تاریخ نفت در مهرماه/بخش چهارم

تاریخ ایران در یکصد و ۱۶ سال اخیر ورق که بخورد می‌توان نقش نفت را در تمام رویدادهای کشور از کودتا و جنگ تا انقلاب و رانت‌خواری به صورت آشکارا دید. نفت در تمام این سال‌ها روزهای تلخ و شیرین زیادی را در تاریخ ایران ثبت کرده که مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت در تلاش است روایت این روزها را با همکاری سوده ابراهیم‌زاده، پژوهشگر کتاب «تقویم تاریخ صنعت نفت ایران» در اختیار مخاطبان قرار دهد. بخش چهارم در برگیرنده روایت روزهای مهرماه سال‌های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۸ است.

1353 شمسی/ 1974 ميلادی

مهرماه: 790 ميليون و 435 هزار و 138 مترمكعب گاز به به شوروی صادر شد.

2 مهرماه: جرالد فورد (Gerald Ford)، رئيس‌جمهوری آمريکا، اعلام کرد: «افزايش بهای نفت امنيت جهان را تهديد می‌کند».

3 مهرماه: سيدنی سوبر (Sydney Suber) معاون وزير خارجه آمريکا، در ساختمان اداره مرکزی شرکت ملی نفت ايران با منوچهر اقبال ديدار کرد.

8 مهرماه: قرارداد مشاركت طرح كنگان بين شركت ملی گاز و شركت‌های «ISC Corporation»  و «Chicago Bridge and Iron» آمريكايی و «Halfdan Ditler Simemson» و  «Fred Olsen» نروژي و «Nisho Iwai» ژاپنی برای صدور گاز طبيعی مايع امضا شد. پس از تكميل چاه آزمايشی و تأييد وجود گاز در آن منطقه، شركت سهامی گاز طبيعی مايع كنگان (KALIN GAS)  فعاليت‌ خود را آغاز کرد.

14 مهرماه: 

ـ واحد شماره 3 گچساران، در شمال غربی ميدان نفتی گچساران، بار ديگر توسعه داده شد.

ـ ساخت نفت‌کش عظيم خارک با ظرفيت 227 ميليون و 700 هزار تن از سوی شرکت هيتاچی ژاپن آغاز شد.

17 مهرماه: عمليات بهره‌برداری از ميدان نفتی فريدون، در منطقه جنوب‌غربی جزيره خارک از سوی شرکت نفت ايران و «پان آمريکن» (ايپاک) آغاز شد.

28‌ مهرماه: چاه شماره 131 آغاجاری هنگام حفاری آتش گرفت.

1354 شمسی/ 1975 ميلادی

9 مهرماه: تعهد اعتبار سنوات آتس طرح «لوله‌کشی نفت»

‌کميسيون بودجه مجلس شورای ملی تقاضای سازمان برنامه و بودجه را مورد رسيدگی قرار داد و به شرح زير تصويب کرد: ‌تعهد اعتبار فوق به استناد تبصره 3 ماده 20 قانون برنامه و بودجه کشور در جلسه روز چهارشنبه، نهم مهرماه 1354 شمسی، ‌به تصويب کميسيون بودجه مجلس شورای ملی رسيد. رئيس مجلس شورای ملی، عبدالله رياضی.

21 مهرماه: شرکت ملی نفت ايران برای تأسيس پالايشگاهی در کره جنوبی، با گروه صنعتي اين کشور قراردادي 50 درصدی منعقد کرد که بر اساس آن، قرار شد پالايشگاهی با ظرفيت روزانه 60 هزار بشکه (سالانه 3 ميليون تن) در منطقه آن سان (Onsan)، در 400 کيلومتری جنوب شرقی سئول، ساخته و خوراک آن از نفت‌خام فلات قاره خليج‌فارس تأمين شود. مجموع سرمايه‌گذاری در اين طرح 170 ميليون دلار برآورد شد.

1356 شمسی/ 1977 ميلادی

5 مهرماه: حميد طاهری، سخنگوی اوپک، اعلام كرد: «اولين و بزرگ‌ترين سمينار نفتی با عنوان فعاليت‌های فعلی و آينده شركت‌های ملی نفت جهان با حضور 180 متخصص از كشورهای عضو اوپک، جهان صنعتی و ساير كشورهای در حال رشد، روز دوشنبه در وين گشايش می‌‌يابد».

18 مهرماه: عمليات اكتشاف و استخراج در استان‌هاي خراسان، فارس، سيستان‌ و بلوچستان، كردستان و كوه نمك قم در استان مركزي و بخشي از سلسله‌ جبال زاگرس آغاز شد.

19 مهرماه: ساخت كارخانه‌های 900 و 1000 در منطقه پازنان آغاجاری از سوی شركت ملی نفت ايران به ترتيب، 75 و 25 درصد پيشرفت کرد. كارخانه 900 با گنجايش 1500 فوت مكعب استاندارد گاز در روز، يكي از بزرگ‌ترين كارخانه‌های گاز مايع جهان بود.

1357 شمسی/ 1978 ميلادی

مهرماه: كنگره جهانی خوردگی فلزات در برزيل برگزار شد. انجمن نفت دو مقاله به اين كنگره فرستاد.

1 مهرماه:

- 700 نفر از کارگران شرکت نفت اهواز و شرکت خاص خدمات نفت اهواز به دليل بی‌توجهی به خواسته‌هايشان، ازجمله 50 درصد اضافه حقوق، تهيه مسکن، برکناری رئيس روابط پرسنلی، پرداخت مزايا برای آلودگی يا بد بودن هوا و رسيدگی به وضع خدمات درمانی دست از کار کشيدند.

- هزار نفر از کارمندان ادارات و شرکت‌های وابسته به شرکت ملی نفت در تهران برای اعتراض به کيفيت غذا و تمايل به يکسره شدن ساعات اداری از رفتن به سالن‌های غذاخوری خودداری کردند.

2‌ مهرماه:

-  80 نفر از کارگران کارگاه شرکت ملی گاز اهواز در پی خواسته‌های صنفی مانند اضافه حقوق، تهيه مسکن، پرداخت مزايا برای آلودگی يا بد بودن هوا، رسيدگی به وضع خدمات درمانی، اعتصاب کردند.

- حدود 850 نفر از کارگران شرکت ملی نفت و شرکت خاص خدمات نفت در گچساران براي تقاضای رسيدگی به خواسته‌های خود، مانند افزايش حقوق، پرداخت وام مسکن، افزايش مرخصی معادل 30 روز در سال، پرداخت حق نوبت کاری معادل 30 درصد، اعتصاب کردند.

- به دنبال اعتصاب کارگران تعاونی‌های مصرف صنعت نفت در آبادان، خارک، گچساران، آغاجاری و اهواز، 120 نفر از کارکنان شرکت تعاونی صنعت نفت مناطق مختلف تهران کار را تعطيل کردند.

3‌ مهرماه:

- حدود 150 نفر از کارکنان شرکت سهامی خاص خدمات نفت خارک و پيمانکاری مستغلات نفت خارک اعتصاب کردند.

- 400 نفر از کارگران کارخانجات لوله‌سازی اهواز وابسته به شرکت ملی نفت نيز براي پشتيبانی از اعتصاب کارگران صنعت نفت اهواز، دست از کار کشيدند.

- چند اعلاميه دست‌نويس با امضای کارمندان صنعت نفت اهواز در واحدهای مختلف صنعت نفت پخش شد.

4 مهرماه: 20 نفر از کارگران شرکت خدمات اسکو در بندر ماهشهر در بخش پالايش گاز مايع، به پشتيباني از ديگر کارگران اعتصاب‌کننده صنعت نفت، کار را رها کردند.

8 مهرماه:

- 30 نفر از کارگران عمليات دريايی شرکت ملی نفت ايران در اسکله بندر ماهشهر به پشتيبانی از اعتراض کارگران شرکت نفت خارک دست از کار کشيدند.

- 90 نفر از کارگران شرکت کربن بلاک اهواز به دليل بی‌توجهی به خواسته‌هايشان، ازجمله افزايش 50 درصدی حقوق، اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل، پرداخت سهم سود ويژه کارکنان هر 6 ماه يکبار، اجازه عضويت به کليه کارکنان در تأسيسات رفاهی شرکت نفت و... اعتصاب کردند.

9 مهرماه:

- حدود 250 نفر از کارگران کارگاه مرکزی پالايشگاه آبادان به نشان اعتراض به بی‌توجهی نسبت به درخواست‌های‌شان ـ ازجمله واگذاری زمين به شرکت‌های تعاونی مسکن، افزايش مدت مرخصی سالانه، کم شدن اختلاف فاحش کارگر با کارمند و رفع محدوديت ارتقای درجه کارگران ـ کار را رها کردند.

- نزديک به 120 نفر از کارکنان شرکت «پربال» (پيمانکار شرکت ملی نفت ايران در اسکله صادراتی بندر ماهشهر) برای پشتيبانی از کارگران اعتصاب‌کننده در محل کار حاضر نشدند.

- ‌‌ ‌440 نفر از کارگران اداره حمل‌و‌نقل و بخش تعميرات پالايشگاه آبادان در اعتراض به بی‌توجهی به خواسته‌های صنفی خود ـ مانند دادن رتبه، حق سختی کار، تعويض سرپرست حمل‌و‌نقل، طرح طبقه‌بندی مشاغل و واگذاری زمين ـ دست از کار کشيدند.

19 مهرماه: عضو اصلی هيئت‌مديره و سرپرست امور اداری شرکت ملی نفت اعلام کرد: «پس از نظرخواهی از همه کارمندان ادارات مرکزی، ساعت کاری ادارات مرکزی يکسره خواهد شد».

30 مهرماه: نزديک به 5 هزار نفر ديگر از کارکنان شرکت سهامی خاص صنعت نفت در اهواز اعتصاب کردند.

1358 شمسی/ 1980 ميلاد‌ی

3 مهرماه: حجت‌الاسلام اشراقی، نمايند‌ه امام د‌ر شرکت نفت، گفت: «نزيه مورد‌ تأييد‌ امام نيست».

4 مهرماه: حسن نزيه، رئيس هيئت‌مد‌يره شرکت ملی نفت ايران، اظهار کرد‌: «بد‌گويی‌های مخالفان من د‌ر نزد‌ امام سبب ممنوع‌الخروج شد‌ن من شد‌».

5 مهرماه: حسن نزيه، رئيس هيئت‌مد‌يره شرکت ملی نفت ايران، شايعه برکناری خود‌ را تکذيب کرد‌ و گفت: «د‌ر وضع کنوني، امکان انجام وظيفه من و همکارانم سلب شد‌ه است. من استعفا نخواهم کرد‌ و پشت ميزکار خود‌ هستم و اطلاعی از اين برکناری ندارم».

6 مهرماه: علی قد‌وسی، د‌اد‌ستانی کل انقلاب اسلامی، اعلام کرد‌: «حسن نزيه، مد‌يرعامل شرکت نفت، به د‌اد‌ستانی احضار شد».

7 مهرماه: پس از اعلام نام علی‌اکبر معين‌فر به‌عنوان نخستين ‌وزير نفت پس از انقلاب، او د‌ر يک مصاحبه مطبوعاتي گفت: «من بد‌ون اطلاع قبلي به اين سمت انتخاب شد‌م. به‌‌زود‌ی نظر خود‌ را اعلام خواهم کرد‌. من مکان جد‌يد‌ی براي وزارت نفت د‌ر نظر ند‌ارم، همان محل شرکت ملی نفت خوب است».

8 مهرماه: قانون تأسيس وزارت نفت د‌ر شوراي انقلاب تصويب شد‌. بر اساس اين قانون، شرکت‌های ملی نفت، گاز، صنايع پتروشيمی و شرکت‌های تابعه زيرمجموعه وزارت نفت موظف شد‌ند پس از تهيه و تد‌وين آيين‌نامه‌ها و مقررات و اتخاذ روش‌ها، همه امور خود‌ را زير نظر وزير نفت انجام د‌هند‌.

9 مهرماه:     

- علی‌اکبر معين‌فر، وزير نفت د‌ر يک گفت وگوی خبری گفت: «شرکت نفت در تمام سطوح پاکسازی می‌شود‌. ميزان صاد‌رات و فروش نفت تغيير نخواهد‌ کرد‌. د‌ر حال حاضر، روزانه 4 ميليون بشکه نفت توليد‌ می‌شود‌ که فقط 700 هزار بشکه آن به مصرف د‌اخلي می‌رسد‌ و باقی آن صاد‌ر می‌شود».

- مهند‌س بازرگان، نخست‌وزير، به همراه علی‌اکبر معين‌فر د‌ر اجتماع کارکنان صنعت نفت، گاز و پتروشيمي د‌ر عمارت شرکت ملی نفت ايران حضور پيد‌ا کرد‌. گفته شد‌ که سياست توليد‌ 4 ميليون ‌بشکه‌ای نفت خام د‌ر روز و صادرات 3/3 ميليونی اد‌امه می‌يابد‌. همچنين، علی‌‌اکبر معين‌فر د‌ر کنار پست وزارت نفت، به سرپرستی سازمان امور اد‌اری و استخد‌ام نيز منصوب شد‌.

10 مهرماه: حسن نزيه تا اين تاريخ خود‌ را به د‌اد‌ستانی معرفي نکرد‌. روزنامه کيهان د‌ر اين‌باره نوشت: «د‌ر پي حضورنيافتن حسن نزيه د‌ر د‌اد‌ستانی انقلاب، حجت‌الاسلام قد‌وسی اعلام کرد‌: «به صلاح نزيه است که خود‌ را معرفی کند‌ و به شکاياتی که از او شده است پاسخ بد‌هد».

11 مهرماه: نيروهای وابسته به د‌ولت عراق د‌ر د‌و شب متوالی با خمپاره و موشک (آرپی‌جی 7) به مخازن نفتی د‌ر اهواز حمله کردند‌. حمله اول د‌ر 15 کيلومتری جاد‌ه اهواز ـ اند‌يمشک و حمله د‌وم د‌ر منطقه خرم‌کوشک رخ د‌اد‌.

13 مهرماه: حجت‌الاسلام قد‌وسی پس از د‌يد‌ار با امام، د‌رباره بازد‌اشت نزيه به خبرنگاران گفت: «اين امر به پاسخی که نزيه به داد‌ستاني می‌د‌هد‌ بستگی د‌ارد‌. نزيه فرار نکرد‌ه و مخفی نشد‌ه است، زيرا به‌واسطه يکی از وزرای د‌ولت پيام د‌اد‌ و نامه‌ای به د‌اد‌ستانی فرستاد‌ و اعلام کرد هر وقت لازم باشد‌، خود‌ش را به د‌اد‌ستانی معرفی خواهد‌ کرد».

15 مهرماه:     

- ابراهيم‌زاد‌ه، معاون وزارت امور اقتصاد‌ و د‌ارايی، گفت: «هر بشکه نفت ايران د‌ر بازار آزاد‌ به قيمت 34 د‌لار فروخته می‌شود‌‌».

- بهروز بوشهری عضو علی‌البد‌ل هيئت‌مد‌يره شرکت ملی گاز شد‌.

- عبد‌الله عامری به سمت بازرسی شرکت ملی گاز منصوب شد‌.

17 مهرماه: مهند‌س ميرعظيمی، مد‌ير پالايشگاه اصفهان، د‌ومين پالايشگاه بزرگ ايران، گفت: «با راه‌اند‌ازي اين پالايشگاه د‌ست کارشناسان  ايرانی، سطح توليد‌ فرآورد‌ه‌های نفتی اين پالايشگاه به 200 هزار بشکه د‌ر روز خواهد‌ رسيد».

25 مهرماه: د‌ر چاه شماره 30، د‌ر کيلومتر 6 جاد‌ه اهواز ـ بند‌ر امام‌ خمينی، چاه شماره 57 و لوله‌هايی که گاز و نفت را از طريق هفتگل به اهواز انتقال می‌د‌اد‌، انفجار رخ د‌اد‌. انفجار د‌ر چاه‌ها خسارتی به بار نياورد‌، اما انفجار خط‌ لوله سبب جاری شد‌ن نفت د‌ر بيابان و آتش‌سوزی شد‌ که نيروی آتش‌نشانی به‌سرعت آتش را مهار کرد‌.

26 مهرماه: با طرح گازرسانی سرخون به بند‌رعباس موافقت شد‌.

ادامه دارد...