مديريت موزهها و مركز اسناد صنعت نفت ايران برنامهريزي براي راهاندازي نخستين تور گردشگري نفتي ايران را از سال 1397، در آب هاي خليج فارس در دست اقدام دارد.
اکبر نعمت اللهی، مدیر موزهها و مرکز اسناد صنعت نفت ایران در نشست خبری که روز چهارشنبه هفته گذشته (27 دیماه) در منطقه بهرگان برگزار شد، از مرمت و بازسازی نخستین سکوی نفتی دریایی در خاورمیانه خبر داد و گفت: پرونده ثبت این سکو که از سال 1338 ساخته شده و در مدار بهرهبرداری قرار گرفته، در سازمان میراث فرهنگی در حال پیگیری است تا در قالب نخستین موزه دریایی کشور به منظور آشنایی عموم مردم با فعالیتهای صنعت نفت در بخش دریا، آماده بهرهبرداری شود.
وي به تاريخچه ساخت و نصب اين سازه دريايي اشاره كرد و گفت: نخستين چاه اكتشافي دريايي ايران و منطقه خاورميانه در سال 1338در منطقه بهرگانسر حفر شد و با نصب سازه دريايي اين ميدان، عمليات بهرهبرداري از اين سكوي نفتي در سال 1341 آغاز شد.
استقبال تورگردانان و آژانسهاي مسافرتي از گردشگري نفتي
مدير موزهها و مرکز اسناد صنعت نفت از تلاش برای راهاندازی اولین تور گردشگری نفتی ایران برای بازدید عموم مردم از سکوی نفتی بهرگانسر در نوروز 97 خبر داد و اظهار داشت: در نظر داريم تسهيلاتي براي گردشگران فراهم شود تا با بازديد از نخستين سكوي نفتي دريايي خاورميانه با فعاليتها و تلاشهايي كه در بخش فلات قاره انجام ميشود، آشنا شوند. طراحي اين تورهاي صنعتي- گردشگري ميتواند در قالب تيمهاي 20 تا 25 نفره با برنامهريزيهاي يك تا دو روزه انجام گيرد. ضمن اين كه مديريت موزهها و مركز اسناد صنعت نفت بستر اين بازديد را فراهم خواهد كرد و اجراي آن را به بخش خصوصي خواهد سپرد، در اين زمينه مذاكراتي با اتحاديه تورگردانان كشور و برخي از آژانسهاي مسافرتي انجام شده و برخي از آنها از اين موضوع استقبال كردهاند كه اميدواريم به نتيجه مطلوب برسيم.
اكبر نعمتاللهي افزود: بسترها براي حضور بازديدكنندگان فراهم شده است و در آغاز راه براي كاهش هزينهها و ترغيب گردشگران، بخشي از هزينهها از جمله حمل و نقل را به عهده ميگيريم، اما در نهايت بخش خصوصي بايد به صورت مستقل عمل كند و اجراي كار را به عهده بگيرد.
وي تبديل سكوي نفتي دريايي به موزه را اقدامي نو در صنعت گردشگري كشور عنوان كرد و گفت: اميدواريم اين ابتكار مورد استقبال عموم مردم، پژوهشگران، متخصصين، دانشجويان رشتههاي مختلف صنعت نفت، خانوادههاي كاركنان صنعت نفت و... قرار بگيرد و با امكان ايجاد تفريحات دريايي از جمله ماهيگيري و... علاوه بر آشنايي ملموس با ميراث كهن صنعت نفت بر جاذبههاي برگزاري اين تور صنعتي افزوده شود.
به گفته نعمتاللهي، مديريت موزهها و مركز اسناد صنعت نفت ايران تلاش دارد تا تمام تأسيسات و تجهيزات قديمي اين صنعت را به منظور حفظ و نگهداري ميراث يكصد ساله نفت شناسايي و ثبت كند؛ به همين منظور پرونده ثبت اين سازه تاريخي در حال تكميل است و عمليات مرمت و بازسازي اين بنا در فاز اول توسط همكارانمان در شركت ملي فلات قاره آغاز شده است.
مدير موزههاي صنعت نفت عمليات بازسازي و مرمت اين سازه دريايي را در فاز اول، استحكام، مقاومسازي و رفع خوردگيهاي پايههاي سكو عنوان و خاطرنشان كرد: همچنين اقداماتي براي سبكسازي و تخليه تجهيزات غيرضروري اين سازه بايد انجام شود، بدون اينكه آسيبي به ساختار اصلي سكو وارد آيد تا بتوانيم امكاناتي را در اين محل براي بازديدكنندگان فراهم كنيم.
وي به تكنولوژي ساخت سكوي دريايي بهرگانسر هم اشارهاي كرد و افزود: در كنار قديميترين سكوي دريايي خاورميانه، سكوي جديدي هم ساخته شده است كه به خوبي ميتوان تجهيزات مورد استفاده و تكنولوژي ساخت اين دو سكو را در بازههاي زماني مختلف مورد مقايسه قرار داد.
ثبت 130 بناي تاريخي نفت تا پايان سال جاري
اكبر نعمتاللهي در بخش ديگري از سخنان خود پيشبيني كرد تا پايان سال جاري 130 نقطه از اماكن و بناهاي تاريخي صنعت نفت در سازمان ميراث فرهنگي به ثبت ملي برسد كه تا كنون 125 مكان ثبت شده است.
وي با اشاره به پروسه زمانبر ثبت اماكن و ابنيه تاريخي نفت در سازمان ميراث فرهنگي، ابراز اميدواري كرد اين سازمان با همكاري و همراهي بيشتري پروندههاي ارجاع داده شده را مورد بررسي قرار دهد.
اين مقام مسؤول در وزارت نفت از پتانسيل ثبت اماكن بيشتر در مركز اسناد صنعت نفت به منظور جلوگيري از تخريب اماكن و تجهيزات مرتبط با اين صنعت خبر داد و گفت: در اين راستا حتي به دنبال تجهيزاتي كه واگذار يا فروخته شده هستيم تا در مراحل ثبت در سازمان ميراث فرهنگي قرار بگيرند، به عنوان نمونه به دنبال ثبت ملي منزل «مستر جيكاك» هستيم كه به بخش خصوصي واگذار شده، چرا كه دستخوش تغييرات زيادي شده است و سازمان ميراث فرهنگي با سرعتبخشي به ثبت اين اماكن و آثار، جلوي تخريب آن را خواهد گرفت.
روستاي «نفت سفيد» ثبت ملي ميشود
نعمتاللهي همچنين از ثبت ملي روستاي «نفت سفيد» به عنوان اكوموزه هم خبر داد و گفت: خوشبختانه پرونده ثبت ملي اين روستا با تلاشهاي جناب آقاي طالبيان و دكتر كارگر مورد موافقت سازمان ثبت ميراث فرهنگي قرار گرفت و براي بازسازي مسجد و حمام تاريخي اين روستا و همچنين مدرسه، خيابانها و كوچههاي آن رديف بودجهاي اختصاص يافته است كه در صورت تأمين، به كمك شركت ملي مناطق نفتخيز جنوب عمليات بازسازي اين روستاي كهن آغاز خواهد شد.
تاريخچه منطقه بهرگان
در ادامه اين نشست احمد ابراهیمی، معاون عملیات تولید منطقه بهرگان خلاصهای از تاريخچه راهاندازي میدان نفتي بهرگانسر ارائه كرد و گفت: در سال 1338 شرکت نفت ایران و ایتالیا عملیات اکتشاف در میدان نفتي بهرگانسر را شروع کرد و با ساخت و نصب نخستين سکوی دریایی نفتي در خلیج فارس و حفاري نخستين چاه اين ميدان در سال 1340، بهرهبرداري از اين ميدان در سال 1341 آغاز شد و بهرهبرداري از ميادين هنديجان و نوروز نيز در اواخر دهه 40 به اين ميدان افزوده شد.
ابراهيمي با اشاره به آغاز جنگ تحميلي و مورد اصابت قرار گرفتن تأسيسات نفتي اين منطقه توسط موشكهاي دشمن گفت: در جريان جنگ تحميلي برداشت نفت خام از اين ميادين حدود 10 سال متوقف شد و بعد از ده سال با همت و همكاري كاركنان شركت فلات قاره سكوهاي اين ميدان مجدداً وارد مدار بهرهبرداري قرار گرفت.
معاون عملیات تولید منطقه بهرگان برداشت نفت خام از منطقه بهرگان را 75 هزار بشكه در روز اعلام كرد كه 10 هزار بشكه مربوط به برداشت از ميدان هنديجان و 7500 بشكه نفت خام از اين ميزان مربوط به ميدان بهرگانسر است.
حفر نخستين چاه توسط كنسرسيوم ايران و ايتاليا در پهنه خليج فارس
پس از صحبتهاي معاون عملیات تولید منطقه بهرگان، سیدغلامحسین امامی، معاون مجتمع دریایی سروش و نوروز و پایانه صادراتی خلیج فارس در جمع خبرنگاران گفت: در سال 1338 نخستين عمليات اكتشاف نفت در پهنه خلیجفارس و خاورمیانه در منطقه بهرگانسر توسط كنسرسيومي متشكل از ايران و ايتاليا به نام ؟؟؟؟ انجام شد و در سال 1341 عمليات استخراج نفت از نخستين چاه ميدان نفتي بهرگانسر آغاز شد.
امامي افزود: همزمان با حفاري، ايجاد تأسيسات خشكي و انجام عمليات لولهگذاري به طول 56 كيلومتر از سكوي بهرگانسر تا خشكي به منظور انتقال نفت خام نيمه سنگين توليدي از حوزه بهرگانسر با درجه سنگيني 27 API در دستور كار قرار گرفت و پس از استخراج و گاززدايي اوليه در سكوي دريايي بهرگانسر، نفت خام از طريق اين خطوط لوله به تأسيسات خشكي منتقل و پس از انجام عمليات نمك زدايي و ذخيرهسازي، براي صادرات آماده ميشد.
معاون مجتمع دریایی سروش و نوروز طراحي اوليه سكوي قديمي بهرگانسر را با ظرفيت برداشت روزانه 30 هزار بشكه نفت خام اعلام و خاطرنشان كرد: در اواخر دهه 1348 اکتشاف و بهرهبرداری از میدان نفتی هندیجان آغاز شد و نفت اين ميدان پس از انتقال از طريق دو خط لوله 10 و 12 اينچي به سكوي بهرگانسر با نفت اين سكو ادغام و به خشكي منتقل ميشد، چرا كه ميدان نفتي هنديجان سكوي مجزايي ندارد و نفت اين ميدان پس از استحصال به سكوي مركزي ميدان بهرگانسر منتقل ميشود.
وي درخصوص ميدان نفتي نوروز نيز به اكتشاف و بهرهبرداري از آن در سال 1350 اشاره كرد و گفت: نفت ميدان نوروز با درجه سنگيني 18 و 19 API جزو نفتهاي سنگين به حساب ميآيد و نفت خام اين منطقه توسط خط لوله 96 کیلومتری از منطقه نوروز به منطقه خشکی بهرگانسر ارسال میشد، سپس در يك كارخانه مجزا نفت سنگین ایران را بهرهبرداری و صادرات میکرد.
تأسيس شركت نفت فلات قاره در سال 59
امامي ضمن اشاره به تأسيس شركت نفت فلات قاره ايران پس از انقلاب اسلامي و به دستور حضرت امام خميني (ره) اظهار كرد: پس از درخواست شوراي انقلاب اسلامي و دستور حضرت امام (ره) براي ملي كردن صنعت نفت تمام كنسرسيومهايي كه تا پيش از اين بهرهبرداري از يكي از مناطق نفتي فلات قاره را به عهده داشتند، در يكديگر ادغام شدند و در شهريور سال 59 شركت نفت فلات قاره ايران از ادغام چهار منطقه نفتي بهرگان، خارك، لاوان و سيري تشكيل شد.
معاون پایانه صادراتی خلیج فارس با بيان اينكه در طول جنگ تحمیلی، تمام سکوهای نفتی اين منطقه مورد حمله دشمن قرار گرفت و منطقه بهرگان به عنوان یک ترمینال نفتی و سکوهای سروش، نوروز، بهرگانسر، هندیجان بارها و بارها مورد حمله دشمن قرار گرفتند، افزود: در طول دوران دفاع مقدس تعدادی از همکاران ما به شهادت رسیدند و حماسه چاه شماره سه نوروز در همین منطقه بهرگان صورت گرفت، چاهی که مدتها در دریا میسوخت و نهایتا با اتکا به غیرت مردان صنعت نفت در دریا مهار شد و به صورت ایمن به مدار بهرهبرداري بازگشت.
پشتيباني از خط مقدم جبهه
سيدغلامحسين امامي بيان كرد: با ادامه جنگ تحمیلی، اگرچه در منطقه بهرگان استحصال نفت از سكوها انجام نميگرفت، اما اين منطقه به دليل نزديكي به خط مقدم جبهه به عنوان یک هاب وارداتی مطرح شد و در زماني كه كشور با مشکل تأمین فرآوردههای نفتی روبهرو بود، از خط لولهاي به نام «ام.بی.ام» دریافت فرآوردههای نفتی از کشتیهای واردکننده فرآورده مثل بنزین و گازوئیل و انتقال و ذخيره آن به مخازن بهرگان انجام شد و با پشتيباني از خط مقدم جبهه به به خطوط دفاعي ارسال ميشد، بنابراين عملاً از سال 59 تا 69 هيچ توليدي از سكوها نداشتيم و سكوهاي نفتي كاركرد خود را از دست دادند.
وي در خصوص ازسرگيري برداشت نفت از اين منطقه گفت: دو سال پس از پایان جنگ تحمیلی، دستور بازسازی و نوسازی تأسیسات نفتی اين منطقه صادر شد كه که به همت كاركنان منطقه با بازسازي سكوها در سال 71 تولید از میادین هندیجان، نوروز و بهرگانسر به صورت محدود و در مقدورات منطقه آغاز شد. همزمان طرحهایی هم برای نوسازی کامل تأسیسات در دستور كار قرار گرفت و قراردادی با شرکت تأسیسات دریایی ايران برای بازسازی تأسیسات جدید بهرگانسر بسته شد که متأسفانه به دلیل مصادف شدن با توسعه میدان نفتی ابوذر و اعلام شركت تأسيسات دريايي مبني بر اين كه این حجم کار را به طور همزمان نمیتواند ادامه دهد به اوایل دهه هشتاد موکول شد.
امامي گفت: نهایتاً در اواخر دهه هشتاد سکوی نفتي جديد بهرگانسر که توسط مهندسان این شرکت ساخته شده بود، نصب شد و در حال حاضر روزانه حدود 17 هزار بشکه نفت خام میادین هندیجان و بهرگانسر از طریق سکوی جدید بهرگانسر برداشت ميشود.
امامي ظرفيت برداشت اين سكو را 60 هزار بشكه نفت خام در روز عنوان كرد و افزود: در حال حاضر به دلیل افت فشار طبیعی مخزن توان برداشت بیشتر نفت خام از اين ميدان وجود ندارد، مگر اینکه از روشهای ازدیاد برداشت مانند پمپي كردن و گازاني كردن چاهها استفاده شود كه شركت نفت فلات قاره در حال پيگيري آن است.
بهرهبرداري مشترك از سروش و نوروز
وي در مورد وضعيت سکوی نوروز بعد از جنگ تحميلي هم گفت: پس از جنگ تحمیلی بازسازی اين سكو هم شروع شد و از طریق خط لوله 96 کیلومتری برداشت نفت از منطقه بهرگان به صورت محدود و ميانگين بين 6 تا 10 هزار بشکه در روز صورت گرفت.
امامي با اشاره به قرارداد بيع متقابل منعقد شده بين شركت ملي نفت ايران و شركت شل در دولت اصلاحات برای توسعه میدان نفتی نوروز و سروش گفت: ميدان نفتي سروش جزو منطقه خارک و ميدان نفتي نوروز جزو منطقه بهرگان بود، اما به دلیل کیفیت مشابی كه داشتند و با ويسكوزيته و روانروي بسيار پايين جزو نفت فوق سنگین محسوب میشدند، شرکت شل پیشنهاد كرد نفت این دو میدان در پکیجی مشترك به بهرهبرداری برسد و به دليل سنگين بودن امكان ارسال اين نوع نفت به تأسيسات خشكي تا طول 96 كيلومتر وجود نداشت، بنابراين پیشنهاد شد تا با استقرار مخزن شناور در دریا نفت این دو ميدان كه پيشبيني ميشد روزانه 190 هزار بشكه در روز برداشت شود، در اين مخزن دريايي نمكزدايي و ذخيرهسازي شود و از همانجا از طريق ترمينال اين شناور به مقاصد صادراتي ارسال شود.
ارسال 600 ميليون بشكه نفت خام از ميادين سروش و نوروز
معاون مجتمع دریایی سروش و نوروز و پایانه صادراتی خلیج فارس با اشاره به اينكه این پروژه خوشبختانه در موعد مقرر در سال 84 به طور رسمی تحویل ایران شد و در سرویس قرار گرفت، گفت: سکوی سروش و نوروز در نوع خود منحصر به فرد است و تنها مجتمع نفتی دریایی ایران است که کلیه عملیات فرآورش نفتخام از صفر تا صد را (نمکزدایی، گاززدایی، ذخیرهسازی و صادرات) در خود دریا انجام ميدهد و تا کنون حدود 600 میلیون بشکه نفتخام از میادین نوروز و سروش صادر شده است.
به گفته امامي، تولید اولیه روزانه از اين دو ميدان 190 هزار بشکه بوده که به دلایل افت طبیعی فشار مخزن هماكنون به حدود 65 هزار بشکه در روز رسیده است.
وي به تحريمهاي بينالمللي عليه ايران نيز اشاره كرد و افزود: در زمان تحریم هیچ کدام از میادین منطقه بهرگان به دو دليل کاهش تکلیفی نداشتند، اول اينكه نفتخام حوزه بهرگانسر و هندیجان با نفتخام مناطق نفتخیز جنوب ادغام و به خارک ارسال میشد، اما نفتخام سروش و نوروز دو برند خاص از پنج برند نفتی ایران است كه از شرق آسیا و هند مشتریهای خاص خود را داشت و در زمان تحریم حتی یک بشکه کاهش تکلیفی از این دو میدان نداشتیم و صادرات بیوقفه از میادین سروش و نوروز انجام میشد.
ذخيرهسازي 270 هزار بشكه نفت خام غرب كارون تا بهمنماه
سيدغلامحسين امامي در بخش ديگري از اظهارات خود به ظرفيت ذخيرهسازي 5 ميليون و 700 هزار بشكهاي منطقه بهرگان نيز اشاره كرد و گفت: چهار مخزن (دو مخزن یک میلیون بشکهای و دو مخزن 500 هزار بشکهای) از اين مخازن برای دریافت نفت سنگین حوزه غرب کارون در نظر گرفته شده كه به اميد خدا تا بهمنماه سال جاري دريافت روزانه 270 هزار بشكه نفت از آزادگان را انجام خواهد داد و از طريق ترمینال SPM که در 15 کیلومتری این منطقه است، قابلیت پهلودهی شناورهای سنگین و دریافت نفتخام راداریم.
نگهداشت توليد و حفر چاههاي توسعهاي
در پايان اين نشست مسعود بیرانوند، رئیس مهندسی بهرهبرداری منطقه بهرگان ميدان نفتي بهرگانسر را با لايههاي غار، آسماري، سروك، كژدمي و ياماما معرفي كرد و گفت: ميدان بهرگانسر با 1 ميليارد بشكه نفت درجا، قابليت برداشت 25 درصد از ذخيره اين ميدان را دارد كه از اين ميزان تا كنون 40 تا 50 درصد برداشت شده است.
بيرانوند با بيان اينكه ميدان هنديجان نيز در ده كيلومتري شمال ميدان بهرگانسر واقع شده است، گفت: اين ميدان يك ميليارد و 600 ميليون بشكه نفت ذخيره درجا با لايههاي گازي قابل استحصال براي تزريق به چاهها يا صادرات دارد، البته هنوز از لايه غار گازي و ياماما در بهرگانسر توليدي صورت نگرفته است و پتانسیلي براي استحصال گاز تا 20 يا 30 سال آینده از این میدان کهن وجود دارد.
رئیس مهندسی بهرهبرداری منطقه بهرگان در خصوص طرحهاي توسعهاي در اين ميدان گفت: طی هفت هشت سال اخیر در میدان بهرگانسر حداقل پنج تا شش حلقه چاه حفر شده است و در سال 97 هم مقرر است در ميادين بهرگانسر و هندیجان سه تا چهار حلقه چاه حفر شود تا برنامههاي افزایش تولید از این میادين تا سال آينده محقق شود، ضمن اینکه در حین تولید، چاهها آبی و گازي ميشوند و در گام اول موضوع نگهداشت توليد و پس از آن افزايش توليد در اولويت قرار دارند.
آلودگيهاي زيستمحيطي منطقه به صفر رسيده است
بيرانوند يكي از بسترهای لازم برای توسعه گردشگری را ایجاد محیط امن، پاک و عاری از آلودگی و ایمن برای گردشگران توصيف و خاطرنشان كرد: با افتخار اعلام ميكنيم كه طي 10 تا 15 سال گذشته سياست شركت بدين گونه بوده كه حتي يك قطره نفت در اين منطقه عملياتي و در دريا ريخته نشود كه با هزينههاي هنگفت سيستمهاي بازيافت نفت، سيستمهاي نمونهگيري و طراحي پكيچهاي جداكننده آب از نفت محقق شده است، بدين صورت عمليات برداشت نفت بدون ايجاد آلودگيهاي زيستمحيطي و مخاطرات جدي براي آبزيان منطقه صورت گرفته است.
به گفته مسعود بيرانوند، سازههای دریایی اعم از چاهها، سکوها و خطوط دریایی محیط و بستر زیبایی را برای تجمع آبزیان فراهم میکند تا كلوني خود را در كنار اين تأسيسات دريايي تشكيل دهند.
وي افزود: سازه اين سكوي دريايي سالم است، اما پايههاي آن دچار خوردگي و زنگزدگي شده كه بايد حتماً تقويت شود تا گردشگر با امنيت خاطر بيشتري بتواند در اين محل اقامت كند و پاي به اين هتل دريايي بگذارد.
گزارش از: سحر سعيديان