حسن خورسندی هر کیلویی 3/60 ریال خریداری نمایند- اسفار نماينده کنسولگری بریتانیا انگلیس» آرشیومرکز اسناد فارس، 293-001472، برگ274)

دریک سند دیگر نماینده کنسولگری انگلیس خطاب به بخشدار محلی لنگه به چهار نفر از اهالی بندرلنگه اشاره شده که نفت را به بهای گران تر از حد معمول فروخته بودند و از بخشداری بندرلنگه تقاضا شده بود در این زمینه تحقیقاتی انجام و گزارش آن را به نماینده کنسولگری انگلیس اطلاع داده شود. (آرشیومرکز اسناد فارس، 293-001472، برگ276)
 

به نظر می رسد شرایط سیاسی کشور و کمبود نفت از آبادان بخشی از افراد سودجو را به سمت گران فروشی سوق داده ، وباعث ايجاد مشکلاتی برای مردم شده بود.