نقشه راه آهن مسجد سلیمان، نخستین راه آهن بین شهری ایران تهیه شد

نقشه نخستین راه آهن نفتی و نخستین راه آهن بین شهری ایران که نیروی انسانی، خدمات و تجهیزات را از "درخزینه" در حاشیه کارون به مسجد سلیمان می رساند، پس از یک سال تحقیق، بررسی و نقشه یابی، تهیه و ترسیم شد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی موزه و اسناد صنعت نفت ایران، این خط آهن که طی نزدیک به سه دهه میلیون ها تن کالا، تجهیزات و صدها هزار نفر نیروی انسانی را به مسجد سلیمان منتقل ساخت، 57 كيلومتر طول داشت و فاصله بين دو خط آن ۷۶ سانتيمتر بود.

پرویز آریان فر از مهندسین شاغل در مدیریت مهندسی و ساختمان شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب که این نقشه را پس از ماه ها تحقیق، بررسی و مسیر یابی با همکاری ادارات روابط عمومی و مهندسی نقشه برداری مناطق نفتخیز تهیه کرده، در این باره می گوید: "پيش از آنكه خط آهن درخزينه به مسجد سليمان ايجاد شود، تنها راه دسترسي به مسجد سلیمان، راه آبي شاخه شمالي كارون (گرگر) بود. تجهيزات مورد نياز حفاري چاه نفت و بعدها تجهیزات شرکت نفت، توسط كشتي هاي بخار مخصوصي كه به آنها مَركب مي گفتند و بين درخزينه و اهواز در رفت و آمد بودند به درخزينه منتقل مي شد. اين تجهيزات در بارانداز درخزينه، به وسيله دو جرثقيل بزرگ و كوچك بخاری (Steam Boat) از لنج ها پياده و از آنجا به وسيله گاري و حيوانات باركش تا مسجد سليمان حمل مي شدند. تا این زمان هنوز هیچ جاده ای وجود نداشت."

به گفته وی در سال ۱۹۲1میلادی (۱300 شمسي) عمليات احداث خط آهنی بين درخزينه و مسجد سليمان شروع و در سال 1923 (1302 خورشیدی) آماده شد: "این خط آهن طی سه دهه از سال 1923 تا سال 1949 میلادی (1328 خورشیدی) نقش بسیار مهمی در صنعت نفت و توسعه حوزه مسجدسلیمان ایفا نمود."

نقشه حاضر با استفاده از آثار به جا مانده از خط آهن علی رغم گذشت زمان و فرسایش ناشی از عوامل طبیعی و فعالیت های انسانی، تهیه شده است. در این نقشه علاوه بر مسیر کامل خط آهن، 12 ایستگاه، سه پل بتونی که برخی کاملا تخریب شده و بقایای برخی دیگر هنوز وجود دارد،  تعداد چهار باب ساختمان سازمانی كه توسط شرکت نفت انگليس و ايران  (Anglo Persian Oil Company) ساخته و در اختيار كارکنان گذاشته شده بود و تاسیسات این خط آهن شناسایی و مشخص شده اند.

گفتنی است خط آهن درخزینه به مسجد سلیمان را می توان نخستین راه آهن بین شهری در ایران به حساب آورد، چرا که 15 سال پیش از خط آهن سراسری ایران کشیده شد و قبل از آن تنها خط آهن 8 کیلومتری تهران به شهر ری تاسیس شده بود.