نشریات نفتی موجود در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی(مشهد)

شنبه بیست و ششم مرداد ماه 1398نشریات نفتی موجود در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی(مشهد)

مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی،یکی از معتبرترین و غنی ترین منابع آرشیوی ایران و دارای اعتباری علمی در سطح منطقه ای و جهانی است.

این مرکز با دارا بودن چهارده میلیون برگ سند از قرن ششم هجری تا به امروز،یکصد هزار قطعه عکس تاریخی و تهیه و آرشیو بیش از بیست هزار ساعت تاریخ شفاهی ضبط شده،یکی از مراکز مهم مراجعه پژوهشگران و علاقه مندان به مباحث تحقیقی و علمی است.

در حوزه ی نشریات نیز این مرکز بزرگ ترین آرشیو مطبوعات کشور از سال1264 تا به امروز را در خود ذخیره دارد و از نظر موضوعی،واجد غنی ترین آرشیو موضوعی مطبوعات کشور است.

آرشیو موضوعی"نشریات حوزه صنعت نفت"این مرکز بسیار غنی بوده و با دارا بودن بیش از یکصدوبیست عنوان نشریه تخصصی حوزه نفت،گاز و پتروشیمی به زبان های فارسی و انگلیسی،مرکز و مرجعی مهم در این زمینه محسوب می شود.

قدیمی ترین نشریه تخصصی نفتی که در این آرشیو موجود است،نشریه ای به زبان انگلیسی است که توسط کمپانی نفت انگلیس و ایران،در لندن چاپ می شده است.این مجله که نخستین شماره آن در سال1924 منتشر شده "The NAFT A.P.O.C Magazine" نام دارد و نسخه هایی از سال1928(1307خورشیدی)و بعد از آن در آرشیو مطبوعات آستان قدس موجود است.این مجله مطالب و عکس های قابل توجه ای درباره فعالیت صنعت نفت در ایران دارد و از کیفیت چاپ مناسبی برخوردار است.بیش از نود سال پس از انتشار،این مجله همچنان می تواند مرجع اطلاعاتی مفید برای محققان باشد.

اولین مجله در زمینه نفت و گاز موجود در آرشیو به زبان فارسی"مجله نفت" نام دارد که توسط شرکت ملی نفت ایران در سال1330 منتشر می شده و علاوه بر مقالات و گزارش ها،برخی از سخنرانی ها و گفتارهایی که در رادیو تهران با موضوع"نفت"پخش می شده را نیز پوشش داده است.

پس از ملی شدن صنعت نفت،شاهد رشد انتشار مجلات تخصصی در زمینه نفت هستیم.در آرشیو آستان قدس طی سال های 1330 تا1357 تعداد شانزده عنوان نشریه تخصصی در این زمینه وجود دارد.نشریاتی همچون؛"خبرهای روز"(1326)،"آبادان"(1331)،"نفت"(1335)،"آئینه نفت"(1338)،"پالایش"(1339)،"مشعل آبادان"(1340)،"نامه صنعت نفت"(1340)،"اخبار ماهانه شرکت ملی نفت ایران"(1341) و "نفت جنوب"(1357)از جمله نشریاتی هستند که مربوط به پیش از انقلاب1357 بوده و تمامی این نشریات در شهرهای آبادان و تهران به چاپ می رسیده اند.

پس از پیروزی انقلاب،چاپ نشریات این حوزه گسترش فزاینده ای یافته و آنچه در این زمینه بدست کارشناسان توانمند آرشیو مطبوعات آستان قدس شناسایی و جذب شده،بیش از یکصد عنوان مجله و روزنامه تخصصی به زبان های فارسی و انگلیسی است.

اولین نشریه ای که از این دوره در آرشیو مذکور موجود است؛"پیک نفت" نام دارد که سال1358 توسط شرکت ملی نفت ایران منتشر می شده است.درحال حاضر(يكم مرداد1398)بیش از بیست عنوان نشریه  علمی و پژوهشی به تحلیل مسایل نفتی ایران می پردازند که نمونه هایی از این نشریات نیز در آرشیو موجود هستند.دانشجویان دانشکده های وابسته به صنعت نفت نیز نشریاتی در این حوزه چاپ کرده و می کنند که نوزده عنوان از این نشریات دانشجویی در آرشیو آستان قدس وجود دارد. از این نمونه نشریات دانشجویی موجود در آرشیو می توان به؛"گام اول"(1389) ، "فلر"(1389)، "نفت پالایش و پتروشیمی"(1390) ،"نفت به زبان ساده"(1391) و "نپتا"(1395) اشاره كرد.

علاوه بر موارد آرشیوی فوق،عناوینی همچون؛تجهیزات صنعت نفت(1382) ،پژوهش نفت(1370) ،مشعل(1374) ،دانش نفت(1384)، اکتشاف و تولید نفت و گاز(1381) ،نفت و انرژی(1384) ،گستره انرژی(1386) ،نفت و پالایش(1384) ،چشم انداز نفت(1391) تعدادی از نشریات مهم پس از پیروزی انقلاب هستند که هنوز هم در حال انتشار هستند و نمونه هایی از سال های انتشار قید شده در پرانتز آنها در آرشیو موجود هستند.

شایان ذکر است بازدید از آرشیو مطبوعات آستان قدس با همکاری و میزبانی قابل تقدیر آقایان دکتر ابوالفضل حسن آبادی رئیس مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس و آقای حافظی،سرپرست اداره مطبوعات مرکز صورت پذیرفت و ایشان آمادگی اين مرکز برای تبادل اسناد و مطبوعات با مرکز اسناد صنعت نفت را اعلام كرد.

 

واحد پژوهش و تاریخ شفاهی مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت