از شب نشینی با راهزنان در شیراز تا فعاليت هاي اكتشافي

يکشنبه دهم آذر ماه 1398از شب نشینی با راهزنان در شیراز تا فعاليت هاي اكتشافي

بررسی و شناخت عملیات اکتشاف یکی از مهمترین بخش های تحقیق و پژوهش مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت برای ایجاد و راه اندازی موزه اکشاف،حفاری و تولید صنعت نفت است که در مسجد سلیمان در دست اجرا است.توجه به تاریخ شفاهی و مدیریت دانش از طریق مصاحبه با پیشکسوتان این عرصه،یکی از راهکارهای مهم در دستیابی به طرح و ساختار عملیاتی اکتشاف است و در این زمینه واحد پژوهش و تاریخ شفاهی مديريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت با شناسایی و انتخاب پیشکسوتان و متخصصان برجسته تلاش می کند محتوای علمی و پژوهشی مورد نیاز برای تعریف سناریوی دقیق در موزه اکتشاف،حفاری و تولید صنعت نفت را تامین كند.
دعوت از دکتر افراسیاب خسروی سعید،از بازنشستگان برجسته حوزه زمین شناسی در مدیریت اکتشاف و مصاحبه با ایشان با این رویکرد به انجام رسیده است.

 

آن مرد در باران آمد

 در بیست و پنجمین روز از آبان سال1398 وهمزمان با بارش باران و اولین برف پاییزی که خیابان های پایتخت را خیس و سفید پوش کرده بود،میزبان مرد مودب و سپید مویی بودیم که مصداق بارز یک شرکت نفتی تمام عیار بود.مرتب،خوش لباس،دقیق و با گام هایی استوار که در هشتاد و شش سالگی اعتماد بنفسی ناشی از نزدیک به چهار دهه فعالیت در صنعت نفت و مدیریت اکتشاف داشت.

از بردسیر تا اتریش

دکتر خسروی سعید،متولد1312 در بردسیر کرمان است.او تحصیلات ابتدایی خود را در زادگاه و دیپلم خود را از دبیرستان پهلوی کرمان اخذ كرد و لیسانس علوم طبیعی خود را با گرایش زمین شناسی از دانشکده علوم دانشگاه تهران گرفت و همزمان از دانشسرای تربیت معلم نیز موفق به اخذ لیسانس علوم تربیتی شد.این ایام مصادف است با اتفاقات پس از کودتای بیست و هشتم مرداد در ایران و آقای خسروی سعید به خاطر می آورد که برای استخدام دو راه بیشتر نداشت؛یا اینکه به استخدام ارتش درآید یا در اداره فرهنگ خدمت كند .وی راه دوم را انتخاب و به عنوان معلم به روستایی در تربت حیدریه اعزام شد و پس از دوسال تدریس برای اعزام به خارج از کشور اقدام كرد.وی از دو دانشگاه،یکی"آخن"در آلمان و دیگری"کارل فرانسیس"در اتریش پذیرش گرفت و بعد از مشورت با اساتید سابق خود از جمله مرحوم دکتر یدالله سحابی،تحصیل در رشته زمین شناسی در اتریش را انتخاب و از این دانشگاه موفق به دریافت دانشنامه دکتری در رشته زمین شناسی شد.

کوچه یغما- 1340

بعد از فارغ التحصیلی،دکتر خسروی سعید به مکاتبه با شرکت های نفتی امریکایی برای استخدام پرداخت و درحالی که منتظر پاسخ این شرکت ها بود،نامه ای از شرکت ملی نفت ایران برای دعوت به کار دریافت کرد. دکتر خسروی سعید بعدها متوجه می شود که یکی از شرکت هایی که برای استخدام درخواست فرستاد،از شرکت های حاضر در کنسرسیوم نفتی ایران بوده و شرکت نفت ایران از آن طریق از دانش و تخصص وی مطلع شده است.دکتر خسروی سعید بعد از مشورت با استاد راهنمای خود،به شوق خدمت به کشور خود به زادگاه بازگشته و در یکی از روزهای سال1340 در دفتر کنسرسیوم در کوچه یغما فرم استخدام خود را در دفتر آقای فراتی رئیس امور اداری پر می کند. بعد از مصاحبه با دو کارشناس خارجی،آقای اندرسون،معاون زمین شناسی کنسرسیوم و مستر شپرت مسئول اکتشاف کنسرسیوم،یک هفته آموزش ضمن خدمت دکتر خسروی سعید در کوچه یغما آغاز و پس از آن راهی حرفه کاری می شود.

شب نشینی با راهزنان در شیراز

حضور دکتر خسروی سعید در نخستین حرفه کاری در"مسیجون شیراز"با یک اتفاق عجیب آغاز می شود.امکانات در آن ایام در عملیات اکتشاف بسیار محدود و حمل و نقل با چارپایان و اقامت در چادرهای کوچک بود.یکی از شب های حضور در حرفه كاري ،دکتر خسروی سعید در چادر خود میزبان میهمانی ناخوانده مي شود که ادعا می کند مسافری در راه مانده است و فقط مقداری غذا می خواهد اما از وجناتش مشخص است که راهزنی تمام عیار است.او و یارانش که به فاصله کمی به او می پیوندند بعد از اطمینان از غیر مسلح بودن دکتر خسروی سعید و آشپز و دو نفر راننده همراهش که در چادر دیگری خوابیده بودند،وسایل دکتر را وارسی و دوربین چشمی،چکش حفاری و وسایل دیگر را محترمانه از ایشان می گیرند.چراغ زنبوری بیرون چادر توجه راهزنان را جلب و از آشپز می خواهند روش روشن کردن آن را به ایشان بیاموزد و آنگاه چراغ را نیز به غنایم خود اضافه می کنند.دکتر خسروی سعید به همراهان خود تاکید می کند به هیچ عنوان با راهزنان جروبحث نکرده و هرچه می خواهند در اختیارشان بگذارند.شش ماه پیش مهندس عابدی از بخش اصلاحات اراضی دولت در همان حوالی با راهزنان درگیر لفظی شده و روزنامه ها خبر قتل او بدست راهزنان را گزارش داده بودند.به هرحال راهزنان بعد از گرفتن وسایل و ابزار گروه اکتشاف از محل دور شده و دکتر خسروی سعید نیز گزارش حادثه را صورتجلسه و فردا به دفتر مرکزی اکتشاف در مسجدسلیمان گزارش می دهد.
بعد از آن شب پرماجرا،حضور در آن عرصه به مدت دو سال دیگر طول می کشد.دو هفته کار و یک هفته استراحت.بعد از آن دکتر خسروی سعید به بخش فسیل شناسی منتقل و یک سال و نیم نیز در این بخش کار می کند.

عناوین اصلی فعالیت اکتشاف

از پیشکسوت اکتشاف خواستیم،عناوین اصلی فعالیت اکتشاف را به اختصار برایمان بازگو كند و پیر دانای اکتشاف این موارد را اینگونه به خاطر آورد.
شناخت زمين شناسي و تهيه نقشه هاي زمين شناسي پايه،شامل دو بخش سطح الارضی و تحت الارضی.در بخش زمين شناسي سطح الارضي این فعالیت ها قابل توجه هستند:

- مطالعه ميداني

-مطالعه تصويرهاي ماهواره اي(که جدیدتر است و در حال حاضر بیشتر استفاده می شود)

- عمليات سطحي؛شامل:چينه شناسي،ژئو شيمي نفت،رسوب شناسي

در بخش تحت الارضی نیز می توان به این موارد اشاره كرد:

- شناخت قابليت و ميزان بلوغ سنگ منشاء

- بررسي الگوهاي حوزه و مسيرهاي مهم

- معرفي محل مناسب براي حفاري چاه اكتشافي

پترو فیزیک و ژئوفیزیک

پترو فیزیک و ژئوفیزیک نیز از اهمیت ویژه ای در عملیات اکتشاف برخوردارند.شامل :

- مهندسي مخزن

تهيه گزارش كشف از چاه اكتشافي مهندسي برنامه ريزي
مطالعات دقيق زئو شيميايي اكتشاف
بازسازي واقعيت هاي پنهان در دل زمين(وي آر سي) بر مبناي داده هاي لرزه نگاري سه بعدي

ژئو فيزيك تصويري مناسب از واقعيت و هندسه مخزن در زير سطح زمين به دو روش لرزه اي و غيرلرزه اي ارائه می دهد:لرزه اي،دو بعدي و سه بعدي و غير لرزه اي؛طراحي ونظارت،تفسير داده ها و اطلاعات

بعد از آن نوبت به برنامه ریزی برای حفاری اکتشافی می رسد،شامل این موارد:

- برنامه ريزي براي حفاري

- پايش عمليات

- پيشنهاد انجام آزمايش هاي درون چاهي

- بررسي و تفسير نمودارهاي ثبت شده

- انتخاب فواصل مشخص در داخل حوزه اكتشافي براي آزمايش وجود نفت و گاز

دکتر افراسیاب خسروی سعید تا بعد از انقلاب در بخش های مختلف زمین شناسی و اکتشاف به فعالیت پرداخته و سال شصت و هفت بدلیل مشکلات جسمانی و البته کم مهری های مرسوم در آن ایام درخواست بازنشستگی داد. بعد از بازنشستگی با همکاری چند تن از زمین شناسان خبره شرکت تحقیقات معدنی خاک خوب را تاسیس و در بخش های مختلف صنعت و از جمله صنعت نفت به ادامه فعالیت پرداخت تا هنگامی که مجبور به عمل جراحی قلب شد.

مرد خانواده

دکتر خسروی سعید سال 1342ازدواج و دو دختر دارد که هردو دارای تحصیلات دانشگاهی هستند.این پیشکسوت عملیات اکتشاف ایام خود را با خانواده و به مطالعه می گذراند و حضور و وجودشان گرمابخش محفل خانواده و همچنین چراغ فروزان تاریخ عملیات اکتشاف است.

 آن مرد در باران رفت

از دکتر خسروی سعید در حالی خداحافظی كرديم که از ایشان برای حضور در مراسم افتتاح موزه اکتشاف،حفاری و تولید صنعت نفت در مسجدسلیمان قول گرفتیم.او بارانی برازنده اش را پوشید،عصایش را به دست گرفت و دفتر ما در خیابان حافظ را به سمت خانه اش در خیابان ظفر زیر بارش باران ترک کرد.

 

/content/4/محتوای-ثابت/950/شناسنامه-پروژه-هاي-موزه-در-مسجد-سليمان