اولین محموله نفتی پس از انقلاب چگونه صادر شد؟

مهندس اسکندر باوریان، فارغ التحصیل امپریال کالج لندن در رشته مهندسی نفت، از سال 1353 به عنوان معاون عملیاتی پایانه نفتی خارگ مشغول به کار و اندکی بعد به سمت مدیر این پایانه منصوب شد. آنچه در پی می آید گوشه ای از خاطرات این مدیر نفتی در آستانه وقوع انقلاب اسلامی است:

اعتصابات نفت از تابستان 1357 شروع شده بود. اما از اول دی ماه تولید صفر شد و حتی پالایشگاه ها هم نفت نفرستادند. تا این زمان پایانه خارگ هنوز فعال بود، اما از سوم دی ماه کارکنان خارگ وارد اعتصاب کامل شدند. حتی آب شیرین کن ها از کار افتادند و برق قطع شد. تنها یکی از ژنراتورها نصفه نیمه برق می داد و در واقع برای تامین مایحتاج اولیه هم با مشکل مواجه بودیم.

اواسط دی ماه هیاتی شامل مرحوم مهندس بازرگان، آیت ا.. هاشمی رفسنجانی، آقای صباغیان و .. از طرف امام (ره) به اهواز آمدند تا تولید نفت برای مصرف داخلی راه اندازی شود. در ملاقاتی که با آنها داشتم، توضیح دادم که کار درستی انجام می شود. به این ترتیب پالایشگاه آبادان با ظرفیت تولید حدودا 600 هزار بشکه در روز شروع به کار کرد.

اما مسئله اینجا بود که حدود 45 تا 50 درصد نفت پالایشی این پالایشگاه به نفت کوره تبدیل می شد، یعنی در حدود 300 هزار بشکه در روز و برای این میزان نفت کوره مصرف داخلی نداشتیم. همین طور هم شد و به زودی مخازن ذخیره پالایشگاه پر شدند.

بنا بر این پیشنهاد کردیم مقدمات صادرات نفت کوره فراهم شود و با آن موافقت شد. به این ترتیب اولین محموله های نفت کوره در بندر ماهشهر بارگیری و با کشتی های 70 هزار تنی برای تخلیه به جزیره خارگ حمل شد.

در آن زمان دو کشتی داشتیم با نام های فرح و رضا پهلوی که از خور موسی عبور می کردند و نفت کوره را به اسکله خارگ تحویل می دادند تا در مخازن ذخیره شود. این کشتی ها پس از رسیدن به جزیره باید توسط پایلوت هایی به سمت لنگرگاه هدایت و به اسکله متصل می شد.

پایلوت های خارجی از اواخر آذر منطقه را ترک کرده بودند و می گفتند که ما را تهدید کرده اند. اما پایلوت های ایرانی هم گفتند تا زمانی که اسم این دو نفر روی این کشتی ها است، ما پا روی عرشه آنها نمی گذاریم!

مانده بودیم که چکار کنیم. تلکسی به شرکت ملی نفتکش که کشتی ها را در اختیار داشت زدیم و مسئله را با آنها مطرح کردیم. آنها هم به رسم معمول نام دو پرنده دریایی را انتخاب کردند و برایمان فرستادند. البته نهایتا اسامی محمد (ص) و زهرا (س) انتخاب شد. اسم های قبلی را پاک کردند و اسامی جدید بر بدنه کشتی ها نصب شد.

بتدریج مخازن خارگ هم پر شد تا این که در اواخر اسفند با امور بین الملل شرکت ملی نفت تماس گرفتیم و به آنها گفتیم که مخازن نفت کوره ما پر شده، لازم است یک کشتی برای صادرات نفت کوره بازاریابی کنند. در این زمان صادراتی به خارج نداشتیم. آنها پذیرفتند.

سرانجام امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران به عهد خود وفا کرد و در تاریخ 14 اسفند 57 یک کشتی به نام "ورلد امبسادور" با ظرفیت 212 هزار تن برای بارگیری به خارگ رسید.

صدور اولین محموله صادراتی نفتی پس از انقلاب در حالی صورت گرفت که 70 روز از اعتصاب کامل کارکنان و قطع صادرات نفت ایران می گذشت. در آن روز آقای حسن نزیه، اولین مدیرعامل شرکت ملی نفت بعد از انقلاب، در منطقه حضور یافت و خبرنگارانی از رسانه های سرتاسر جهان از این رویداد خبر و گزارش تهیه کردند.

همزمان اعلام شد که شرکت آمریکایی "آسکو" که کارهای خدماتی و صنعتی را در مناطق نفتخیز انجام می داد دیگر نقشی در ایران ندارد و همه کارهای صنعتی و غیرصنعتی بر عهده شرکت ملی نفت ایران خواهد بود.

تهيه و تنظيم: مهرداد علمداري