صنعت نفت به‌عنوان یکی از صنایع بزرگ کشور منشاء بسیاری از تحولات اجتماعی، فرهنگی، علمی، صنعتی و سیاسی در کشور بوده و روایت‌هایی به قدمت بیش از یکصدسال را از خود به جای گذاشته است، برای تبیین ناگفته‌های این صنعت، معرفی جایگاه تاریخی و واقعي صنعت نفت ايران و شناسایی اشیاء تاریخی آن، کارگروه طرح ایجاد موزه‌های صنعت نفت 29 دی‌ماه 1392 شکل گرفت.
مدیریت مرکز اسناد و موزهای صنعت نفت از زمان شکل‌گیری و با هدف ارتقای سطح دانش و درک عمومی جامعه از صنعت نفت ايران و جهان و آگاهی‌بخشی به کارکنان صنعت نفت، موزه‌های دروازه دولت تهران، بنزین‌خانه آبادان، کارآموزان آبادان، صنعت پخش سبزوار، چاه شماره یک مسجد سلیمان، نفت‌سوزهای کرمان، موزه میراث صنعت نفت محمودآباد و نمایشگاه دائمی میراث صنعت نفت تهران را راه‌اندازی کرده است و تأسیس موزه در سایر شهرهای نفتی را پیگیری می‌کند.
موزه‌ها، ثروت عظیمی از تاریخ و هنر هستند که در دل خود روایت‌های زیادی را نهان کرده‌اند، روایت‌هایی که باید به‌گونه‌ای بیان شود که مخاطب خود را فارغ از سن، مقدار دانش و آگاهی در تعامل با موضوع به درک و شهود برساند. موزه همچنین باید مرکزی برای تعامل فکری باشد و زمینه مهمترین رویدادهای فرهنگی، هنری و علمی را ایجاد کند و به پشتوانه آرشیو غنی از اسناد و آثار ملموس به جای مانده و برخورداری از کتابخانه تخصصی، شرایط انجام مهمترین پژوهش‌ها را فراهم کند.
وظایف و تکالیف مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت ایران:
شناسایی، گردآوری، ثبت، حفاظت و نمايش آثار منقول و غيرمنقول و مستندات صنعت نفت
معرفی اشيا و اسناد مرتبط با صنعت نفت با هدف افزايش آگاهی جامعه نسبت به کارکرد صنعت نفت در ابعاد مختلف
فراهم کردن ظرفیت‌ها و بسترهای پژوهشی و آموزشی در رشته‌های مرتبط با میراث صنعت نفت
پیگیری و اقدامات لازم برای شناسایی و در اختیار گرفتن اموال دارای ارزش فرهنگی - تاریخی میراث نفت
اجرای طرح‌های لازم برای حراست، حفاظت، مرمت و احیاء مجموعه‌های با ارزش فرهنگی تاریخی صنعت نفت
همکاری درتعیین حریم بناها، مجموعه‌ها، محوطه‌های تاریخی صنعت نفت و ثبت در فهرست آثار ملی کشور
ایجاد و توسعه مراکز اسناد و مدارک صنعت نفت برای ارائه خدمات علمی و تحقیقاتی در خصوص صنعت نفت
اجرای برنامه‌های آموزشی برای آماده‌سازی و ارتقاء نیروهای کارآمد در زمینه‌های مربوط به میراث نفت
همكاری و تعامل با موزه‌ها و مراكز صنعت نفت در سطح منطقه و جهان
گردآوری و تدوین تجربه شفاهی و تاریخ شفاهی کارکنان با سابقه ستادی و عملیاتی صنعت نفت
همكاری و تعامل مستمر با وزارت ميراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی كشور و ساير مراكز فرهنگی
حفظ و معرفی میراث دفاع مقدس در صنعت نفت
گنجینه اشیاء:
هدف اصلی از گردآوری گنجینه موزه صنعت نفت، حفظ آنها از گزند حوادث و اتفاق‌های معمول و نگهداری آنها است، تا این میراث به نسل‌های بعدی منتقل شود. بر مبنای تعریفی که «ایکوم» (شورای بینالمللی موزه‌ها) از موزه ارائه می‌دهد، موزه مکان گردآوری، نگهداری، مطالعه (مستندسازی)، نمایش و در نهایت ارتباط با مخاطب به‌منظور آموزش، پژوهش و ارزش دادن به این مجموعه‌ها و لذت بردن از آنها است.
گنجینه اشیاء موزه و اسناد صنعت نفت ایران، آثار، اشیاء و مستندات باقی مانده از دوران مختلف و حضور اتباع بیگانه تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن، تا زمان حال را شامل می‌شود؛ گردآوری اشیاء طی دو مرحله اصلی «شناسایی» و «انتقال» و زیر نظر کارشناسان فنی صورت گرفته است تا از هر گونه آسیب به این میراث گرانبها جلوگیری شود. آثار گردآوری شده در گنجینه، مربوط به چهار شرکت اصلی صنعت نفت و آثار اهدایی علاقه‌مندان است.
اسناد:
مرکز اسناد مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت ایران با هدف شناسايی، گردآوری، طبقه‌بندی، ساماندهی، بازیابی، آسیب‌شناسی، ترمیم، حفاظت و نگهداری اسناد صنعت نفت شکل گرفته است، این مرکز پس از شکل‌گیری با جدیت کار خود را انجام داده است به گونه‌ای که هم‌اکنون بيش از 11 میلیون برگ سند با موضوعات تاریخی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، جغرافیایی، معماری و تأسیساتی، در انواع پرونده‌های پرسنلی، نقشه‌های جغرافیایی، مخابراتی، تأسیساتی و ساختمانی، پلان موقعیت پالایشگاه‌ها، کتابچه‌هایی با موضوع نقشه‌برداری، لرزه‌نگاری و اکتشاف، گزارش‌های اداری، عکس، اسلاید، نگاتیو، فیلم، فیلم‌نامه، سربرگ‌های دوره‌های مختلف، مهرها، نمودارهای فنی و سازمانی، اسناد مالی و اسناد تأييد شده پروژه‌های صنعت نفت و ... در آرشیو این مرکز نگهداری می‌شود.
آسیب‌شناسی و مرمت:
واحد آسیب‌شناسی و مرمت از مهمترین بخش‌های زیرمجموعه مرکز اسناد به شمار می‌آید، کارشناسان این بخش با انجام آسیب‌شناسی، ضدعفونی و گردگیری، شرایط حفاظت و نگهداری از اسناد را مهیا می‌کنند. در اين راستا و به‌منظور شناسایی اسناد، همكاری‌هايی با كميسيون‌های ارزشيابی اسناد نفت در سطح وزارت‌خانه، چهار شركت اصلی و شركت‌های تابعه انجام شده است كه در نهايت با در نظر گرفتن شرايط فنی و شاخص‌های علمی و تدوين مقررات تكميلی، آرشيوهای جاری و راكد در مجموعه صنعت نفت ايجاد می‌شود.
تاریخ شفاهی:
تاریخ شفاهی به‌عنوان یکی از بخش‌های مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت سال 1394 به‌منظور کسب اطلاعات تاریخی و آماده‌سازی و ارائه آن به علاقه‌مندان فعال شده است و تاکنون نقش مؤثری در مستندسازی تاریخ صنعت نفت داشته است، این مجموعه تاکنون اقدام به گفت‌وگو با برخی از وزیران پیشین نفت از جمله مرحوم علی‌اکبر معین‌فر، سید محمد غرضی، سید حسن سادات و ... کرده است که هم اکنون در دسترس علاقه‌مندان است.