مدير موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت:

وزارت نفت در حفظ ميراث صنعتی كشور پيشرو است

مدير موزه‌ها و مركز اسناد صنعت نفت گفت: در حال حاضر وزارت نفت تنها سازمان و مجموعه صنعتی به شمار می‌آيد كه پيشرو حفظ ميراث صنعتی در كشور است.
به گزارش پايگاه اطلاع‌رسانی پتروميوزيم، اكبر نعمت‌الهی در نشست «آغاز حفظ ميراث صنعتی در ايران» كه امروز (شنبه، 23 آذر 98) در دانشكده حفاظت و مرمت پرديس باغ ملی دانشگاه هنر به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد گفت: تمدن جديد شهری با صنعت نفت وارد كشور شد و با شروع توليد نفت و ساخت ثروت در كشور رشد و توسعه به‌وجود آمد.
وی با بيان اينكه از زمان كشف نفت در كشور تا كنون نفت همواره در بخش‌های مختلف پيشرو بوده و مبنايی كه گذاشته بود تا به امروز نيز ادامه يافته است، توضيح داد: در مقوله حفظ ميراث صنعتی در كشور بسيار ضعيف عمل شده است و بسياری از دستاوردهای گذشته ما در اين بخش از بين رفته و نشانه‌هايی از آن موجود نيست.
وی تاكيد كرد: در حال حاضر وزارت نفت تنها سازمان و مجموعه صنعتی در كشور است كه به صورت جدی حفظ ميراث صنعتی را دنبال می‌كند و در اين قضيه نيز پيشرو است.
به گفته نعمت‌الهی، در مقوله حفظ ميراث صنعتی، اتفاقی در ديگر صنایع نيافتاده و اگر افتاده نتيجه‌ای به دست نيامده است.
ثبت ملی 124 موقعيت مكانی نفتی در كشور
نعمت‌الهی يادآور شد: از سال 1395 با شكل‌گيری مديريت موزه‌ها و مركز اسناد صنعت نفت فعاليت‌ها در اين بخش آغاز و بسياری از اماكن و ابنيه تاريخی مربوط به صنعت نفت شناسايی و ثبت شد، به گونه‌ای كه تا كنون 124 موقعيت مكانی مربوط به صنعت نفت ثبت ملی شده است.
به گفته وی، اين موضوع ركوردی برای صنايع كشور محسوب می‌شود، چرا كه تا كنون در هيچ صنعتی رخ نداده است.
شناسايی و ثبت 10 هزار قلم شیء مربوط به صنعت نفت در كشور
وی در ادامه به شناسايی و ثبت اشياء تاریخی در مديريت موزه‌های صنعت نفت اشاره كرد و افزود: تاكنون 10 هزار قلم شیء مربوط به صنعت نفت از مناطق مختلف كشور شناسايی و جمع‌آوری شده و به گنجينه‌های موزه صنعت نفت در شهرهای آبادان، اهواز، كرمانشاه، تهران و كرمان تحويل امنای اموال شده است.
جمع‌آوری و شناسايی 25 ميليون برگ سند تاريخی از صنعت نفت
نعمت‌الهی درخصوص اسناد شناسايی شده در صنعت نفت توضيح داد: تا كنون 25 ميليون برگ سند تاريخی از صنعت نفت جمع‌آوری و شناسايی شده است كه اين تعداد تنها ذره‌ای از اقيانوس اسنادی است كه بخشی از آنها در گذشته امحا شده است.
مدير موزه‌ها و مركز اسناد صنعت نفت تاكيد كرد: به جز اسناد مربوط به قراردادهای نفتی كه جنبه حقوقی دارند، بقيه اسناد در سال‌های گذشته امحا شده و از بين رفته است.

وی در ادامه به راه‌اندازی مركز اسناد صنعت نفت در شهر ری اشاره كرد و افزود: در اين مركز كميته‌هايی تخصصی وظيفه شناسايی و مرمت اسناد را برعهده دارند، ضمن آنكه مقرر شده است به زودی اين اسناد به جز اسناد شخصی بر روی نرم‌افزارهای مربوط به اسناد بارگذاری شود تا مورد استفاده مخاطبان، پژوهشگران، اساتيد و دانشجويان قرار گيرد.
شناسايی 30 موقعيت مكانی در كشور برای تبديل شدن به موزه صنعت نفت
نعمت‌الهی با بيان اينكه مرمت، بازسازی و حفظ آثار از جمله مواردی است كه بر روی ابنيه تاريخی صنعت نفت صورت می‌گيرد تصريح كرد: تا كنون 30 موقعيت مكانی نفتی برای تبديل به موزه صنعت نفت در كشور شناسايی شده که از اين تعداد 4 موقعيت به موزه تبديل شده و به بهره‌برداری رسيده است و مابقی اين ابنيه در حال آماده شدن است. ضمن آنكه در تلاش برای راه‌اندازی موزه نفت‌سوزهای كرمان تا پايان سال هستيم.
راه‌اندازی موضوعی موزه‌های صنعت نفت در كشور
نعمت‌الهی با بيان اينكه موزه‌های صنعت نفت به صورت موضوعی در كشور راه‌اندازی می‌شود، تصريح كرد: در مشهد مقدس موزه پخش فراورده‌های نفتی، در كرمان موزه نفت‌سوزها و در غرب كشور موزه حلب‌سازی و حلب پركنی كرمانشاه را راه‌اندازي خواهيم كرد.
مدير موزه‌ها و مركز اسناد صنعت نفت افزود: در شهر آبادان مقرر شد در ابتدا پنج نقطه و در دومین گام 15 نقطه و در سومین فاز، كل شهر با عنوان شهرموزه، در هر مكانی كه مربوط به صنعت نفت می‌شود به موزه تبديل شود.
وی با بيان اينكه در آبادان تا كنون دو موزه به نام‌های بنزين‌خانه و كارآموزان افتتاح شده است، درخصوص موزه بنزين‌خانه آبادان گفت: اين موزه در محل يكی از نخستين جايگاه‌های سوخت اين شهر راه‌اندازی شد و در سال 1395 به بهره‌برداری رسيد. اين جايگاه در سال 1306 هجری شمسی، برای توزيع و فروش نفت سفيد در مركز شهر آبادان احداث و با گذشت زمان و با ورود اتومبيل، اين جايگاه به پمپ بنزين تبديل شد.
نعمت‌الهی درخصوص موزه كارآموزان صنعت نفت آبادان نيز گفت: اين موزه در محل آموزشگاه كارآموزان با هدف حفظ و احيای اين مكان تاريخی، تجهيزات و دستگاه‌های قديمی و به جای مانده و همچنين معرفی نقش و جايگاه آموزش در صنعت نفت در سال 1397 افتتاح شد. اين آموزشگاه در سال 1312 فعاليت خود را به عنوان اولین مرکز آموزش مدرن قبل از استخدام نيروی انسانی مورد نياز صنعت نفت آغاز کرد.
وی توضيح داد: در مسجدسليمان نيز در گام اول پنج نقطه برای تاسيس موزه در نظر گرفته شده است كه چاه شماه يک، چشمه‌های نفتی سی‌برنج، نيروگاه تمبی، كارخانه تقطير و گوگردسازی بی‌بی‌يان و كارخانه تقطير نمره 9 اين نقاط را تشكيل می‌دهند و در اولويت راه‌اندازی برای موزه‌های نفت قرار دارند. در مرحله دوم 10 موزه و در مرحله سوم كل شهر مسجدسليمان به شهر‌موزه تبديل می‌شود.
به گفته نعمت‌الهی در مسجدسليمان یک سايت‌موزه به وسعت 6 هكتار احداث خواهد شد. راه‌اندازی 4 موزه صنعت نفت در كشور تا كنون
وی در ادامه به راه‌اندازی 4 موزه صنعت نفت تا كنون در شهرهای سبزوار، تهران و آبادان (2 موزه) اشاره كرد و در خصوص راه‌اندازی موزه نفت‌سوزها در كرمان توضيح داد: اين موزه در عمارتی تاريخی واقع در باغی به نام «باغ آقا» در محله «زریسف» كه در قدیم دارای آب فراوان و بسیار خوش آب و هوا بود، قرار دارد. عمارت «باغ آقا» در زمان سید ابوالحسن‌خان بیگلربیگی حاکم کرمان در سال‌های (1195- 1206هجری) دوره حکومت زندیه ساخته شد و سپس محل استقرار كنسول‌گری انگليس، پليس جنوب و... شد. در اين موزه انواع تجهيزات و ابزارآلات نفت‌سوز به نمايش درخواهد آمد.
وی توضيح داد: وسايل نفت‌سوزی كه در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفتند و اكنون ديگر كاربردی ندارند در اين موزه در معرض ديد عموم قرار می‌گيرد كه بسيار می‌تواند برای بازديدكنندگان جذاب باشد.

نعمت‌الهی توضيح داد: در تهران نيز راه‌اندازی دو موزه در دستور كار بود كه یک موزه آن با عنوان موزه پمپ بنزين دروازه دولت به بهره‌برداری رسيد و ديگر موزه اين شهر كه موزه علوم و فنون صنعت نفت است و هويت اصلی صنعت نفت را با تكنولوژی روز نشان می‌دهد به بهره‌برداری خواهد رسيد.
وی درباره موزه پمپ بنزين دروازه دولت تهران گفت : جایگاه سوخت‌رسانی دروازه دولت كه در حال حاضر به موزه تبديل شده است، با موقعیت جغرافیایی ضلع جنوب غربی تقاطع خیابان‌های انقلاب و سعدی در سال 1317 هجری شمسی مقارن با دوره پهلوی اول، توسط شرکت نفت انگلیس و ایران تاسيس شد. کاربری اصلی بنا در زمان استفاده، توزیع فرآورده‌های نفتی همچون نفت سفید، نفت گاز، بنزین و امشی بود. اين موزه از محوطه و ساختمان اصلی تشكيل شده است.
راه‌اندازی موزه‌های صنعت نفت در كرمانشاه، مشهد و بهرگانسر
نعمت‌الهی درخصوص راه‌اندازی موزه صنعت نفت غرب كشور در کارخانه حلب‌سازی و حلب‌پرکنی كرمانشاه گفت: بر اساس شواهد موجود از جمله شابلون‌هايی كه در كارخانه استفاده می‌شد، این کارخانه در اوايل دهه 1300 هجری شمسی يعنی قبل از تاسيس پالايشگاه نفت در كرمانشاه احداث شد. این مجموعه با تجهیزات منحصر به فرد خود به عنوان اولین کارخانه صنعتی در ایران شناخته شده كه هنوز ماشين‌آلات آن و شكل فرآيند توليد و حلب‌سازی و حلب‌پركنی سالم مانده و قرار است به عنوان يكی از موزه‌های صنعت نفت در غرب كشور تجهيز و راه‌اندازی شود.
وی در ادامه به موزه پخش فراورده‌های نفتی كشور در محل انبار شماره یک اين شركت در منطقه خراسان رضوی اشاره كرد و افزود: انبار شماره یک مشهد در سال 1320 در محل چهارراه مقدم طبرسی احداث شد. اين انبار دارای مخازن قديمی و یک مخزن پرچی و جوشی بود و از طريق حمل و نقل ريلی و جاده‌ای، نفت كوره مورد نياز استان را تأمين می‌كرد.
وی در ادامه به راه‌اندازی موزه صنعت نفت در منطقه بهرگانسر اشاره كرد و افزود: اين موزه قرار است در سكوی نفتی بهرگانسر كه قدیمی‌ترین منطقه نفتی دریایی ایران و خليج فارس به شمار می‌آید راه‌اندازی شود.
وی توضيح داد: اولین چاه اكتشافی این میدان در سال ۱۳۳۸ حفر شد و میدان نفتی بهرگانسر در سال ۱۳۴۰ به عنوان اولین میدان نفتی دریایی خليج فارس با مشارکت شرکت آجیپ ايتاليا کشف و بهره‌برداری از آن از سال ۱۳۴۱ آغاز شد.
وی يادآور شد: در میدان نفتی بهرگانسر، سه سکو وجود دارد كه يكی از سكوهای آن پس از سال‌ها فعالیت مؤثر و مفید خود به دلیل فرسودگی و صدمات ناشی از حملات عراق در دوره دفاع مقدس هم‌اکنون از مدار تولید خارج شده است.
به گفته وی سکوی نفتی بهرگانسر در وزارت ميراث فرهنگی، گردشگری و صنايع دستی به ثبت ملی رسيده است.
حمايت موزه‌های صنعت نفت از پايان‌‌نامه‌های دانشجویی
نعمت‌الهی با بيان اينكه صنعت نفت آمادگی برگزاری فعاليت‌های تحقيقاتی و تورهای مربوط به آن را برای دانشجويان و اساتيد محترم دارد، خاطرنشان كرد: مديريت موزه‌ها و مركز اسناد صنعت نفت از پايان‌نامه‌های دانشجویی در مقطع کارشناسی ارشد و دكترا با موضوع‌های مربوط به اين مديريت حمايت می‌كند، ضمن آنكه به دانشجويان در بخش مشاوره و راهنمايی هم می‌تواند كمك كند.
وی در ادامه با بيان اينكه در دنيا 200 موزه مربوط به صنعت نفت وجود دارد افزود: از اين تعداد 100 موزه در كشور آمريكا، 60 موزه در كشورهای اروپايی و 40 موزه در بقيه كشورها قرار دارد.
وی تاكيد كرد: در برخی از كشورها كه نفت وجود ندارد، چندين موزه مربوط به صنعت نفت وجود دارد كه اين موضوع نشان از اهميت موزه‌های صنعتی برای مخاطبان دارد.