تقویم دانشکده نفت آبادان/بخش پایانی

به گزارش مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت، تأسیس مرکز آموزشی عالی «آموزشگاه فنی آبادان» یا همان «دانشکده نفت آبادان» برای آموزش ایرانیان و تربیت نیروی متخصص نتیجه تعهد شرکت نفت ایران و انگلیس در بند ۱۶ قرارداد ۱۹۳۳ (۱۳۱۲) بود. پس از انعقاد این قرارداد مقدمات ساخت و راه‌اندازی این آموزشگاه از سال ۱۳۱۵‌ آغاز شد و تا سال ۱۳۱۸ به طول انجامید. این دانشگاه در طول تاریخ فراز و فرودهای زیادی را پشت‌سر گذاشت که فهیمه محبی، کارشناس مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت در پژوهشی با ‌عنوان «تقویم دانشکده نفت آبادان» به آن پرداخته است. بخش نخست و دوم این تقویم آموزشی منتشر شده است و بخش پایانی آن در ادامه می‌آید:

مرحله چهارم (۱۳۴۱ - ۱۳۳۵)    

۱- تغيير عنوان آموزشگاه فنی آبادان به دانشكده فنی آبادان: سال ۱۳۳۵ کنسرسیوم از کالج لافایت دانشگاه پنسیلوانیا درخواست کرد امور این آموزشگاه را برعهده بگیرد. لذا تغييراتی در برنامه آموزشی آموزشگاه اعمال شد. افزون بر این، نام آموزشگاه نیز به دانشکده فنی آبادان تغییر یافت و رشته مهندسی عمومی جايگزين رشته‌های تحصيلی قبلی شد.

۲- دوره تحصيلی: دوره تحصيلی در رشته مهندسی عمومی ۶ ساله بود. محصلان دبيرستانی‌ كه پس از پایان سال دهم تحصيلی وارد دانشكده فنی شده بودند، باید ۲ سال نخست تحصيل خود را معادل دو سال آخر دبيرستان به دروس عمومی اختصاص می‌دادند و در ۴ سال بعد، دروس تخصصی رشته‌های مهندسی شيمی، مكانيک و برق را بخوانند.

۳- حذف رابطه استخدامی با دانشجويان: حسب تغييرات جديد، دانشجويان در بدو تحصيل كارمند شركت ملی نفت محسوب نمی‌شدند و حقوقی دريافت نمی‌كردند. برنامه‌های كار در پالايشگاه در تابستان‌ها اجباری نبود و بعد از خاتمه تحصيلات، شركت، الزامی به استخدام دانشجويان در شركت و بالعكس نداشت. سيستم تحصيلی نيز در اين دوره از روش انگليسی به آمريكايی تغيير كرد.

۴ - اجرای دوره ۲ ساله فوق ليسانس مهندسی نفت و پالايش درسال‌های ۱۳۳۹ تا ۱۳۳۷

۵- تکمیل شبانه‌روزی در محوطه دانشكده: در طرح جديد توسعه دانشكده، ۴ بلوک شبانه‌روزی با انتظامی ساده و دقيق، افتتاح شد. این مجموعه از انتهای دهه ۲۰ در دستور کار قرار گفته بود اما به‌ دلایل مالی و همچنین ملی شدن صنعت نفت و تحولات پس از آن، افتتاح این مجموعه به تأخیر افتاده بود. اين طرح بخشی از فرايند پرورشی دانشجويان بود با اتاق‌های متعدد و متفاوت، كه می‌توانست ميزبان دانشجويان و استادان خارجی و خانواده‌هايشان در شبانه‌روزی باشد. شبانه‌روزی افزون بر خوابگاه‌ها، يک رستوران و يک آشپزخانه مجهز نيز داشت.

۶- بازديد محمدرضا پهلوی و همسرش فرح ديبا در هشت اسفندماه ۱۳۳۸ ه.ش از پالايشگاه آبادان دانشكده فنی و آموزشگاه عالی پرستاری آبادان بازديد كردند.

۷- آگهی پذيرش دانشجو در دانشكده نفت آبادان (شرايط و مدارک لازم) ۱۳۴۰- ۱۳۳۹

۸- آگهی جذب استاديار (شرايط و مدارک لازم) ۱۶ تيرماه ۱۳۳۹

مرحله پنجم (۱۳۵۹-۱۳۴۱)؛ آموزش آمريكايی - ايرانی

۱- شروع به كار دانشكده نفت آبادان: سال ۱۳۴۱ حسب انتقال اداره عملیات غیرصنعتی از کنسرسیوم به شرکت ملی نفت ایران در اواخر دهه ۳۰ و برنامه ایرانی‌ها برای مدیریت دانشکده از سوی این اداره از مجموعه شرکت ملی نفت ایران و نه کنسرسیوم و همچنین بروز اختلافاتی متعدد با نمایندگان آمریکایی کالج لافایت در دانشکده، تغییراتی در برنامه دانشکده اعمال شد که از سال ۱۳۴۱ اجرایی شد. با تصويب این تغییرات در شورای عالی آموزش و فرهنگ، دانشكده فنی نفت و دانشکده فنی آبادان به دانشكده نفت آبادان تغییر نام یافت اما عبارت اختصاری AIT همچنان برای این دانشکده باقی ماند. بدین‌ترتیب دانشکده جدید با برنامه‌ای متفاوت رسماً كار خود را از تابستان ۱۳۴۱ آغاز كرد. اين آغاز، درواقع پايانی بر دوره انتقالی بود.

۲- رشته‌های تحصيلي در دانشكده نفت آبادان: دانشكده كار خود را با سه رشته «مهندسي نفت» در گرايش‌های پالايش، اكتشاف و معادن و «بازرگاني و علوم اداری» در گرايش‌های مديريت و حسابداری و ادامه برنامه «مهندسي عمومی» آغاز كرد بی‌آنکه در مورد اخیر، اقدام به جذب دانشجو کند.

۳- تغيير برنامه درسی از سالی به كوارتری: طبق برنامه جديد دانشكده، دانشجويان باید هر سال ۴ كوارتر را می‌گذراندند. هر كوارتر به مدت ۱۰ هفته بود كه دانشجويان در نيم سال دومِ سال سوم و نيم سالِ اول سال چهارم باید در ميدان‌های نفتی حضور می‌یافتند.

۴- شروع تحصيل از مردادماه: در برنامه جديد دانشكده، سال تحصيلي از مردادماه آغاز مي شد و دانشجويان سال نخست يک ماه اول را به صورت فشرده دوره زبان انگليسی فرا مي‌گرفتند.

۵- سيستم شهريه: دانشجويان دهه ۴۰ باید سالانه ۱۹۵۰ تومان را به‌عنوان شهريه تحصيلی پرداخت می‌كردند. بخشی از اين مبلغ با انجام كار دانشجويی به ارزش ماهی ۲۰۰ تومان قابل پرداخت بود. همچنين دانشجويان ممتاز می‌توانستند از ۱۰۰ درصد بخشش شهريه برخوردار شوند. دانشجويان منتخب با وضعيت خوب نيز از بخشش ۵۰ درصدي و دانشجويان مقبول از بخششی معادل يک چهارم شهريه برخوردار می‌شدند.

۶- حيات دانشجويی: در الگوی جديد، ۹۰ درصد فعاليت دانشكده از سوی دانشجويان انجام می‌شد. دانشجويان در طول تحصيل ۴ ساله خود می‌توانستند در انجمن‌ها (شامل انجمن عكاسی، انجمن اسلامی، انجمن نمايش و ...)، كميته‌ها (۱۳ كميته)، شبانه‌روزی (خوابگاه و رستوران) و امور آموزشی كلاس‌ها، آزمايشگاه‌ها و نظارت بر تحصيل دانشجویان سال اول و دوم مشاركت داشته باشند. هر ساله جشن فارغ‌التحصیلی دانشجویان دانشکده با حضور دکتر اقبال، مدیر عامل شرکت نفت، استاندار خوزستان و فرماندار آبادان و مقامات پالایشگاه آبادان و غیره برگزار می‌شد.

۷- انجمن اسلامی دانشجويان دانشكده: اين انجمن از سال ۱۳۴۳ کار خود را با هدايت و مشاوره دكتر حسن مرشد، بنيانگذار انجمن اسلامی دانشجويان ایرانی در آمريكا و كانادا، شروع كرد و توانست تا سال ۱۳۵۲ افزون بر راه‌اندازی كتابخانه، فعاليت‌های متعددی از جمله برگزاری نماز جمعه، تدارک سخنرانی انديشمندان بزرگی همچون دكتر علي شريعتی، استاد مرتضي مطهری، استاد محمد تقی جعفری، دکتر سید حسین نصر و غيره را تعريف و اجرا كند.

۸- تغيير برنامه آموزشی از كوارتری به ترمی: در دهه ۱۳۵۰ متعاقب انقلاب آموزشي (بند ۱۲ انقلاب سفيد)، برنامه دانشكده نفت آبادان از كوارتری به ترمی تغيير كرد.

۹- حذف شهريه تحصيلی: سال ۱۳۵۳ پس از افزايش درآمدهای نفتی و تصويب رايگان شدن آموزش در تمامی مقاطع، شهريه دريافتی از دانشجويان دانشكده حذف شد و ماهانه مقرری ۲۰۰۰ تومان به آن‌ها پرداخت می‌شد.

۱۰- آگهی پذيرش دانشجو در دانشكده نفت آبادان (شرايط و مدارک لازم) مورخ ۲۶ اردبهشت‌ماه ۱۳۵۴

• دارا بودن مدرک قبولی ششم رياضی

• داشتن معدل كل ۱۶ در سيكل دوم دبيرستان ،معدل ۱۶ به بالا در امتحانات كتبی نهايی سال ششم

• سن داوطلب هنگام ثبت‌نام نبايد از ۲۰ سال تجاوز كند.

۱۱- اطلاعيه دانشكده نفت آبادان ۲۹ فروردين‌ماه ۱۳۵۶ مبني بر اين كه داوطلبان ۴ رشته دانشكده فقط تا ۱۸ خردادماه امسال فرصت دارند درخواست خود را برای اخذ درخواست نامه شركت در امتحان‌های ورودی و گفت‌وگو حضوری به كميته پذيرش ارسال كنند. ميانگين معدل دوره دوم دبيرستان بايد از ۱۵بيشتر و ميانگين نمره‌های دروس فيزيک، شيمی، مكانيک، رياضيات امتحانات نهايی ششم متوسط نبايد از ۱۶ كمتر باشد.

۱۲- جنبش‌های دانشجويی در دهه ۵۰ و انقلاب ۱۳۵۷: با تشديد فعاليت‌های انقلابی در گروه‌های مخالف حكومت از جمله اسلام‌گرايان و چپ‌ها، تحركات ضدحكومتي از سوی دانشجويان دانشكده بخصوص اعضای انجمن اسلامی دانشجويان با محوريت شهيد محمدجواد تندگويان و دوستان وی شدت گرفت. در اعتراض سراسری تابستان ۱۳۵۷ نيز دانشجويان دانشكده نفت آبادان همراه با ديگر پرسنل صنعت‌نفت به پيام امام خمينی بر اعتصاب سراسری پاسخ گفتند.

۱۳- اشغال دانشكده نفت آبادان: ۱۰ بهمن‌ماه ۱۳۵۷ دانشکده به اشغال نظاميان حکومت در آمد.

۱۴- انقلاب فرهنگی ۱۳۵۹: پس از پیروزی انقلاب بهمن‌ماه ۱۳۵۷ و تشدید مبارزات مسلحانه در دانشگاه‌ها، در بهار ۱۳۵۹ با هدف پيراستن مراكز آموزش عالی از فعاليت‌های سياسی به‌خصوص فعاليت گروه‌های چپ با فرمان امام خمينی (ره)، دانشگاه‌ها تعطیل شد و برنامه انقلاب فرهنگی آغاز شد.

۱۵- جنگ تحميلی ايران و عراق: ۳۱ شهريورماه ۱۳۵۹ عراق مرزهای غربی ايران را مورد حمله قرار داد و شهرهای آبادان و خرمشهر مورد سنگين‌ترين حملات هوايی و زمينی قرار گرفت.

۱۶- انتقال دانشكده نفت آبادان به گچساران: حسب ضرورت به كارگيری مهندسان ايرانی در صنعت نفت در بحبوحه جنگ، مقرر شد با وجود تعطيلی دانشگاه‌ها به‌خاطر انقلاب فرهنگی، دانشكده نفت آبادان مجدداً فعاليت خود را از سرگيرد. با اینحال، حسب ضرورت انتقال دانشكده به منطقه امن‌تر، سال ۱۳۶۰ دانشكده به  شهر گچساران منتقل شد.

۱۷- انتقال دانشكده نفت آبادان به شهر اهواز: به دليل ضعف شهری و فقدان امكانات مناسب آموزشي سال ۱۳۶۱، دانشكده نفت از گچساران به منطقه كوت عبدالله اهواز منتقل شد و تا سال ۱۳۶۸ با نام دانشكده نفت در همان محل فعاليت كرد.

۱۸- دانشگاه صنعت نفت: مجوز تأسيس دانشگاه صنعت نفت در سال ۱۳۶۸ از شورای گسترش آموزش عالی صادر شد. هيئت امنای دانشگاه متشكل از وزارت نفت، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مديران و معاونين وزير نفت، رئيس دانشگاه تهران، رئيس دانشگاه صنعت نفت و استادانی از دانشگاه‌ها تعيين شدند. اساسنامه دانشگاه در اسفندماه به تصويب هيئت امنای دانشگاه و شورای گسترش دانشگاه‌ها و مؤسسات عالی رسيد و در زمره دانشگاه‌های رسمی كشور قرار گرفت. اين دانشگاه از نظر سازمانی وابسته به وزارت نفت است. اين دانشگاه هم‌اکنون داراي چهار دانشكده در شهرهای آبادان، اهواز، تهران و محمودآباد و چهار مركز تحقيقاتي در اين شهرها است. دفتر مركزی اين دانشگاه تا مهرماه سال ۱۳۸۵ در تهران مستقر بود و پس از آن، بنا به سياست تمركز زدايی دولت، به آبادان منتقل شد.

۱۹- دانشكده نفت آبادان سال ۱۳۷۰ ه.ش: پس از پايان جنگ تحميلی و شروع بازسازی آبادان، دانشكده‌ نفت آبادان مجدداً فعاليت خود را با عنوان دانشکده مهندسی شيمی و پتروشيمی شهيد تندگويان آبادان در بهمن‌ماه سال ۱۳۷۰ آغاز و به‌عنوان يک دانشكده از دانشگاه صنعت نفت، در چند رشته تحصيلی اقدام به جذب دانشجو کرد.