"پولیش کمپ" يادگاري از جنگ جهاني دوم در آبادان

تاريخ شهر آبادان مانند بسياري ديگر از شهرهاي صنعتي ديگر با قوميت ها و مليت هاي مختلفي پيوند خورده است. مكان هايي چون سيك لين، مسجد برمه اي ها، كليساها و برخي كمپ هاي متعلق به خارجي ها شاهدي بر اين مدعا است. با اين همه شايد كمتر كسي در مورد "پوليش كمپ" و علت نامگذاري آن اطلاعات دقيقي داشته باشد.

در خاطرات حسین مکی، از اعضاي هیات خلع ید در جريان ملي شدن صنعت نفت آمده است كه محل اقامت اين هیات در آبادان در جايي نزديك "پوليش کمپ" بود. این کمپ در منطقه بوارده جنوبی و تقریبا در کنار اروند رود قرار داشت و فاصله محل اقامت هیات اعزامی خلع ید تا این کمپ، فقط صد متر بود.

البته در آبادان کمپ های زیادی وجود دارد که هرکدام برای خود ماجرا و تاریخچه خاصی دارد. برخی از این کمپ ها، تقریبا از یاد رفته و کاملا فراموش شده اند و بعضی دیگر دستخوش بدفهمی یا تحریفاتی در نام و سرگذشت تاریخی آن شده است.

ماجرای«پولیش کمپ» یکی از آنها است. مردم عادی به واسطه قدیمی بودن آن، اطلاع درستی از چون و چند ریشه تاریخی آن ندارند، حتی ضمن پرس و جو از مردم کوچه و بازار به این پاسخ برخوردم که شاید نام جایی باشد که ماشین ها را در آنجا، با ماده خاصی می شستند تا جلا پيدا كنند و پولیش شوند!

ولی صد البته که واژه پولیش، در اینجا به معنای «جلا دادن» نیست. پولیش کمپ، در واقع به یک ماجرای تاریخی تلخ برمی گردد. پولیش به معنای نژادِ «پـُل» و منظور مردم كشور لهستان است که در نفشه های جغرافیایی به «پولند» معروف است، یعنی سرزمین نژاد پُل. مانند ایرلند، تایلند و غیره...

بنا بر اين اصطلاح پولیش به معنای «لهستانی» یا اهل لهستان است و پولیش کمپ، یعنی کمپ لهستانی ها. اما چه شد كه اين مكان كمپ لهستاني ها نام گرفت؟

در زمان جنگ جهانی دوم تعدادی زیادی از مردم آواره لهستان که بر اثر جنگ، خانه و کاشانه خود را از دست داده بودند به امید یافتن پناهگاهی به سوی اروپای شرقی راه افتادند. از ميان اين افراد عده ای از طريق ترکیه و عده ای دیگر از راه مرزهای جنوبی شوروی به خاک ایران راه يافتند. لهستانی ها پس از ورود به ایران، در چند شهر عمده مانند تهران، اصفهان، اهواز و ... متمرکز شدند و در اين شهرها ماندند.

به هر روي از ميان آن دسته از لهستاني هاي آواره كه گذارشان به استان خوزستان افتاده بود، گروهي به آبادان منتقل و طبيعي بود كه با توجه به امكانات شركت نفت در يكي از كمپ هاي اين شركت كه در منطقه بوارده جنوبی و در کنار اروند قرار داشت، اسكان داده شودند. از اين زمان بود كه منطقه مذكور به پوليش كمپ مشهور شد.

بسياري از لهستاني هاي آواره حتي پس از جنگ نيز هيچ گاه به سرزمین خود باز نگشتند. چون از کشورشان ویرانه ای بیش نمانده بود. لهستانی های مقیم ایران در همین جا ماندند و در همین سرزمین به خاک سپرده می شوند. هر چند امروزه در آبادان نشانه اي از اينها نيست، اما مي دانيم كه دو گورستان در خوزستان، يكي در خرمشهر و ديگري در اهواز وجود دارد كه به آنها نسبت داده مي شود. حتي برخي آمارها از به خاك سپرده شدن حدودا صد لهستانی در اهواز خبر مي دهد.

به هر حال پوليش كمپ پس از ماجرای جنگ جهانی دوم، کاربردهای دیگری یافت، ولی اين نام روي آن ماند و بعدها با اندک تعمیراتی به یک محل اسکانِ کارکنان نفتی در همان منطقه تبدیل شد.

بد نیست بدانید که در کشور ترکیه، یک کمپ قدیمی وجود دارد که محل اقامت لهستانی های آواره از جنگ جهاني دوم است. از قضا آن محل نيز به «پولیش کمپ» معروف شد و بازمانده های آن تاکنون نیز باقی است. اگر در اینترنت این نام سرچ شود، نام دو مکان خواهد آمد یکی آبادان و دیگری ترکیه!

احمد كعبي فلاحيه