سهم موزه‌های صنعت نفت در حفظ اسناد و بناهای تاریخی

مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت، یکی از بخش‌های مهم و راهبردی برای صنعت نفت است که در سال‌های اخیر سهم قابل توجهی در حفظ اسناد و تجهیزات و بناهای تاریخی داشته است. این مرکز بنا بر رسالتی که به عهده دارد، اقدام‌های متعدد و مختلفی را در خصوص حفظ میراث پیشینیان و جایگاه تاریخی و واقعی صنعت نفت انجام داده است. مدیر مرکز اسناد و موزه های صنعت نفت در گفت‌وگو با هفته‌نامه «مشعل» به تبیین مهم‌ترین این اقدامات پرداخته است.

حسین شاملی در این گفت‌وگو با یادآوری اینکه هفتمین موزه صنعت نفت به‌تازگی در محمودآباد (استان مازندران) به بهره‌برداری رسید،  درباره چرایی انتخاب این محل برای برپایی موزه اظهار کرد: این مجتمع سالانه میزبان تعداد زیادی از کارکنان صنعت نفت و خانواده‌هایشان است، بنابراین برپایی این موزه فرصتی برای خانواده بزرگ صنعت نفت است تا با یادگارهای گذشتگان و تاریخ پرتلاطم  صنعت نفت که 115 سال از عمر آن می‌گذرد، آشنا شوند.

وی با بیان اینکه در موزه میراث صنعت نفت محمودآباد اسناد در هشت بخش اکتشاف، قراردادهای تاریخی نفت، کمک‌های اجتماعی شرکت ملی نفت ایران، دفاع مقدس، اسناد پرسنلی کارگری آبادان، کارمندی آبادان، اسناد مالکیت موزه‌های دایر شده نفت و اسناد موقعیت‌های نفتی ثبت شده در فهرست آثار ملی در معرض دید علاقه‌مندان قرار می‌گیرد، افزود: همچنین در این موزه گزارش حفاری اکتشافی گروه آلمانی در منطقه روستای خشت‌سر محمودآباد در سال 1315 شمسی برای نخستین‌بار نمایش داده شده است.

تلاش برای تزریق امید با اجرای 11 طرح

مدیر مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت با اشاره به اینکه کارگروه طرح ایجاد موزه‌های صنعت نفت دی‌ماه 1392 شکل گرفته و در طول این سال‌ها با وجود فراز و فرودها، کارهای بزرگی را به ثمر نشانده است، افزود: دستاورد این مدیریت در طول این سال‌ها، راه‌اندازی موزه‌های دروازه دولت تهران، بنزین‌خانه آبادان، کارآموزان آبادان، صنعت پخش سبزوار، چاه شماره یک مسجد سلیمان، نفت‌سوزهای کرمان، موزه میراث صنعت نفت محمودآباد و نمایشگاه دائمی میراث صنعت نفت تهران است.

شاملی درباره برنامه آینده این مدیریت برای تأسیس و نمایشگاه دائمی موزه هم اظهار کرد: هم اکنون این مدیریت ۱۱ طرح را در شهرهای مسجدسلیمان، خارک، آبادان، اهواز، مشهد و کرمانشاه در دست اجرا و پیگیری دارد.

وی به این پرسش‌ که هم اکنون چند سند و شی تاریخی در مجموعه مدیریت مرکز اسناد و موزه های صنعت نفت نگهداری می‌شود، پاسخ داد: 11 میلیون برگ اوراق و اسناد نفتی و حدود 9 هزار شی تاریخی در موزه‌ها وگنجینه‌های تحت راهبری مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت نگهداری می‌شود، امید که گنجینه‌ها و اسناد نفتی به حفظ میراث صنعت نفت و انتقال آن به نسل‌های آینده کمک کند. 

ثبت 114 اثر نفتی در فهرست آثار ملی

مدیر مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت درباره اینکه تاکنون چند موقعیت نفتی در فهرست آثار ملی کشور  ثبت شده است، اظهار کرد: هم اکنون حدود 114 موقعیت نفتی از جمله ساختمان کنسولگری کرمان، فرودگاه مسجدسلیمان، جایگاه شرکتی شماره 6 تهران، خانه‌های تشریفاتی شماره 18 و 19 (بریم)، باشگاه کارمندان نفت گچساران، چاه شماره یک مسجد سلیمان و ... در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است، تلاش برای افزایش ثبت این آثار تاریخی در فهرست آثار ملی از سوی این مدیریت همچنان ادامه دارد.

شاملی در خصوص تدوین تاریخ شفاهی نفت ایران هم با اشاره به اینکه تاریخ شفاهی یکی از بخش‌های مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت است و کارهای خوبی در این زمینه صورت گرفته، اظهار کرد: بخش تاریخ شفاهی این مدیریت تاکنون اقدام به گفت‌وگو با پیشکسوتان و وزیران پیشین نفت از جمله علی‌اکبر معین‌فر، سید محمد غرضی، سید حسن سادات و ... کرده است که این گفت‌وگوها منتشر و در دسترس علاقمندان و پژوهشگران است، البته گفت‌وگو با پیشکسوتان در بخش‌های مختلف ادامه دارد و تلاشمان این است برخی از این گفت‌وگوها را پس از تطبیق تاریخی بزودی منتشر کنیم.

وی از مذاکره با سازمان بسیج وزارت نفت برای تطبیق تاریخی اسناد موجود در مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت با اسناد دفاع مقدس برای گردآوری مجموعه کامل برای استفاده محققان در این حوزه خبر داد و درباره دیجیتال کردن اسناد اظهار کرد: هم اکنون در مرکز اسناد صنعت نفت روزانه 500 سند اسکن و در بانک دیجیتال اسناد نفت طبقه‌بندی می‌شود.  

همکاری با مجامع بین‌المللی؛ از امضای تفاهم‌نامه تا اهدای شی

مدیر مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت درباره همکاری و تعامل این مدیریت با موزه‌ها و مراكز صنعت نفت در سطح منطقه و جهان هم توضیح داد: اقدامات خوبی در این زمینه انجام شده است؛ به عنوان نمونه به‌تازگی (در حاشیه بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی در اردیبهشت‌ماه) در پی تعامل با سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) دو مولاژ با قدمت 3 تا 4 هزار ساله به این سازمان اهدا شده است؛ بر اساس تحقیقات، ایران در بین کشورهای عضو اوپک تنها کشوری است که دارای مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت است.

شاملی ادامه داد: دیگر اقدامی که در زمینه همکاری این مدیریت با مجامع بین‌المللی انجام شده امضای تفاهم‌نامه با موزه فیزونی ایتالیا برای گسترش همکاری و تبادل فرهنگی بوده است، در جریان این تفاهم‌نامه مقرر شد ۱۲ سند و ۱۵ شی و در مجموع ۲۷ سند و شی از مدیریت فیزونی ایتالیا به مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت اهدا شود.

وی با تأکید بر اینکه از زمان کشف نفت در کشور تاکنون، صنعت نفت همواره در بخش‌های مختلف پیشرو بوده و مبنایی که گذاشته بود تا به امروز نیز ادامه یافته است، تصریح کرد: اکنون وزارت نفت تنها سازمان و مجموعه صنعتی در کشور است که به‌صورت جدی حفظ میراث صنعتی را دنبال می‌کند و در این زمینه پیشرو است.

مدیر مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت در پایان ضمن قدردانی از کارکنان مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت برای کارهای بزرگی که در این مجموعه به ثمر نشسته و کارهای مهمی که در دست اجراست، بیان کرد: شکل‌گیری مرکز اسناد و موزه‌ها بدون همکاری خانواده بزرگ صنعت نفت قابل تحقق نبود، فرصت خوبی فراهم است تا از این خانواده بزرگ قدردانی کنم، امیدوارم این خانواده بزرگ در ادامه مسیر نیز این مدیریت را همراهی کنند.