ازخارک تا تشکیلات و روش های صنعت نفت

چهارشنبه14آبان ماه جاری ، "سيد محمد علم الهدی"،از پیشکسوتان صنعت نفت که قبل از این نیز اسناد و کتابچه های مهمی را به مدیریت موزه ها و مرکز اسناد هدیه كرده بود،در مرکز اسناد صنعت نفت (ساختمان ری)حاضر و ضمن اطلاع از چگونگی نگهداری و آرشیو اسناد اهدایی توسط پرسنل صنعت نفت و سایر اسناد جمع آوری شده،نمونه های دیگری از آرشیو ارزشمند خود را که سال1375و از بین انبوه اوراق در شرف نابودی در یکی از ساختمان های شرکت نفت و با علاقه و زحمت شخصی بیرون کشیده بود،به این مرکز هدیه كرد.

"سید محمد علم الهدی "متولد1327در شهر اهواز است.در خانواده ای اصالتا شوشتری که پس از مهاجرت به اهواز،در مرکز این شهر و در حوالی خیابان نادری اقامت می یابند و "سید محمد"  و دیگر خواهر و برادرانش از جمله شهید "حسین علم الهدی"،از فرماندهان شناخته شده و شهدای شاخص عرصه دفاع مقدس،در این شهر متولد و بزرگ شده اند.

"سید محمد علم الهدی "سال1352با مدرک فوق دیپلم مکانیک در اهواز به استخدام شرکت نفت درآمده و پس از یک آموزش کوتاه برای کار به جزیره خارک اعزام می شود.لحظه تقسیم کارکنان جدید برای مناطق نفتی به خوبی در خاطر "علم الهدی " مانده است ؛" آقايی به نام "نژند" مسئول امور اداری بود.ابتدا نیروهای جدید را که حدود سی نفر بودند به صف کرده و بعد از توضیحات کوتاهی در مورد ویژگی های کار در صنعت نفت و انتظارات شرکت از کارکنان جدید،از ما پرسید چه کسی مایل است به آغاجاری برود؟کسی پاسخ نداد!چه کسی حاضر است به گچساران برود؟باز هم داوطلبی نبود!آقای "نژند " گفت بسیار خوب.ما می دانیم چگونه شما را تقسیم کنیم.چهار نفر اول،جزیره خارک.چهار نفر بعد گچساران و به همین ترتیب همه ما تقسیم شدیم.او برایمان توضیح داد که حداقل بیست تا بیست و پنج سال باید در مناطق مختلف تجربه اندوزی و کار کنید و سپس اگر نیاز به شما بود،یا ضرورتی مثل پذیرش فرزندانتان در دانشگاه پیش آمد،می توانید برای ادامه کار در اهواز تقاضا دهید."

اسکلهT نخستین محل کار "علم الهدی " در جزیره  خارک بود و کار با توربین های گازی در این پایانه صادراتی،مشغله کاری وی بود.حضور او در جزیره خارک به حوادث انقلاب منتهی و علم الهدی و دیگر کارکنان اعتصابی سال1357 به تعبیر انقلابیون،شیرهای صادرات نفت را می بندند و پس از پیروزی انقلاب، "علم الهدی"،روز چهاردهم اسفند1357 را به خاطر دارد که با بخشنامه"حسن نزیه " سرپرست جدید شرکت نفت فعالیت های نفتی از سرگرفته می شود.

بعد از چندسال کار در جزیره خارک،وی  بدلیل مشکلات خانوادگی به اهواز منتقل و در اداره تعمیرات ناحیه صنعتی کارون مشغول بکار می شود و از سال1366 است که وی به تهران منتقل و در ستاد بازسازی و نوسازی و پدافند غیرعامل صنعت نفت،زیر نظر "حیدر بهمنی "مشغول بکار شده و پس از آن با "سید علی حسینی "و "حاج درویش " ادامه همکاری می دهد.نتیجه زحمات ستاد بازسازی نفت در قالب کتابی که "علی رشیدی "از همکاران "علم الهدی" در سال1367 تهیه و منتشر كرد،به یادگار مانده است.

کتابچه تالیفی آقای علم الهدی با پاراف رئیس وقت تشکیلات و روش ها

بعد از پایان کار ستاد بازسازی،وی  مدتی را در شرکت ترخیص کالای نفت مشغول بکار می شود و مجموعه تجربیات در چنین بخش های متنوعی است که وقتی از سال1370 این پیشکسوت نفتی در امور سازمانی مشغول بکار می شود،وی را به کارشناسی خبره و مطلع در بخش ساختار سازمانی قسمت های مختلف صنعت نفت تبدیل می کند.ساختمار سازمانی که ترسیم آن ریشه در پیشینه صنعت نفت دارد و از جمله یک نمونه از همین جداول ترسیم شده امروزه در بین اسناد مهمی است که "علم الهدی "به مرکز اسناد صنعت نفت هدیه كرده است.

کتابچه آشنایی با فعالیت های اکتشافی و تولیدی صنعت نفت نتیجه همین آشنایی با فرایند کار در حوزه اکتشاف،حفاری،تولید نفت و همچنین تاسیسات گاز و گاز مایع است که "سید محمد علم الهدی" در شهریورسال1371 تدوین و منتشر كرده و از سوی رئیس وقت تشکيلات و روشهای شرکت ملی نفت(معارفیان)به عنوان سند آموزشی پرسنل جدید الاستخدام در تشکیلات و روش ها مورد استفاده قرار می گیرد.
وی نسخه اصلی این جزوه آموزشی را نیز که تکثیر و در اختیار تشکیلات و روش ها قرار گرفته به مرکز اسناد صنعت نفت هدیهكرده است .این کتابچه ارزشمند حاوی توصیف مختصر و مفید فرایند اکتشاف،حفاری و تولید صنعت نفت و صنایع جانبی از جمله گاز و گاز مایع بوده و علاوه بر اینکه برای استفاده پژوهشگران و دانشجویان علاقه مند مفید است،می تواند منبعی خوب برای تدوین سناریوی محتوایی موزه ی اکتشاف،حفاری و تولید صنعت نفت،طرح در دست اجرا در مسجد سلیمان نیز باشد.

"علم الهدی " و همکارانش در تشکیلات و روش ها مدت دو سال روی ساختار سازمانی مدیریت اکتشاف کار کرده و پس از آن نیز به مدت ده سال روی سازمان شرکت ملی فلات قاره تحقیق و کار کرده و ساختار سازمانی این شرکت را با همکارانشان بازنویسی و ارتقاء داده اند.

نمودار سازمانی تاریخی شرکت ملی نفت ایران اهدایی آقای علم الهدی به مرکز اسناد صنعت نفت

این پیشکسوت نفتی علاقه به موضوع تاریخ و پژوهش های تاریخی را در خانواده خود موروثی می داند ومعتقد است كه همین نگاه دغدغه مند باعث شده که به اوراق ، اسناد و کتابچه هایی که در دستش قرار می گرفته، نگاهی كاملا متفاوت داشته باشد.

حدود 25سال پیش و در طبقه سوم یکی از ساختمان های نفت درخیابان سپهبد قرنی تهران است که این علاقه مندی و نگاه متفاوت منجر به نجات بخش قابل توجهی از اسناد و کتابچه هایی می شود که از سال های ابتدایی انقلاب از آبادان به تهران منتقل و در یکی از اتاق های این طبقه بایگانی شده اند!"علم الهدی" به یاد می آورد که در این بخش از ساختمان به علت وجود حجم زیادی از اوراق و کتابچه ها در جعبه های مقوایی که کسی از محتوایشان نیز خبر نداشت،بوی ماندگی کاغذ و همچنین تردد جانوارن موزی موجب اخلال در کار شده و ساده ترین و سریع ترین تصمیم برای حل مشکل انجام می شود؛امحاء!آنهم بدون بررسی یا نگاه مجدد!!

در حالی که کارگران بخش خدمات ساختمان مذکور جعبه های مقوایی حاوی اسناد و کتابچه ها را به بیرون ساختمان حمل و برای امحاء آماده می کنند،وی تلاش می کند هرآنچه را که می تواند از نابودی نجات دهد!اینگونه است که دو کمد فلزی موجود در اتاق کار
"علم الهدی " محل جمع آوری و نجات اسنادی مهم از نابودی می شوند.اسناد و کتابچه های مهمی که ترازنامه شرکت ملی نفت ایران در سال1972میلادی،تا پایان دهم دیماه1351خورشیدی، ابلاغیه قانون نفت مصوب مجلس شورای اسلامی در سال1366و نمودار سازمانی شرکت ملی نفت ایران در سال2535(شاهنشاهی)،بخشی از آنها بود.

ارزش کار "علم الهدی " از آن جهت مهم هست که در مقطع زمانی این مهم را انجام داده که اساسا بخشی تحت عنوان مرکز اسناد صنعت نفت وجود نداشته و گویی وی،فرشته نجات بخشی از اسناد برای رساندن و سپردن آنها به مرکزی بوده که دو دهه بعد تازه متولد می شد!

لوح فشرده پروژه های پژوهشی شرکت ملی گاز اهدایی آقای علم الهدی به مرکز اسناد صنعت نفت

"علم الهدی " پس از 33سال خدمت در صنعت نفت در سال1386 بازنشسته شده و در تمامی این سال ها علایق خود در جمع آوری اطلاعات و بریده نشریات و مکتوبات نفتی را همچنان ادامه می دهند.جمع آوری صفحات تاریخ نشریات"مشعل"و زندگی نو(نشریه بازنشستگان صنعت نفت)همچنین بریده اطلاعات نفتی و تاریخی ضمیمه فرهنگی روزنامه اطلاعات،از جمله این موارد هستند.

این پیشکسوت نفتی در حالی بخش دیگری از اسناد و اطلاعات مکتوب خود را به مرکز اسناد صنعت نفت هدیه می کند که گویی دل کندن از آنها برایش سخت است.

در پایان روز کاری چهارشنبه14آبان1399 در حالی" علم الهدی" را بدرقه می کنیم که امیدواریم مرکز اسناد صنعت نفت،امانتداری خوب و مطمئن برای اسناد و هدایای پیشکسوتان و خانواده بزرگ صنعت نفت باشد.

مدارک و کتابچه های اهدایی "علم الهدی"در کنار هدایای قبلی ایشان در مرکز اسناد ثبت و مستند نگاری و در معرض استفاده علاقه مندان مراجعه کننده است و بزودی از طریق سامانه الکترونیک و نرم افزار"پارس آذرخش"در اختیار عموم استفاده کنندگان خواهد بود.