با امضای يك تفاهم‌نامه‌

همکاری میان موزه‌های نفت و دانشگاه تهران آغاز شد

تفاهم نامه همكاري ميان وزارت نفت و دانشگاه تهران، به منظور گسترش همکاری، تبادل فكر، انديشه و ارتباط صنعت با دانشگاه به امضا رسید و بر اساس مفاد اين تفاهمنامه موزه‌هاي نفت همكاري خود را در زمينه‌هاي پژوهشي، علمي، صنعتی و هنري با دانشگاه تهران آغاز کرد.

به گزارش پايگاه اطلاع رساني موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت، در تفاهم نامه اي كه روز گذشته میان وزارت نفت به نمايندگي حبيب‌الله بيطرف، معاون مهندسي، پژوهش و فناوري وزارت نفت و محمود نيلي احمد آبادي، رئيس دانشگاه تهران، به امضا رسيد، زمینه‌های همکاری و نحوه اجرا در قالب 15 ماده مطرح شده است.

بر اساس اين تفاهم نامه مشاركت در انجام طرح‌ها و مطالعات كاربردي، همكاري در انتشار كتب تاليفي و ترجمه، برگزاري انواع نشست‌ها، همايش‌ها و كارگاه‌هاي آموزشي و پژوهشي در سطح ملي و بين‌المللي، حمايت از پايان نامه‌ها، مطالعات پژوهشي، كارگاه‌هاي طراحي و هنري در مقطع كارشناسي ارشد و دكترا از جمله موارد همكاري هستند.

همچنین بر اساس اين تفاهم‌نامه، دانشگاه تهران متعهد مي شود طرح‌هاي پژوهشي مورد نياز مديريت موزه‌ها و مركز اسناد صنعت نفت را پس از تصويب مراجع ذي‌ربط و تامين اعتبار آن‌ها، اجرا کند. ایجاد زمینه‌های لازم برای انجام بازدیدهای علمی و تحقیقاتی از مراکز، موسسات و آزمایشگاه‌های متعلق به دانشگاه و صنعت نفت نیز از جمله تعهدات قید شده میان این دو نهاد است.

پيوند صنعت و دانشگاه

مراسم امضاي اين تفاهمنامه با هدف آشنایی بیشتر با فرهنگ صنعتی نوین در دنیا تحت عنوان میراث صنعتی برگزار شد که به تازگی در مراکز آموزشی کشور بویژه دانشگاه تهران مورد توجه ویژه قرار گرفته است. اهمیت این موضوع آنچنان بود که پیش از این آيين، گروه مرمت دانشکده معماری دانشگاه تهران، سمیناری یک روزه را با عنوان طراحی و انطباق پذیری پالایشگاه‌های نفتی با موزه با حضور دانشجویان و استادان دانشگاه و مسئولان موزه‌های صنعت نفت برگزار کرد. مطلبی که در ادامه می‌خوانید، اهم بیاناتی است که در نشست هفته گذشته مطرح شد. ضروری است در ابتدا اندکی با مفهوم میراث صنعتی آشنا شویم.

تعریف میراث صنعتی

میراث صنعتی شامل آثار به جای مانده از یک فرهنگ صنعتی است که نشانگر ارزش تاریخ فناوری از لحاظ اجتماعی، علمی و معماری است. به بیان ساده‌تر، میراث صنعتی شامل بقایای مواد صنعتی مانند مکان‌ها، بناها، گیاهان، ماشین آلات و تجهیزات است. میراث صنعتی همچنین به خانه‌ها، مجتمع‌های صنعتی، مناظر صنعتی، محصولات و فناوری‌ها و اسناد جامعه صنعتی اشاره دارد. حفظ این میراث، به شیوه‌های علمی و تخصصی امروز، مورد توجه بسیاری از مراکز تحقیقاتی و پژوهشی قرار گرفته است. از جمله این تلاش‌ها می‌توان به تشکیل کمیته بین‌المللی حفظ میراث صنعتی (TICCIH ) اشاره کرد که هدف آن ترویج، توسعه و مطالعه باستان شناسی صنعتی و حفاظت از میراث صنعتی است. ایران از سال 1391 به این کمیته پیوست و پیروز حناچی، مدیر گروه مرمت ابنیه و بافت دانشکده معماری دانشگاه تهران، نماینده ایران در این کمیته است.

وزارت نفت به ظرفیت‌های علمی دانشگاه تهران باور دارد

حبیب‌الله بیطرف، معاون مهندسی، پژوهشی و فناوری وزارت نفت از مسئولان حاضر و نماینده وزارت نفت در عقد این تفاهم‌نامه، با ابراز خرسندی از انعقاد این پیمان همکاری و توسعه تعاملات صنعتی، پژوهشی، علمی و هنری گفت: وزارت نفت به ظرفیت‌های علمی، فناوری و پژوهشی دانشگاه‌های معتبر ایرانی بویژه دانشگاه تهران باور دارد و در حوزه‌های مختلف از این ظرفیت‌ها استفاده می‌کند. در حوزه‌های بالادستی و پایین دستی، مهندسی مخازن، پتروشیمی، پالایش و حتی گاز توانسته ایم به راهکارهای علمی و کاربردی خوبی با دانشگاه دست یابیم. این همکاری‌ها در حد شعار نیست و دانشگاه و صنعت نفت در زمینه پژوهش و انتقال فناوری فراتر رفته و ایجاد انستیتوها و مراکز تخصصی ازدیاد برداشت، نمونه‌ای از تحقق اهداف است که می‌تواند سال‌ها به عنوان هسته اجرایی و عملی خدمات ارائه کند. مجموعه صنعت نفت در تلاش است با کمک شما و با اتکای ظرفیت‌های داخلی و بالغ کشور، کار خود را بهتر انجام دهد تا نتایج ماندگاری برجا بماند. وزیر نفت، پرچم دار این موضوع است و با سندی که امروز امضا خواهد شد، می‌خواهیم این کار را رسمیت ببخشیم و چارچوبی را برای تداوم آن ایجاد کنیم که مقطعی نباشد.

حمایت بخش دانشگاهی در حفظ میراث صنعتی

اکبر نعمت‌الهی، مدیر موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت از دیگر مسئولان حاضر در این جلسه و بانی برنامه ریزی و انعقاد این تفاهم‌نامه، با تاکید بر گسترش تعامل میان دانشگاه و صنعت و سازمان دهی این ارتباط اظهار داشت: طی نشست‌هایی که این مدیریت با دانشکده معماری دانشگاه تهران برگزار کرد، تصمیم گرفته شد تا این همکاری، شکل سازمان یافته تری به خود بگیرد.

صنعت نفت در دوران اصلاحات، خیز بلندی برداشت تا بتواند موزه ای در صنعت نفت ایجاد کند و فعالیت‌هایی نیز در این زمینه انجام داد. این امر میسر نشد تا سال 92 که دوباره وزیر نفت، بیژن زنگنه به روی کار آمد تا ایجاد موزه‌ها را در اولویت برنامه‌های صنعت نفت قرار دهد. این پروژه در سال 93 کلید خورد و مسئولیت اجرای آن به عهده من گذاشته شد. طرح اولیه با ایجاد سه موزه در شهرهای مسجدسلیمان، آبادان و تهران آغاز و متناسب با تاریخچه هرکدام، رویکرد متفاوتی برای هریک در نظر گرفته شد. موضوع اصلی در موزه نفت مسجد سلیمان، كشف و تولید نفت و همچنین توسعه فناوری‌های اولیه مرتبط با آن، در موزه آبادان، پالایش و صادرات نفت و در موزه تهران، علوم و فناوری است.

نعمت الهی، در ادامه از انتخاب مشاوران اصلح و زبده در راه‌اندازی هریک از موزه‌ها سخن گفت و افزود: ما برای هریک از این موزه‌ها مشاور گرفتیم، فاز مطالعاتی آغاز شد و در ابتدا و باتوجه به پژوهش‌های انجام شده، بنا بود شهرهای مسجدسلیمان و آبادان شهر موزه شوند؛ چرا که گوشه گوشه آن با نفت در ارتباط است. اما باتوجه به وسعت کار، تصمیم بر آن شد که در فاز نخست، نقاط مهم و کلیدی به موزه تبدیل شوند که برای شهرهای آبادان و مسجدسلیمان، هریک پنج موقعیت انتخاب شدند.

مدیر موزه‌ها و مرکز اسناد با اشاره به دیگر موزه‌های نفت گفت: 22 نقطه تاریخی دیگر در کشور برای موزه شدن انتخاب شده اند که پروژه مطالعاتی آن در دست انجام است. تاکنون دو موزه به بهره برداری رسیده است؛ موزه بنزین خانه آبادان و سبزوار و سه موزه دیگر سال جاری به بهره برداری خواهند رسید: موزه كارآموزان آبادان، موزه نفت کرمان و موزه بنزین خانه دروازه دولت. از دیگر فعالیت‌های مهم این مدیریت نیز می‌توانم به ثبت ملی 124 نقطه تاریخی در کشور اشاره کنم که ثبت ملی مابقی آنها در سازمان میراث فرهنگی در حال انجام است.

وی در پایان به دیگر فعالیت‌های این مجموعه اشاره کرد و گفت: از مهم ترین فعالیت‌های این مجموعه، شناسایی و گردآوری اشیا و اسناد قدیمی صنعت نفت در سطح کشور است که بخش جمع‌آوری شده آن در حال مرمت و بازسازی است. ما تاکنون توانسته‌ایم بیش از 25 میلیون برگ سند جمع‌آوری کنیم که بخشی از آنها آماده و مرمت شده‌اند. ما به اسنادی دست پیدا کرده‌ایم که عمر آنها بیش از عمر صنعت نفت در کشور است، یعنی 127 سال و همچنین نقشه‌هایی که با دست کشیده شده اند. ما کار بزرگی را شروع کرده ایم، بنابراین به حمایت بخش دانشگاهی کشور نیاز داریم تا این وظیفه ملی را به سرانجام برسانیم.

 صنعت، تهدید یا فرصت

پیروز حناچی، مدیر گروه مرمت ابنیه و بافت دانشکده معماری دانشگاه تهران با اشاره به جایگاه میراث صنعتی و اهمیت آن در حفظ صنایع قدیمی، تاریخی و اثرگذار در دنیا گفت: میراث صنعتی، تحولات بسیاری را در دنیا به وجود آورده است. به دنبال انقلاب صنعتی و توسعه شهری و متعاقب آن بروز برخی مشکلات و مسائل که بر اثر توسعه صنعت در شهرها ایجاد شده، بسیاری از صنایع در شهرها از حوزه انتفاع خارج شدند. این مسئله در ابتدا یک تهدید به شمار می‌آمد، اما با تبدیل آنها به میراث فرهنگی و تاریخی، این تهدید جای خود را به فرصت داد و سرآغازی شد برای ظهور تحولات و ایجاد یک جریان جهانی. به طور مثال تبدیل نیروگاه برقی در انگلستان و یک بندر نفتی در بلژیک به موزه. اولین کنفرانس جهانی در اين زمينه در آیرون بریج انگلستان برگزار شد و به دنبال آن سازمانی جهانی شکل گرفت به نام TICCIH و پروفسور مارتین، استاد دانشگاه میشیگان ریاست آن را برعهده گرفت و ما هم به عضویت این مجموعه در آمدیم. سندی هم به همین منظور در سال 2003 در روسیه نگاشته شد که بر اساس مفاد قید شده در آن، آثار صنعتی به دلایل ارزش جهانی باید حفظ شوند.

وی در ادامه به صنایعی که میراث صنعتی وارد آن شده از جمله کشاورزی، سرامیک، ارتباطات، انرژی، نفت، نیرو، شیشه، آهن، چرم، فولاد، حمل و نقل دریایی، مکانیک، متالوژی، معادن، کاغذ، نساجی، توریسم، آب و ... اشاره کرد و افزود: ما خوشحالیم که صنعت نفت ایران در این حوزه پیشروست. امیدواریم با این همکاری دو جانبه، جلسات TICCIH را در ایران و با حضور صنعت نفت برگزار کنیم.

موزه فقط تاریخ نیست، آینده است

محمود نیلی احمدآبادی، رئیس دانشگاه تهران هم در این آيين، ضمن تشکر از رویکرد وزارت نفت در همکاری‌های مشترک با دانشگاه‌ها گفت: ما در زمانی مهندس زنگنه؛ تصدی وزارت نفت و مهندس بیطرف تصدی وزارت نیرو را به عهده داشتند، بهترین تجربه‌های دانشگاهی را به دست آوردیم. ما الگوهای جدیدی را برای ارتباط میان صنعت و دانشگاه ابداع کردیم و توسعه دادیم و امروز این الگوها به عنوان الگوهایی فراگیر در سطح کشور مطرح شده اند. تشکیل موسسات نوع سوم در قالب مشارکت دانشگاه و صنعت از جمله این الگوهاست. دانشگاه به واسطه این الگوها، یک زیست بوم همکاری مشترک میان متخصصان صنعت و محققان دانشگاه ایجاد کرده و مرزهای دانشگاه و صنعت را برداشته است. نیلی احمد آبادی با تاکید بر حفظ چارچوب‌های قانونی و حقوقی اذعان داشت: سیستم کارفرمایی و پژوهشگری وجود دارد؛ اما در تصمیم سازی و تصمیم گیری کار مشترک انجام می‌شود. بحث‌های حقوقی و قانونی پابرجا خواهند؛ اما تعامل و همکاری، محور همه این کار است.

وی با ابراز خرسندی از حمایت‌های وزیر نفت، این حرکت را جریانی پایدار خواند و اظهار امیدواری کرد که این اقدام، الگویی شود برای سایر نهادها و موسسات داخلی. نیلی احمدآبادی در ادامه از دانشگاه تهران به عنوان یک اثر تاریخی و میراث ملی یاد کرد که هم به لحاظ جایگاه علمی در کشور، جزو آثار تاریخی و ملی محسوب می‌شود و هم از جنبه ساختمان و معماری.

رئیس دانشگاه تهران، تشکیل موسسات و شکل‌گیری مراکز تخصصی مشترک را نتیجه همکاری سازنده میان این دو نهاد عنوان کرد و گفت: برخی ساختمان‌ها و مجموعه‌ها، توان تبدیل شدن به موزه‌های نسل اول و برخی دیگر ظرفیت تبدیل به موزه‌های نسل سوم و چهارم را دارند.

وی در پایان بر اهمیت نقش و جنبه آموزشی موزه‌ها تاکید و اظهار داشت: موزه فقط یک تاریخ نیست، یک آینده است و دانشگاه می‌تواند در ایجاد خلاقیت، نوآوری و برقراری ارتباط بیشتر با مخاطب کمک کند. من اطمینان دارم با نگاهی که وزارت نفت به این موضوع دارد، اتفاقات بزرگی شکل خواهد گرفت.