تصاویر اینچ مورات از ایران و نفت

اینچ مورات، عکاس زن اتریشی بود که در دهه 1330 به ایران سفر کرد و تصاویر جالبی را از مناطق مختلف ایران از جمله شهرهای آبادان و آغاجاری ثبت کرد. پیشتر نیز در مورد این هنرمند و آثارش در سایت موزه ها و اسناد صنعت نفت مطلبی را درج کردیم. توجه شما را به مطلب زیر در مورد اینچ مورات جلب می کنیم:

در آخرین روزهای سال 1334 خورشیدی یکی از اولین عکاسان زن آژانس عکس مگنوم به خاورمیانه رسید. او که آرزو داشت به دنبال رد پای مارکوپولو تا چین سفر کند با قرار اقامتی دو ماهه روز دوشنبه 28 اسفند 1334 وارد ایران شد. کسی که شش سال بعد به عنوان همسر آرتو میلر جای مرلین مونرو را گرفت. عکاسی خود آموخته و علاقه مند به هنر و فرهنگ مشرق زمین؛ اینچ مورات (Inge Morath) بود.

نمای دور از پالایشگاه آبادان

خانم مورات شصت سال قبل با ماموریتی از طرف مجله آمریکایی هالیدی عازم خاورمیانه شد و نوروز سال 1335 را در ایران بود. وی در این مدت از تهران به ورامین، کرج، قزوین، رشت، حاشیه دریای خزر و چالوس رفت سپس به تهران بازگشت و به قم، کاشان، یزد، اصفهان، شیراز، آبادان، آغاجری و... سفر کرد. در این سفرها از فرهنگ بومی و مردم ایران عکاسی کرد.

عکسهای مورات از آبادان، رفاه و زندگی در سایه نفت، بیانگر سطح متوسط به بالای کیفیت زندگی در مقایسه با سایر مناطق ایران است. حضور پر رنگ اتباع بریتانیایی و فرهنگ غربی در این آثار مشهود است.

اسکله آبادان

اینچ مورات در ۲۷ می ۱۹۲۳ در گراتس دومین شهر بزرگ اتریش، به دنیا آمد. پس از دوران دبیرستان وارد دانشگاه برلین شد و به تحصیل رشته زبان شناسی پرداخت. در این دوره او به زبان‌های انگلیسی‌، فرانسه، رومانیایی‌ و البته زبان مادریش آلمانی تسلط داشت، او بعد‌ها روسی، چینی‌ و اسپانیایی‌ را نیز بر زبان‌های تحت تسلطش افزود.

در دوران جنگ در كارخانه ای مشغول به کار شد. در بمباران های پی در پی كه در آن دوران صورت می­گرفت با پای پیاده به سمت اتریش فراركرد. پس از جنگ جهانی‌ِ دوم در 1948به عنوان روزنامه نگار و ویرایشگر عکس در مجله "هیوت" مشغول به کار شد. در این سال ها و در پی‌ همکاری با "ارنست هاس" عکاس اتریشی‌ علاقه و دانش وی به این رشته افزوده شد. به گفته خودش با مطالعه روش عکاسی‌ِ ارنست بود که عکاسی‌ را قبل از به دست گرفتن دوربین فراگرفت.

تجهیزات صنعت نفت در آغاجاری

ارنست هاس از وی درخواست کرد تا به صورت مشترك در مجله هیوت همكاری کنند. مورات برای عكس های هاس شرح عکس و مقاله می نوشت. در سال 1949 آن دو با روبرت کاپا بنیانگذار آژانس عکس مگنوم (Magnum Photos) آشنا شدند. پس از آن، ارنست به عنوان عکاس و اینچ به عنوان ادیتورعکس در مگنوم پاریس مشغول به کار شدند.

مورات در سال ۱۹۵۱ در پی‌ ازدواجی ناکام به لندن مهاجرت و در همان سال بود که عکاسی‌ را شروع کرد و این آغازی به زندگی پر هیاهویی بود که انتظارش را می کشید.

پالاشگاه آبادان در شب

پس از جدایی به فرانسه بازگشت و در حوزه عکاسی فعالیت های خود را ادامه داد و بار دیگر توسط  كاپا به آژانس مگنوم دعوت شد. در این دوران با عكس خانم "الولگ ناش" كه از مهمترین و برجسته ترین آثارش به شمار می رفت، در میان عكاسان آن دوران شهرت جهانی یافت.

وی از اواخر سال 1950 سفرهای خودرا به اروپا آفریقا و آمریكا و جنوب آمریكا جهت عكاسی برای جلد نشریه هایی چون هالیدی، ووگ و پاری ماچ، آغاز کرد. در سال 1955 نشریه ای را تحت عنوان Guerre a la Tristesse را با عكس هایی از اسپانیا كه توسط روبرت دلپیر، عکاسی شده بود منتشر کرد. مورات در طول حیاتش بیش از 30 رساله به چاپ رسانید.

کمپ کارکنان نفت در آغاجاری

مورات پس از آشنایی با جان هیوستن كارگردان سینما زمانی كه در لندن زندگی می کرد در فیلم های او همكاری کرد. در جریان ساخت نمایش Misfits با آرتور میلر نویسنده مشهور آشنا شد. در این زمان میلر از مرلین مونرو جدا شده بود و بدین ترتیب در 17 فوریه سال 1962 اینچ مورات با آرتور میلر ازدواج کرد و به آمریكا نقل مكان كرد. اولین فرزند آنها به نام ربکا در سپتامبر سال 1962و فرزند دوم آنها به نام دنیل در سال 1966 به دنیا آمد. ربکا میلر نویسنده، كارگردان و بازیگر شد.

حضور مورات به عنوان اولین زن عکاس در سیستم مردانه مگنوم تا به امروز در یاد و خاطره ها باقی مانده است. بسیار از آثار دهه اول فعالیت او معناگرا هستند. امروزه منتقدان در خصوص سورئال بودن آثار وی می­نگارند. در بطن آثارش می توان علاقه به اومانیسم (انسان گرایی) را مشاهده کرد و این مهم از تجارب ملموس وی  ازجنگ سرچشمه می گیرد. در آثار و عكس هایی كه وی در دوران اولیه فعالیت كاری خود گرفته است؛ این مسئله كه روح انسان  زیر بار عذاب است و توان خوشی و لذت را ندارد به خوبی مشهود است.

نمایی از پالایشگاه آبادان در سال 1945

او در حدود ۵۰ سال با مگنوم همکاری داشت. پس از مرگش در سال ۲۰۰۲، بنیاد اینچ مورات به منظور مدیریت میراث مورات و قدردانی از نقش او در عکاسی راه‌اندازی شد.

به افتخار اینچ مورات و اینکه وی همیشه به تشویق عکاسان زن می‌پرداخت. جایزه اینچ مورات در مگنوم بنا نهاده شد. این جایزه بخشی از ماموریت مگنوم برای پشتیبانی از نسل بعدی عکاسان مستند آگاه به مسائل اجتماعی است که با همکاری بنیاد اینچ مورات برگزار می‌شود.

کارگران بخش نگهداری در پالایشگاه آبادان

عکس های مورات از ایران، در زمان حیاتش کمتر منتشر شد و یکی از دلایل اش بدشانسی بزرگی بود که در مورد دوربین هایش آورد. او دو دوربین، یکی برای عکس های سیاه و سفید و دیگری رنگی با خود داشت و بیشتر عکس ها را سیاه و سفید می گرفت، اما دوربین سیاه و سفید نشت نور داشت و به همین دلیل تقریبا همه عکس هایش دچار یک ناحیه نوردیدگی تیره شد. از آن جا که مورات هیچ نگاتیوی را تا پیش از بازگشت به فرانسه ظاهر و چاپ نکرد، متوجه این ایراد هم نشد.

هفت سال بعد از مرگ او، بنیاد اینچ مورات نسخه تصحیح نور شده عکس های سیاه و سفید را در کتابی با عنوان "اینچ مورات در ایران" منتشر کرد.

موزه ها و اسناد صنعت نفت

تهیه و تنظیم: مسلم عباسی