فرزند كویر

خاطرات نیم قرن خدمت در صنعت؛ مهندس سید کاظم وزیری هامانه

چهارشنبه دهم بهمن ماه 1403خاطرات نیم قرن خدمت در صنعت؛ مهندس سید کاظم وزیری هامانه

شادی معرفتی

سید کاظم وزیری هامانه، از بنیانگذاران جامعه اسلامی کارکنان صنعت نفت، وزیر نفت، قائم‌مقام وزیر نفت، معاون وزیر نفت در امور برنامه‌ریزی و پژوهش، پالایش و پخش، اشتغال و هماهنگی، عضو هیئت‌مدیره و قائم‌مقام مدیرعامل شرکت ملی نفت، عضو هیئت‌مدیره شرکت‌های نفت، گاز، پتروشیمی، پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و کالای نفت لندن، رئیس هیئت مدیره اوپک، رئیس هیئت‌مدیره نفت و گاز و پتروشیمی تأمین (تاپیکو) و رئیس هیئت مدیره هولدینگ انرژی گستر سینا (سدکو) بوده است که نزدیک به پنج دهه، همگام با تحولات انقلاب اسلامی در صنعت نفت ایران فعالیت کرده و دستاوردهای ارزشمندی را برای این صنعت مهم و حیاتی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به ارمغان آورده است. او همچنین عضویت در هیئت امنای دانشگاه صنعت نفت، پژوهشگاه صنعت نفت، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد را در کارنامه دارد. 

وزیری هامانه در سال 1324 در روستای هامانه کِذاب از توابع اردکان متولد شد و پس از اخذ دیپلم، برای ادامه تحصیل به تهران آمد و در هنرسرای عالی (دانشگاه علم و صنعت کنونی)، در رشته مهندسی مکانیک پذیرفته شد. در دوران دانشجویی برای طی دوره کارآموزی و آشنایی با نکات فنی مرتبط با رشته تحصیلی‌اش، به کارخانجات و شرکت‌های مختلف می‌رفت که یکی از این موارد، طی دوره کارآموزی در پالایشگاه نفت کرمانشاه بود که جرقه‌های آشنایی اولیه با صنعت نفت را در ذهن وی روشن کرد. 

مهندس وزیری، پس از پایان خدمت نظام وظیفه، با شرکت در آزمون و مصاحبه استخدامی، وارد شرکت ملی نفت شد و در واحد امور مهندسی و ساختمان، بخش پروژه‌های عمومی مشغول به کار گردید. مدتی که گذشت، بیمار شد و به توصیه پزشکان به واحد طراحی مهندسی منتقل شد. 

وزیر اسبق نفت، که از سال 1342، مقلد امام خمینی (ره) بود، در دوران انقلاب با تکثیر و توزیع اعلامیه‌های حضرت امام و تلاش به منظور بنیان‌گذاری جامعه اسلامی کارکنان صنعت نفت و انجمن اسلامی نفت، همگام با کارکنان این مجموعه، به فعالیت‌های انقلابی پرداخت. وی تا سال 1360 در واحد طراحی مهندسی مشغول فعالیت بود و پس از آن وارد رده‌های مدیریتی شد و به سمت معاون رئیس امور اداری شرکت ملی نفت، انتخاب و با انتصاب وزیر جدید (سید محمد غرضی) در همان سال، عضو هیئت‌مدیره و مدیر امور اداری شرکت ملی نفت ایران شد. 

وی پس از دو سال فعالیت در این سمت، به دلیل اختلاف نظر با وزیر نفت وقت، از این سمت برکنار و به عنوان کارشناس مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی، سپس به عنوان رئیس امور بررسی و تنظیم هدف‌ها و خط مشی‌ها منصوب گردید. سپس به سمت معاون مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی منصوب شد و این واحد را که تا آن زمان راکد بود و فعالیتی نداشت، احیا کرد و بعدها با انتصاب به مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی و معاون وزیر نفت در امور برنامه‌ریزی و پژوهش، با حکم مهندس آقازاده، در این حوزه اقدامات مفید و موثری در جهت رونق برنامه‌ریزی در وزارت نفت انجام داد. در نتیجه این تلاش‌ها در این دوره، نظام برنامه‌ریزی بر صنعت نفت حاکم شد. 

سال 1372، با حفظ سمت مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی و عضویت در هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران، با حکم وزیر نفت، به عنوان معاون برنامه‌ریزی و پژوهش (با حفظ سمت)، به عضویت در هیئت مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی، شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز منصوب شد. در ضمن در این دوره، به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد مدیریت، گرایش سیستم‌ها در مرکز آموزش مدیریت دولتی پرداخت و دو سال بعد فارغ‌التحصیل شد. سال 1375، وزیر وقت، او را با حفظ همه سمت‌ها، به‌عنوان معاون وزیر در امور پالایش و پخش و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش نیز انتخاب کرد. سال 1376، با انتصاب وزیر جدید (بیژن نامدار زنگنه)، حکم قائم‌مقام مدیرعامل و عضو هیئت‌مدیره شرکت ملی نفت و مدیر امور اداری شرکت ملی نفت ایران، برای او صادر شد که تا سال 1379 ادامه داشت. سپس به مدت دو سال به سمت عضو هیئت‌مدیره و قائم‌مقام مدیرعامل شرکت کالای نفت لندن منصوب شد. پس از بازگشت به ایران، ابتدا در سمت معاون وزیر نفت در امور اشتغال و سپس به عنوان معاون وزیر در امور هماهنگی منصوب شد. 

هفتم شهریور 1384، محمود احمدی‌نژاد، سرپرستی وزارت نفت را به او سپرد و بعد از سه ماه سرپرستی و عدم کسب رأی اعتماد سه وزیر پیشنهادی قبلی، در سمت وزیر نفت به مجلس هفتم شورای اسلامی معرفی شد و با اخذ رای اعتماد بالا، در سمت وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران به فعالیت‌های خود ادامه داد. سال 1386، توسط احمدی‌نژاد از وزارت نفت برکنار و به عنوان مشاور نفت و انرژی رئیس‌جمهور منصوب گردید و عاقبت در اسفند ماه 1389، با 41 سال و هشت ماه سابقه خدمت به افتخار بازنشستگی نائل آمد. 

از جمله برنامه‌های وی در دوره وزارت که به مجلس شورای اسلامی ارائه شد، می‌توان به این موارد اشاره کرد: شناسایی کامل پتانسیل‌های نفت و گاز کشور، کمک به راه‌اندازی و تقویت پیمانکاران و مشاوران داخلی، توسعه میادین نفتی کشور، صیانت از مخازن، جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه، خودکفایی در تولید بنزین و سایر فرآورده‌های سبک، جایگزینی سوخت‌های مایع مصرفی با گاز طبیعی، چاره‌جویی برای رفع مشکل گاز در زمستان‌ها، توسعه کمی و کیفی صنعت پتروشیمی بر پایه گاز طبیعی، ارائه استانداردها در زمینه برچسب انرژی و معیارهای مصرف، حمایت از تولید خودروهای دوگانه سوز و کم‌مصرف، نهادینه کردن توجه به ایمنی، سلامت و محیط زیست (HSE)، حمایت از کالای ساخت داخل، حمایت از ورود شرکت‌های نفتی داخلی به بازارهای بین‌المللی، تعریف استانداردهای بهره‌وری در صنایع نفت، حضور فعال در مراکز علمی و دانشگاهی، جذب نخبگان و حضور در اوپک. 

مهندس وزیری همزمان با دوره سوم وزارت نفت بیژن زنگنه، در سال 1392 به عنوان قائم‌مقام وزیر نفت، بار دیگر به وزارت نفت بازگشت. وزیر نفت در آن زمان مسئولیت‌های زیادی را به او واگذار کرد. وی تا دی ماه 1395، در این مسئولیت فعالیت می‌کرد و پس از آن، به دلیل تغییر در مسئولیت‌ها و نحوه مدیریت بر صنعت نفت، از کار در مجموعه نفت استعفا داد و همکاری خود را با وزارت نفت قطع کرد. 

خاطرات و تجربیات مهندس وزیری هامانه، در کتابی با عنوان «فرزند کویر و نیم قرن خدمت در صنعت نفت» در قالب یک مصاحبه تاریخ شفاهی به همت پیمانه صالحی و محمدحسین یزدانی راد منتشر شده است. برای انعکاس بیشتر این تجربیات در صنعت نفت، در مدیریت موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت برآن شدیم که به صورت منظم و سریالی، هر هفته بخش‌هایی از این مجموعه را در معرض دید کارکنان صنعت نفت قرار دهیم. این نخستین شماره از داستان «فرزند کویر» است.