نفتي هاي كشاورز!

يکشنبه پانزدهم مهر ماه 1397نفتي هاي كشاورز!

سید نعمت اله امام

در دوران ملی شدن صنعت نفت كه دولت دکتر مصدق به سبب تحریم ها دستش خالی مانده و فعاليت كاركنان نفت در مناطق نفتخيز به شدت كاهش يافته بود، يكي از كارمندان شركت نفت با نگارش كتابي پيشنهاد داد كه از 30 هزار كارمند شاغل در اين صنعت، 20 هزار نفر اضافه هستند و شركت مي تواند از آنها در كارهاي كشاورزي استفاده كند.

واقعيت اين است كه در آن زمان بسياري از کارکنان نفت در مناطق نفتخیز جنوب در حالی که مزد و مزایای مربوطه را می گرفتند، كار چنداني نداشته و عده ای در کارگاه ها به بازی چال چالک* و غیره.... مشغول بودند تا ساعات کار اداری تمام شود و با سرویس های مربوطه به منازل خود بازگردند.

كارمندي كه اين پيشنهاد را داده بود، كاظم افشين نام داشت. وي قبل از ملي شدن، مسئول كترينگ نفت بود و دوره هایي را هم در اين زمينه در انگلستان ديده بود. او در كتابي با عنوان "كشاورزي بدون نفت" پیشنهاد داد که با توجه به بیکاری افراد و هزینه های گزافي كه بر دوش دولت است، حدودا 10 هزار نفر برای انجام امور روزمره شرکت ملی نفت کفایت می کند و بهتر است 20 هزار نفر بقيه به امر کشاورزی مشغول شوند!

در اين كتاب با اشاره به وجود صدها هزار هکتار زمین حاصلخیز در خوزستان و آب فراوان رودخانه کارون، پيشنهاد شده بود كه از اين 20 هزار نفر، 10 هزار نفر مستقیما به کار کشاورزی مشغول شده و 10 هزار نفر ديگر خدمات پشتیبانی مثل خانه سازی و غیره را عهده دار شوند؛ مزد و مزایای آنها نيز کماکان توسط شرکت ملی نفت برای سه سال اول (مرحله اول پروژه) تامین شود تا اين فاز به بهره برداری برسد.

فازهای بعدی نيز (طبق محاسبات کتاب مورد اشاره) حداکثر پنج سال تعيين شده و پیش بینی شده بود با كمك دولت و شركت نفت و انجام درختکاری ها و سیفی کاری ها در زمين هاي حاصلخيز، خوزستان به قطب کشاورزی عظیمی بدل مي شود که نیازی به فروش نفت نیست.


* پيشنهاد ورود نفتي ها به فعاليت هاي كشاورزي در زمان ملي شدن صنعت نفت، اگر چه به دليل نابساماني ها و گرفتاري هاي عديده دولت مورد توجه قرار نگرفت، اما بعدها شركت نفت براي تامين نيازهاي خود به اقدامات مشابهي دست زد.


اگر چه این پیشنهاد و یا به عبارت دیگر کتاب، در شرایط نابسامانی و گرفتاری های عدیده دولت مورد توجه قرار نگرفت، ولی بعدها شرکت نفت برای تامین سبزیجات و سیفی جات کارمندان، چندین هکتار زمین در بندرگاه در خزینه و چند هزار هکتار در روستای ملاثانی (رامین كنوني) خريداري و به احداث دو موسسه کشاورزی اقدام نمود که حاصل آنها توسط خودروهای مسقف به مناطق نفتخیز ارسال مي شد و در فروشگاه های کارمندان و یا درب منازل در اختیار خانواده ها قرار می گرفت.

شرکت نفت همچنين در ده هاي 1340 و 1350 با ایجاد «دیری فارم» (مزرعه دامداري) در آبادان، شیر تازه پاستوریزه  را برای كاركنان خارجی ها و بعدها کارمندان ایرانی، تهيه مي كرد. اين شيرها به وسیله کامیونت های سردخانه دار از آبادان به مناطق حمل می شد. شیشه های شیر تازه هر روز صبح، راس ساعت 6، درب خانه ها قرار داده و بطری های خالی برگشت داده مي شد.

دیری فارم آبادان تا قبل از پیروزی انقلاب فعال بود ولی با بروز جنگ تحميلي و در اثر گلوله باران ها، گاوها و اسب های پرورشی، رها شدند كه بخشي از آنها جمع آوري و به موسسات و نهادهاي ديگر نظير دانشكده هاي كشاورزي منتقل شدند.

موسسه کشاورزی درخزینه نيز به اردوی کار متعلق به اداره کل کار استان خوزستان تحویل و موسسه کشاورزی ملاثانی، به دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران واگذار گردید که هنوز هم مورد استفاده قرار می گیرد.

نويسنده كتاب "كشاورزي بدون نفت" نيز بعدها به كار سينماداري در شهرهاي استان خوزستان مشغول شد.


* نوعي بازي محلي كه چاله هايي در زمين حفر مي شد و دانه هايي را مانند حبوبات در آنها مي ريختند.