موزه هاي نفت آماده پذيرايي گردشگران نوروز 1398

راحله خالقي

"موزه نفت" در سبزوار و موزه هاي "كارآموزان" و "بنزين خانه" در آبادان، سه موزه نفتي هستند كه نوروز امسال پذيراي گردشگران خواهند بود.

اين در حالي است كه تعدادي از موزه هاي نفت در ساير نقاط كشور، از جمله موزه پمپ بنزين دروازه دولت در تهران و موزه نفت مسجد سليمان، طبق برنامه ريزي هاي انجام شده، قرار است سال آينده در معرض ديد بازديد كنندگان قرار گيرند.

صنعت نفت همواره به منظور ارتقاي آگاهي علمي و فرهنگي نيروهاي درون اين صنعت و جامعه، تمهيدات و برنامه هاي متنوعي را براي پركردن اوقات افراد فراهم مي كرد. اكنون موزه هاي نفت دريچه تازه اي را از تعامل ميان اين صنعت و مخاطبان بيروني و دروني آن فراهم آورده است.

در گزارش زير گذري داريم به سه موزه نفتي كه در نوروز امسال گردشگران و علاقه مندان به تاريخ اين صنعت و تاريخ معاصر كشور، مي توانند از آنها بازديد كنند.

موزه پمپ بنزين سبزوار

نخستين جایگاه عرضه فرآورده های نفتی در شهر سبزوار كه اكنون به موزه تبديل شده است، در سال 1318 خورشيدي توسط شرکت نفت انگلیس و ایران، تاسيس و به عنوان يك جایگاه شرکتی تا سال 1347 مورد بهره برداری قرار مي گرفت.

اين جايگاه از سال 1374 با تصویب هیات مدیره شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، با هدف ترویج فرهنگ بهینه سازی مصرف سوخت و نمایش بخشی از فعالیت های صنعت نفت به موزه تغییر کاربری داد.

اين موزه سرانجام با مساحتی حدود 500 متر مربع در سال 1382 با همت کارکنان شرکت پخش فرآورده های نفتی منطقه سبزوار رسما به بهره برداری رسید. در موزه نفت سبزوار، بیش از210 قلم شی شناسایی، ثبت وکدگذاری شده است که از جمله آنها می توان به لوازم ابزار دقیق، لوازم آزمایشگاهی، آتش نشانی، پالایشگاهی، پمپ های روغن و بنزین، ولو، موتورهای دیزلی و انواع پیمانه اشاره کرد.

موزه نفت سبزوار در بلوار دكتر علي شريعتي اين شهر واقع شده و از دوم تا دوازدهم فروردين ماه، همه روزه از ساعت 15 الي 20 بعد از ظهر، پذيراي بازديد كنندگان است.

موزه بنزين خانه آبادان

"موزه بنزين خانه آبادان" نخستين موزه از طرح موزه هاي صنعت نفت است كه در دي ماه سال 1395 در محل جايگاه قديمي سوخت اين شهر گشايش يافته است. محل اين موزه به استناد برخى سوابق به عنوان نخستین جایگاه سوخت در ایران، در سال 1306 شمسی (1927 میلادی) در مرکز شهر آبادان احداث شد.

این جايگاه ابتدا جهت توزیع و فروش نفت سفید مورد استفاده قرارمی گرفت و حلب های پرشده از مواد نفتی در آن به فروش می رسید. با گذشت زمان و با ورود اتومبیل، این محل به پمپ بنزین تبديل شد.

هنگام سوخت گیری در این پمپ بنزین، ابتدا فرآورده های نفتی که در مخازن پرچی نگهداری می شد با استفاده از تلمبه های دستی به ظروف پیمانه ای منتقل مى شد و سپس براساس نیاز هر مصرف کننده، سوخت به وی تحویل داده می شد.

پس ازموافقت وزیر با راه اندازی موزه های نفت درآبادان، این مکان جزو اولویت های صنعت نفت برای موزه شدن قرار گرفت. در همین راستا، فاز مطالعاتی و پژوهشی این پروژه و به موازات آن، شناسایی و گردآوری اشیا و اسناد قدیمی مرتبط در سراسر کشور به ویژه مناطق عملیاتی نفتی آغاز و پس از ماه ها کار مستمر و شبانه روزی، این موزه رسما دي ماه سال 1395 به بهره برداري رسيد.

در موزه بنزين خانه آبادان انواع دستگاه هاي پمپ بنزين و تاريخچه استفاده از اين دستگاه ها در كشور، يك نمونه پمپ بنزين و خودرو در حال سوختگيري؛ فضاي يك شعبه نفت قديمي، مخازن قديمي پرچي، مجموعه تانكرهاي سوخت رسان؛ اسناد و مستندات تاريخي مربوط به توزيع فرآورده هاي نفتي و ... به نمايش گذاشته شده است.

موزه بنزين خانه آبادان در پارك شهرداري و روبروي شوراي شهر قرار دارد و از دوم تا دوازدهم فروردين ماه، همه روزه از ساعت 9 صبح تا 22 شب، پذيراي بازديد كنندگان است.

موزه صنعت نفت كارآموزان آبادان

"موزه صنعت نفت كارآموزان آبادان" دومين موزه از طرح موزه هاي صنعت نفت است كه دي ماه گذشته در محل آموزشگاه فني و حرفه اي اين شهر (Artisan School) راه اندازي شد.

آموزشگاه فني و حرفه اي نفت آبادان كه به "كارخانه كارآموزان" نيز شهرت داشت، در سال 1312 خورشيدي برابر با 1933 ميلادي در دوره رياست جان كدمن بر شركت نفت انگليس و ايران، به عنوان نخستين مركز آموزش فنون تخصصي صنعت نفت در خاورميانه و سومين مركز آموزش در جهان، پس از كالج نفت در منچستر انگلستان و انستيتوي فني واشنگتن، تاسيس شد.

اين آموزشگاه كه ابتدا در مساحت 5 هزار متر مربع تاسيس شده بود، بعدها تا 11 هزار متر توسعه پيدا كرد و نخستين گام را براي تربيت و آموزش نيروي فني ايران برداشت. كارآموزان اين آموزشگاه در رشته هاي زبان، برق، ساختمان، مكانيك، تراشكاري، جوشكاري، نقشه­ كشي و لوله ­كشي ساختمان، حسابداري، ماشين ­نويسي، خياطي و نقشه­ برداري آموزش مي ديدند.

اين كارآموزان پس از گذراندن يك دوره پنج ساله همراه با دستمزد روزانه كه دو سال ابتداي آن در آموزشگاه و سه سال ديگر آن در پالايشگاه بود، بر اساس هوش، استعداد و توانايي، به عنوان كارگران فني در ميان واحدهاي مختلف پالايشگاه آبادان تقسيم مي­ شدند و به درجه كارمندي ارتقا مي­ يافتند.

آموزشگاه فني و حرفه اي نقش موثر و تعيين­ كننده­اي در شكل­ گيري ساختار جديد اجتماعي شهر آبادان داشت. اين آموزشگاه پس از دو دهه تعطيلي با همت مديران نفت و طرح موزه ­هاي صنعت نفت دوباره جان گرفت و در 25 دي ماه سال 1397 رسما افتتاح شد.

در اين موزه كه با محوريت آموزش در صنعت نفت، برپا مي شود، اشيا و اسنادي از آموزشگاه فني و حرفه اي آبادان، همچنين فضاها و ابزار و وسايل مورد استفاده در كارگاه هاي آموزشي، بازسازي بخش هاي اداري آموزشگاه و بالاخره اسناد و اشياي مربوط به سير تاريخ نفت در ايران و جهان، از جمله موارد به نمايش درآمده است.

"موزه صنعت نفت كارآموزان آبادان" در بلوار مرحوم دهداري، روبروي ورزشگاه تختي اين شهر قرار دارد و از دوم تا دوازدهم فروردين ماه، همه روزه، از ساعت 9 صبح تا 22 شب، پذيراي بازديد كنندگان است.