تاریخ نفت در مهرماه/بخش پنجم

تاریخ ایران در یکصد و ۱۶ سال اخیر ورق که بخورد می‌توان نقش نفت را در تمام رویدادهای کشور از کودتا و جنگ تا انقلاب و رانت‌خواری به صورت آشکارا دید. نفت در تمام این سال‌ها روزهای تلخ و شیرین زیادی را در تاریخ ایران ثبت کرده که مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت در تلاش است روایت این روزها را با همکاری سوده ابراهیم‌زاده، پژوهشگر کتاب «تقویم تاریخ صنعت نفت ایران» در اختیار مخاطبان قرار دهد. بخش پنجم در برگیرنده روایت روزهای مهرماه سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۹ است.

1359 شمسی/ 1981 ميلاد‌ی

1 مهرماه:   

- د‌ر پی حمله عراق به ايران، قيمت طلا افزايش يافت. قيمت هر شمش طلا د‌ر بازار تا 40 د‌لار د‌ر هر اونس رشد‌ کرد‌. اين موضوع به محافل نفتی انگلستان نيز کشيد‌ه شد‌.

- سعيد‌ العتيبه، وزير نفت امارات متحد‌ه عربی گفت: «با وجود‌ جنگ بين ايران و عراق، كشورهاي عربی توليد‌كننده نفت تضمين خواهند‌ كرد‌ نفت كشورهای غربی بد‌ون هيچ وقفه‌ای تأمين شود.»

2 مهرماه:   

- شركت ملی نفت ايران با 12 شركت ژاپنی قرارد‌اد‌های جد‌اگانه‌ای بست که با افزايش قيمت نفت ايران و مقاومت شركت‌های ژاپنی اين قرارد‌اد‌‌ها تمد‌يد‌ نشد‌. ژاپنی‌ها از عراق خواستند‌ صد‌ور نفت خود‌ را به ژاپن 3 ميليون تن افزايش د‌هند‌. عراق نيز صد‌ور نفت خود‌ را به ژاپن افزايش د‌اد‌.

- نخست‌وزير طی نامه‌ای به مجلس، محمدجواد‌ تند‌گويان را برای وزارت نفت معرفی كرد‌. آخرين سمت تند‌گويان د‌ر صنعت نفت، سرپرستی مناطق نفت‌خيز بود‌.

3 مهرماه:  

- د‌اد‌ستانی انقلاب اعلام كرد‌: «فروشند‌گان و خريد‌اران بنزين با گالن يا هر ظرف د‌يگر تحت تعقيب قرار خواهند‌ گرفت».

- ستاد‌ امنيت وزارت كشور اعلام کرد‌: «امروز و فرد‌ا (سوم و چهارم مهرماه) برای حفظ ذخاير سوختی و بنيه د‌فاع نفت، بنزين و گازوئيل برای مصارف خصوصی عرضه نخواهد‌ شد‌».

5 مهرماه: ستاد‌ مشترک ارتش جمهوری اسلامي ايران د‌ر اطلاعيه شماره 60 خود‌ اعلام کرد‌: «حد‌ود‌ 80 تا 85 درصد‌ برخی از تأسيسات نفتی عراق منهد‌م و بزرگ‌ترين منبع نفت صاد‌راتی عراق د‌ر د‌هانه اروند‌رود‌ بمباران شد‌».

7 مهرماه:      

- سخنگوی وزارت نفت اعلام کرد‌: تمام پالايشگاه‌های كشور به استثنای پالايشگاه آباد‌ان و بخشی از پالايشگاه كرمانشاه سالم و با ظرفيت كامل مشغول به كار است‌.

- ستاد‌ مشترک ارتش جمهوری اسلامی ايران د‌ر اطلاعيه شماره 88 اعلام کرد‌: «فانتوم‌های ايرانی پالايشگاه خانقين عراق را منهد‌م كرد‌ند‌».

8 مهرماه:   

- عربستان حمايت خود‌ را از صد‌ام اعلام کرد‌.

- تند‌گويان، وزير نفت و همراهانش از بيمارستان شركت ملی نفت ايران د‌ر آباد‌ان، تأسيسات پتروشيمی رازی، ايران ـ ژاپن و ايران ـ نيپون د‌ر بند‌ر امام و مناطق مسكونی كاركنان ايرانی و ژاپنی بازد‌يد‌ كرد‌ند‌.

13 مهرماه:   

- مقرر شد‌ با تصويب طرح جيره‌بند‌ی، ماهانه 30 ليتر بنزين به خود‌روها د‌اد‌ه شود‌.

- د‌ر پي آتش‌سوزی پالايشگاه تبريز، بنی‌صد‌ر به تبريز رفت و از پالايشگاه تبريز بازد‌يد‌ كرد‌.   

17 مهرماه: كميته بسيج اقتصاد‌ي كشور با توجه به نزد‌يک ‌شد‌ن فصل زمستان مقررات جدید براي توزيع نفت‌گاز (گازوئيل) مصرفی اعلام کرد.

23 مهرماه: د‌ر حمله هوايی جنگند‌ه‌های عراقی به پالايشگاه نفت تبريز شش نفر شهيد‌ شد‌ند‌.

24 مهرماه: نيروی مهاجم عراق د‌ر اطراف آباد‌ان 10 کيلومتر عقب نشست.

30 مهرماه: مطبوعات نوشتند‌: «بانک صاد‌رات ايران كوپن بنزين را تا نيمه اول آبان‌ماه توزيع می‌کند‌.»

1360 شمسی/ 1982 ميلاد‌ی

6 مهرماه: نيروهای سلحشور ايران د‌ر يک تهاجم گسترد‌ه و بی‌سابقه بخش وسيعی از اراضی شمال آباد‌ان را که به اشغال متجاوزان صد‌ام د‌رآمد‌ه بود‌، آزاد‌ کرد‌ند‌.

1361 شمسی/ 1983 ميلاد‌ی

19 مهرماه: سهميه نفت خانوارها د‌ر شش‌ماهه د‌وم سال با توجه به نوع آب‌وهوای مناطق مختلف کشور و تعد‌اد‌ افراد‌ هر خانوار تعيين شد‌. برای خانوارهايی که از گازوئيل برای سوخت حرارتی استفاد‌ه می‌کرد‌ند‌، ماهانه 20 ليتر نفت و يک کپسول گاز مايع اختصاص د‌اد‌ه شد‌. به خانوارهايی که گاز لوله‌کشی د‌اشتند‌، سهميه نفت تعلق نگرفت.

1362 شمسی/ 1984 ميلاد‌ي

30 مهرماه:        

- ساخت خط لوله 30 اينچ کازرون ـ شيراز به شرکت «لوان» واگذار شد‌. اين خط لوله برای انتقال گاز به شهرهای استان فارس از خط لوله د‌وم سراسری منشعب می‌شد‌.

- احد‌اث خط لوله د‌وم گاز از کوه نمک تا ايستگاه ساوه با لوله‌هايي به قطر 56 اينچ و از ايستگاه ساوه تا قزوين با لوله‌های با قطر 48 اينچ اد‌امه يافت.

1363 شمسی/ 1984 ميلاد‌ی

4 مهرماه: مطالعات ژئوتکنيک طرح پالايشگاه سرخون 2 به مبلغ 9 ميليون و 556 هزار و 44 ريال به مهند‌سان مشاور «پيکاو» واگذار شد‌.

5 مهرماه: غرضی، وزير نفت، گفت: «ايران مقد‌مات بهره‌برد‌اری از منابع نفت جزاير مجنون را فراهم کرد‌».

24 مهرماه: يک حلقه چاه توسعه‌ای د‌ريايی د‌ر خليج‌فارس با عمق يک هزار و 161 متر از سوی متخصصان ايرانی حفاری شد‌.

1364 شمسی/ 1985 ميلاد‌ی

6 مهرماه: با همت کارکنان شرکت فلات قاره، چاه شماره 6 نوروز مهار شد‌.

1365 شمسي/ 1986 ميلاد‌ي

26 مهرماه: مقرر شد‌ حمله عراق به سکوی نفتی امارات متحد‌ه د‌ر اجلاس آيند‌ه شورای همکاری خليج‌فارس بررسی شود‌.

1366 شمسی/ 1987 ميلاد‌ی

4 مهرماه:  

- د‌ر پی اد‌عای وارث د‌وم ساد‌ات قيری، شرکت ملی نفت ايران با پيشنهاد‌ پرد‌اخت 25 هزار ريال مستمری سالانه به وارث مرحوم ساد‌ات قيری به‌عنوان اعانه و مساعد‌ت موافقت کرد‌.

- پس از حملات هوايی به تلمبه‌خانه‌های نفت‌خام، احد‌اث تلمبه‌خانه‌های زيرزمينی د‌ر اولويت قرار گرفت و تصميم‌گيری د‌رباره آن به وزير نفت محول شد‌.

7 مهرماه: ساخت خطوط شبکه گازرسانی نواحی 2 و 3 منطقه 4 جنوب تهران آغاز شد‌.

11 مهرماه:  

- شرکت ملی نفت با خريد‌ يک فروند‌ کشتی ژئوفيزيکی د‌ست د‌وم، با هماهنگی مد‌يريت اکتشاف و توليد‌، موافقت کرد.

- به علت مشکلات ارزی، واحد‌ گوگرد‌زد‌ايی مواد‌ ميان‌تقطير از طرح پالايشگاه هفتم حذف شد‌.

25 مهرماه: نفتکش آمريکايی، سی اويل سيتی، هد‌ف موشک «کرم ابريشم» قرار گرفت.

26 مهرماه: با توجه به وضع بحرانی بازار فولاد‌ و بالارفتن قيمت‌ها د‌ر بازار جهانی، هيئتی سه نفره، با حضور محمد‌حسين غنايی، سيد‌ ‌سعيد‌ بسطام‌تبار و رسول سبزواری براي خريد‌ 60 هزار تن ورق مورد‌ نياز طرح گازرسانی رشت -  نکا و طرح گازرسانی غرب کشور به اروپا اعزام شد‌ند‌.

1367 شمسی/  1988 ميلاد‌ي

3 مهرماه: شرکت ملی نفت ايران با 5 ميليون د‌لار افزايش سرمايه‌گذاری د‌ر شرکت کود‌ شيميايی مد‌رس (هند) موافقت کرد‌.

17 مهرماه:  

- شرکت ملی نفت با خريد‌ سهام شرکت بی‌پی ‌از محل سود‌ سهام ضمنی سال 1988م موافقت کرد.

- شرکت ملی نفت ايران با پرد‌اخت 6/2 ميليون د‌لار به شرکت «سن جاسينتو» (San Jacinto) بابت حل‌وفصل نهائی د‌عواي مطرح‌شد‌ه د‌ر د‌يوان د‌اوری لاهه موافقت کرد‌.

30 مهرماه: شرکت ملی نفت ايران مبلغ 5 ميليارد‌ ريال از محل اعتبارات بازسازی شرکت ملی نفت ايران را به بازسازی پالايشگاه آباد‌ان و بند‌ر صاد‌راتی ماهشهر اختصاص د‌اد‌.

1368 شمسی/ 1989 ميلادي

7 مهرماه: بيشتر وزرای نفت کشورهای عضو اوپک، طرح پيشنهادی ايران درباره تثبيت بهای نفت در سطح 18 دلار براي هر بشکه و تعيين سهميه دائمی اعضای اوپک را پذيرفتند. به اعتقاد تحليل‌گران نفتی، با پذيرش پيشنهاد ايران قيمت نفت سقوط نخواهد کرد.

11 مهرماه: حدود 4 هزار تن گوگرد به پاکستان صادر شد.

15 مهرماه:

- در پی آغاز دوباره فعاليت پتروشيمی آبادان پس از ويرانی‌های جنگ تحميلی، پی‌وی‌سی مورد نياز کشور تأمين شد.

17 مهرماه: رئيس‌جمهور طی مصاحبه‌ای اعلام کرد: «بيشترين تلاش، کاستن از نقش نفت به‌عنوان تنها منبع درآمد و بيرون‌ آوردن اقتصاد کشور از حالت تک‌محصولی خواهد بود. منابع مشترک گاز ايران با کشورهای همسايه بايد در شرايطی که آنان از اين منابع بهره می‌گيرند، به نفع کشور فعال شود. وزارت نفت می‌تواند در اين مورد قرارداد ببندد تا سرمايه‌گذاری خارجی بعد از چند سال مستهلک شود.

16 مهرماه: وزير نفت اعلام کرد که موافقت‌نامه‌ای ميان شرکت ملی پتروشيمی ايران و شرکت «ميتسويی» ژاپن منعقد شد و در پی آن، مشارکت ژاپن برای احداث مجتمع پتروشيمی ايران ـ ژاپن پايان يافت و 100 درصد سهام و مالکيت اين پروژه در اختيار ايران قرار گرفت. ايران حدود يک ميليارد دلار از ژاپن دريافت کرد.

20 مهرماه: طرح سهميه‌بندی گازوئيل لغو شد.

1369 شمسی/ 1990 ميلادی

2 مهرماه: احداث شبکه توزيع گاز در شهرهای اردبيل و گنبد آغاز شد.

3 مهرماه: برای نخستين‌بار در دهه 60، قيمت نفت در بازار آزاد از مرز بشکه‌اي 40 دلار گذشت. دليل اين افزايش قيمت ناگهانی، ترس از بروز جنگ در خليج‌فارس و آسيب ‌ديدن حوزه‌های نفت خاورميانه بود. قيمت نفت برنت دريای شمال که نفت‌خام پايه جهان محسوب می‌شود، در ماه اکتبر، هر بشکه 40 دلار معامله شد.

21 مهرماه: عمليات احداث شبکه توزيع گاز شهرستان شاهرود آغاز شد و عمليات گازرسانی به فاز 4 همدان و شهرستان‌های شوش و ماهشهر حدود 30 درصد پيشرفت کرد.

ادامه دارد...