گفت و گو با قاسم بستاكيان، از مديران مالي پيشين نفت

خدمتي كوچك، به صنعتي بزرگ

قاسم بستاكيان، طي بيش از 30 سال خدمت در صنعت نفت، علاوه بر توفيق در يكسان سازي و اسقرار يك سيستم مالي هماهنگ ميان بخش هاي مختلف صنعت نفت، از جمله شركت هاي فعال در شمال و جنوب كشور، دو جلد كتاب را با عنوان  "اصول و روش هاي حسابداري" به نگارش درآورده است.

او در پاسخ به اين سوال كه فكر مي كنيد سيستم فوق هنوز در نفت كارايي دارد، مي گويد: "در حال حاضر اين سيستم هنوز با برخي تغييرات در نفت اجرا مي شود. البته من نمي گويم از بابت تغيير نكردن آن خوشحالم. فكر مي كنم هر سيستمي نياز به تغيير و به روز رساني دارد، به هر حال در مورد ميزان كارايي آن در شرايط كنوني بهتر است مسئولين مالي و كساني كه با آن كار مي كنند، نظر بدهند."

گفت و گوي زير را با قاسم بستاكيان با هم مي خوانيم.

* آقاي بستاكيان از چه سالي وارد نفت شديد؟

- من در مرداد ماه سال 1340 در نفت استخدام شدم. دوره كارآموزي سه ساله را در دانشكده نفت آبادان گذراندم و سپس در حسابداري عمليات غير صنعتي نفت آبادان مشغول به كار شدم.

* آيا از دوران كارآموزي خاطره اي داريد؟

- در آن زمان در استخدام نفت بوديم، يعني حقوق مي گرفتيم، اما مسئوليتي نداشتيم. يادم هست يك روز از رئيس با تجربه ام در نفت سوال كردم كه حسابدار خوب يعني چه؟ گفت پسرم اگر خواستي لبو فروش هم بشوي، كاري كن كه جزء پنج نفر لبو فروش اول آبادان باشي! حسابداري هم همين طور است. همه حسابدارند ولي همه حسابدار خبره نمي شوند.

همين باعث شد كه من حسابداري را جدي بگيرم و علي رغم سختي ها فراوان توانستم اضافه بر مدارك دوره هاي كوتاه مدت در رشته حسابداري، پس از هفت سال مدرك ليسانس حسابداري را از انگلستان بگيرم. در اين مدت از مرخصي هاي ساليانه براي حضور در خارج از كشور استفاده مي كردم و اگر تلاش هاي من و حمايت هاي همسرم نبود، شايد گرفتن مدارك علمي حسابداري در ميان ده ها كارآموز و دانشجوي ديگر حسابداري در آن زمان ممكن نمي شد.

* چطور شد به فكر پياده سازي سيستم مالي مناطق نفتخيز در شركت پخش افتاديد؟

- سال 1354 در حسابداري عمليات غير صنعتي نفت آبادان مشغول كار بودم. فردي وارد شد و خودش را به عنوان يكي از كاركنان مديريت پخش و خطوط لوله معرفي كرد. يعني رئيس حسابداري اين شركت در آبادان بود. از من خواست كه در اصول و روش هاي حسابداري كمك اش كنم.

وقتي به اداره آنها رفتم متوجه تفاوت فاحش سيستم و امكانات رفاهي پالايشگاه آبادان و مديريت خطوط لوله شدم. به عبارتي مي توانم بگويم تبعيض و كمبود امكانات را به عينه ديدم. گويا مديريت بخش و خطوط لوله در آن زمان فرزند ناخوانده شركت نفت بود! همان جا آرزو كردم كه اي كاش مي توانستم روزي كمك موثرتر و خدمتي به اين مديريت بكنم.

اين آرزو سال ها بعد برآورده شد. به اين صورت كه با شروع جنگ تحميلي من در پاييز 1359 به تهران منتقل شدم و در سال 1361 با دستور وزير محترم وقت به اتفاق گروهي از همكاران به مديريت پخش و خطوط لوله (در آن زمان هنوز شركت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي تشكيل نشده بود) اعزام شديم تا سيستم هاي مالي جنوب را در آنجا مستقر و پياده كنيم. من در پخش به عنوان مديرمالي و سپس عضو هيات مديره مشغول به كار شدم.

در همين مدت بود كه با كمك ساير همكاران چون آقايان مرتضوي، محسن شهني، الچيان، مهرداد ضميران، ناصر پيله وريان و ديگراني كه الان نام بردن از همه شان ممكن نيست، موفق شديم سيستم هاي مالي شركت مناطق نفتخيز جنوب و پالايشگاه آبادان را ضمن آموزش به كاركنان شركت ملي پخش فرآورده هاي نفتي، در اين شركت پياده كنيم.

* اين كار چند سال طول كشيد؟

- حدود پنج سال، با آموزش و تهيه جزوات و دستورالعمل هاي مالي و تهيه شرح وظايف كه بيش از 40 كارشناس مالي روي آن كار كردند.

 * آيا كتاب اصول و روش هاي حسابداري را هم در همين مدت نوشتيد؟

- بله اين كتاب در واقع يكي از نتايج پياده سازي سيستم فوق بود كه در سال 1368 از سوي شركت ملي نفت انتشار يافت.

* سيستمي كه شما از آن نام مي بريد، پياده سازي و اجرا شد، ديگر چه نيازي به نگارش يك كتاب دو جلدي 500 صفحه اي در اين باره بود؟

- بله اجرا مي شد، اما هدف كتاب اين است كه اين اصول تفهيم شود، براي اين كه بگوييم كاربرد حسابداري در سيستم مالي چيست و چرا اين كار را انجام مي دهند. اصول و روش هاي حسابداري براي اين منظور تاليف شده است. حسابي را كه باز مي كنيد، كاربردش چيست و نهايتا در پايان سال چه داده ها و اطلاعاتي به شما مي دهد، مانده آن معرف چه منابع و مصارفي است و ...

* آيا از تجارب و كتاب شما در زمينه حسابداري در خارج از صنعت نفت نيز استفاده شد؟

- در حين مسئوليت اجرايي، حدود 20 سال اين اصول را در شركت ملي پخش فرآورده هاي نفتي و صنعت نفت و گاهي سازمان ها و شركت هاي خارج از نفت تدريس كرده ام، يعني هم در نفت و هم غير نفت از آن استفاده شد. در زماني كه اين كتاب به نگارش درآمد، ابتداي تاسيس دانشگاه آزاد اسلامي بود و منابع اندكي در مورد امور مالي و حسابداري وجود داشت. مثل امروز دانشگاه ها و مراكز آموزشي در داخل كشور اين قدر گسترده نشده بود و لذا اين كتاب به عنوان مرجع و منبع در بين كاركنان مالي، بويژه در شركت پخش مورد استفاده قرار گرفت.

* شما يك كتاب ديگر هم در دست چاپ داريد؟ موضوع اين كتاب چيست؟

- بله اين كتابي است با عنوان "چگونه صورت هاي مالي را مطالعه كنيم" كه قرار است قبل از عيد انتشار يابد و در حال حاضر مركز اطلاع رساني و كتابخانه مركزي شركت ملي نفت ايران تعدادي از نسخ اين كتاب را پيش خريد كرده است. اين كتاب را من زماني كه به نياز پرسنل و بويژه مديران شركت ها، از جمله نفت در چگونگي تجزيه و تحليل صورت هاي مالي شركت ها پي بردم، ترجمه و تدوين  كردم.

در واقع اين كتاب به مديران كمك مي كند كه چطور به صندوق هاي مالي شركت ها نگاه ژرف تري داشته باشند، چگونه كنند و تصميم گيري هاي مالي را انجام دهند، سرمايه گذاري كنند يا سهام بخرند و .... مي توان گفت كتابي است براي كاركنان و مديران مالي، مديران ارشد شركت ها و ...

* آقاي بستاكيان، چه سالي در صنعت نفت بازنشسته شديد؟

- من در سال 1372، پس از 32 سال خدمت در نفت بازنشسته شدم و حدود 20 سال هم در بيرون از صنعت در حوزه هاي مالي و حسابداري، عمدتا در شركت هاي وابسته به صنعت نفت، فعاليت داشتم. در سال 1388 نيز به عنوان بازنشسته نمونه و يكي از چهره هاي ماندگار شركت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي برگزيده شدم.

*وقتي سيتم هايي را مي بينيد كه حاصل تلاش شما است و در نفت كار مي كند، چه احساسي به شما دست مي دهد؟

- خوشحال هستم كه هنوز دارد كار مي كند، شايد اين سيستم هنوز كامل است. مسئولان وافراد فعلي بايد جواب بدهند كه آيا هنوز كامل است يا با تغييرات جزيي بايد به روز شود، يا تغييرات اساسي تري كند. به هر حال هر سيستمي بايد نيازهاي استفاده كنندگان را تامين كند. نسل امروز نفت مي تواند در مورد تداوم و استقرار اين سيستم يا تغييرات اساسي در آن تصميم گيري كند.

*تلقي شما از موزه نفت چيست؟

- تلقي من از موزه آن چيزي است كه بايد بگذاريم و برويم و به صنعت نفت اهدا كنيم. چيزي كه من گذاشتم اين كتاب ها بود و آثار اندكي كه اميدورام خدمتي هر چند كوچك به اين صنعت بزرگ كرده باشم و براي شما و مجموعه موزه نفت آرزوي موفقيت دارم.