تاریخ نفت در آبان‌ماه/بخش سوم

تاریخ ایران در یکصد و ۱۶ سال اخیر ورق که بخورد می‌توان نقش نفت را در تمام رویدادهای کشور از کودتا و جنگ تا انقلاب و رانت‌خواری به صورت آشکارا دید. نفت در تمام این سال‌ها روزهای تلخ و شیرین زیادی را در تاریخ ایران ثبت کرده که مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت در تلاش است روایت این روزها را با همکاری سوده ابراهیم‌زاده، پژوهشگر کتاب «تقویم تاریخ صنعت نفت ایران» در اختیار مخاطبان قرار دهد. بخش سوم دربرگیرنده روایت روزهای آبان‌ماه سال‌های 1342تا 1347 است.
1342 شمسی/1963 میلادی

◌ آبان: گزارش فعالیت شرکت‌های عامل کنسرسیوم
تولید: میانگین روزانه یک میلیون و 384 هزار بشکه
پالایش: میانگین روزانه 373 هزار بشکه 
صادرات: 138 فروند کشتی نفت‌کش 4 میلیون و 196 هزار و 100 تن سنگین نفت‌خام از بندر معشور و خارگ بارگیری کرد.
▪ 79 کشتی اقیانوس‌پیما 10 میلیون و 120 هزار و 700 بشکه فراورده نفتی بارگیری کرد.
تحویل گاز: یک میلیون و 315 فوت مکعب به آبادان و 112 میلیون فوت مکعب به شیراز 
توزیع داخلی فراورده نفتی: یک میلیون و 602 هزار و 800 بشکه به شرکت ملی نفت ایران 
تأسیسات: تعمیرات دستگاه تقطیر شماره 80 پالایشگاه آبادان پایان یافت.

2 آبان: عبدالله انتظام از ریاست هیئت‌مدیره و مدیرعاملی شرکت ملی نفت ایران استعفا داد.
9 آبان: حفاری چاه شماره 1 سبزپوشان، در حوالی شیراز، آغاز شد.
12 آبان: بخش نخست اولین کنفرانس نفت ادارات مهندسی نفت تهران و مناطق نفت‌خیز، روزهای 12 و 13 آبان در تهران برگزار شد. 
13 آبان: هفت نفر از روزنامه‌نگاران ترکیه و پاکستان به همراهی پرویز اربابی، نماینده اداره کل انتشارات و رادیو، و به دعوت شرکت ملی نفت و شرکت سهامی اکتشاف و تولید ایران، از تأسیسات صنعتی و غیرصنعتی جزیره خارگ و آبادان بازدید کردند.
14 آبان: دکتر اقبال، ازسوی نخست‌وزیر برای ریاست هیئت‌مدیره و مدیرعاملی شرکت ملی نفت به شاه معرفی شد.
16 آبان: به فرمان شاه و پیشنهاد هیئت‌وزیران، منوچهر اقبال، نخست‌وزیر سابق، به ریاست هیئت‌مدیره و مدیرعاملی شرکت ملی نفت ایران منصوب شد.   
21 و 22 آبان: بخش دوم از اولین کنفرانس نفت ادارات مهندسی نفت تهران و مناطق نفت‌خیز در گچساران برگزار شد.
25 آبان: ام. ام. پنل (M. M. Panel) به سمت قائم‌مقام رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعاملی شرکت‌های عامل نفت ایران منصوب شد.
▪ بیست و نه نفر از کارکنان صنعت نفت آبادان به دعوت شرکت نفت کویت و به سرپرستی امیل اوهانیان برای مسابقه فوتبال به کویت رفتند. مسابقه بین تیم کارگران نفت کویت و باشگاه آبادان برگزار شد.
1343 شمسی/1964 میلادی
25 آبان:
 بزرگ‌ترین کنفرانس بین‌المللی توسعه صنایع پتروشیمی با شرکت 300 نفر از کارشناسان و نمایندگان 32 کشور جهان در هتل هیلتون تهران آغاز شد.
1344 شمسی/1965 میلادی
2 آبان: کلنگ ساخت پالایشگاه تهران با حضور مدیرعامل شرکت ملی نفت، شماری از نمایندگان مجلس سنا و شورای ملی، تعدادی از سفرای کشورهای خارجی، مدیران مطبوعات و گروهی از مردم به زمین زده ‌شد. این پالایشگاه با ظرفیت 85 هزار بشکه در روز طراحی شد و قرار بود خوراک آن با یک خط‌لوله سراسری از منابع جنوب تأمین شود.
3 آبان: قرارداد ساخت یک مجتمع پتروشیمی در جنوب ایران بین شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت امریکایی «الاید کمیکال» (Alied Chemical) در اداره مرکزی شرکت ملی نفت ایران منعقد شد.
•    موافقت‌نامه همکاری فنی و اقتصادی بین ایران و رومانی در تهران امضا شد. به موجب این موافقت‌نامه اقتصادی مقرر شد، رومانی تا 10 سال حدود صد میلیون دلار نفت‌خام از ایران دریافت و دولت ایران نیز ماشین‌آلات و کالاهای موردنیاز خود را از رومانی وارد کند.
10 آبان: لطیف رمضان‌نیا به جای اچ.اچ کاپرز به ریاست کل پالایشگاه آبادان منصوب شد.
27 آبان: قرارداد نهائی ساخت پالایشگاه در مدرس هندوستان (که موافقت‌نامه اولیه آن در تهران امضا شده بود) بین ایران، هند و امریکا در دهلی نو امضا شد.
1345 شمسی/1966 میلادی
3 آبان: شاه در یك مصاحبه مطبوعاتی به خبرنگار سندی تایمز گفت: «اگر نتوانیم درباره نفت با شركت‌ها توافق كنیم، یك‌جانبه اقدام خواهیم كرد.»  
7 آبان: دولت ایران اعلام کرد: «اگر کنسرسیوم رضایت ایران را در طول یک ماه آینده جلب نکند، ایران اراضی در دست کنسرسیوم را پس خواهد گرفت.»
8 آبان: قرارداد نفتی ایران ـ اراپ در كمیسیون دارایی مجلس شورای ملی تصویب شد.  
25 آبان: باشگاه کارمندان شرکت ملی نفت ایران با حضور منوچهر اقبال و انصاری، وزیر کشور، و بیرجندی، معاون وزارت آموزش و پرورش در اهواز، افتتاح شد.
30 آبان: افزایش ‌تولید نفت ایران در ده ماه اول سال 1966م نسبت به مدت مشابه در سال قبل، 4/11 درصد اعلام شد.

1346 شمسی/1967 میلادی
◌ آبان: چهار شرکت‌ وابسته به شرکت ملی صنایع پتروشیمی: شرکت سهامی کود شیمیایی ایران، شرکت سهامی شیمیایی شاهپور (مشارکت با الاید کمیکال)، شرکت سهامی پتروشیمی آبادان (مشارکت با بی. اف. گودریج) و شرکت سهامی شیمیایی خارگ (مشارکت با آموکو)، هریک در غرفه صنایع پتروشیمی بخشی جداگانه داشت که ساختار کارخانه‌ها و تولید هر یک با ماکتی بسیار جالب به نمایش گذاشته شد. 
9 آبان: مرکز بهداشت کارکنان صنعت نفت در بهمن‌شیر، با حضور هدایت، قائم‌مقام رئیس هئیت‌مدیره و مدیرعامل شرکت ملی نفت، به‌طور مراسمی افتتاح شد. 
25 آبان: منوچهر اقبال از تأسیسات و فعالیت‌های صنعت نفت ایران و کارخانه لوله‌سازی اهواز بازدید کرد. در این دیدار، ظرفیت تولید سالانه کارخانه لوله‌سازی 300 هزار تن و لوله‌ها به قطرهای 6 تا 16 و 18 تا 42 اینچ اعلام شد. 
1347شمسی/ 1968 میلادی
◌ آبان: عملیات حفاری یک حلقه چاه جدید برای توسعه میدان نفتی رستم توسط شرکت بین‌المللی دریایی ایران (ایمینوکو) (IMINOCO) در فلات قاره ایران (در خلیج‌فارس) آغاز شد. تا این تاریخ، هفت حلقه چاه در این میدان حفر شده بود.
1 آبان: دومین جلسه کمیته هماهنگی شرکت‌های ملی نفت عضو سازمان اوپک با حضور نمایندگان آن شرکت‌ها در ساختمان مرکزی شرکت ملی نفت ایران تشکیل شد. در این جلسه، گزارش مطالعات نمایندگان مؤسسه اقتصادی «اکونومیک انتلیجنت یونیت» (Economics Intelligent Unit) درباره همکاری بعدی شرکت‌های نفت عضو اوپک در زمینه‌های مختلف صنعت نفت ارائه شد. 
2 آبان: منبع عظیمی از گاز طبیعی در120 كیلومتری شمال شرق مشهد، 22 كیلومتری مغرب سرخس و نزدیك دهكده خانگیران توسط شركت ملی نفت کشف شد. 
▪ طی قراردادی که بین ایران (منوچهر اقبال) و زکی یمانی، وزیر نفت عربستان، به امضا رسید، حاکمیت ایران بر جزیره فارسی به رسمیت شناخته شد. 
5 آبان: سومین اجلاس نمایندگان شرکت‌های ملی نفت اوپک با سخنرانی منوچهر اقبال، رئیس هئیت‌مدیره و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و رئیس هیئت نمایندگی ایران در این اجلاس، در تهران آغاز شد.
11 آبان: تأسیسات مرکز بهره‌برداری و صادراتی شرکت نفت لاوان (لاپکو) با حضور شاه و منوچهر اقبال به بهره‌برداری رسید. اقبال در این مراسم گفت: «تأسیساتی که امروز افتتاح می‌شود، ثمره یکی از قراردادهای نوین شش‌گانه مختلط نفتی است که در آن شرکت ملی نفت ایران پابه‌پای شرکت‌های خارجی مشارکت مؤثر داشته است.» شرکت نفت لاوان بر اساس مشارکت 25 - 75 با چهار شرکت امریکایی به نام‌های «آتلانتیک ریچفیلد»، «مورفی اویل کورپورشن»، «سن اویل کمپانی» و «یونیون اویل کمپانی کالیفرنیا» تأسیس شد.
▪ صادرات نفت‌خام میدان ساسان (لاپکو) با بارگیری نفت‌خام نفت‌کش «ورلداینتلیجنس» (298 هزار و 702 بشکه) آغاز شد.