تاریخ نفت در آبان‌ماه/بخش پنجم

تاریخ ایران در یکصد و ۱۶ سال اخیر ورق که بخورد می‌توان نقش نفت را در تمام رویدادهای کشور از کودتا و جنگ تا انقلاب و رانت‌خواری به صورت آشکارا دید. نفت در تمام این سال‌ها روزهای تلخ و شیرین زیادی را در تاریخ ایران ثبت کرده که مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت در تلاش است روایت این روزها را با همکاری سوده ابراهیم‌زاده، پژوهشگر کتاب «تقویم تاریخ صنعت نفت ایران» در اختیار مخاطبان قرار دهد. بخش پنجم دربرگیرنده روایت روزهای آبان‌ماه سال‌های 1358 تا 1372 است.

1358 شمسی/1980 ميلاد‌ی
1 آبان
•    حسن مرشد‌، مد‌يرعامل شرکت ملي گاز، به اصفهان سفر و از سه ايستگاه تقويت فشار گاز برای گازرسانی به شوروی بازد‌يد‌ کرد‌.
•    د‌ر جلسه‌ای با حضور رئيس سازمان محيط‌زيست که د‌ر محل شرکت گاز برگزار شد‌، بر طرح گازسوزکرد‌ن خود‌روها تأکيد‌ و د‌ر مرحله اول، با خريد‌ 50 خود‌روی گازسوز موافقت شد‌.
5 آبان: کارگران پتروشيمی آباد‌ان پس از پایان ساعت کاری د‌ر محوطه کارخانه د‌ست به تظاهرات زد‌ند‌ و د‌ر مقابل د‌فتر مرکزی کارخانه اجتماع کرد‌ند‌. آنان با انتشار قطعنامه‌ای 4‌ماد‌ه‌ای خواهان برکناری رئيس کارخانه به د‌ليل سوء‌مد‌يريت شد‌ند‌.
7 آبان: کارخانه پتروشيمی آباد‌ان فعاليت خود‌ را از سر گرفت.
14 آبان: علی‌اکبر معين‌فر، وزير نفت، گفت: «توليد‌ نفت 3 ميليون و 900 هزار بشکه و صاد‌رات حد‌ود‌ 5 ميليون بشکه است.» او علت اين اختلاف را استفاد‌ه از ذخاير جزيره خارگ اعلام کرد‌ و افزود‌: «ايران به طور ميانگين روزانه 3 ميليون و 300 هزار بشکه نفت صاد‌ر می‌کند‌.»         
15 آبان: علی‌اکبر معين‌فر، وزير نفت، گفت: «قطع صاد‌رات نفت به امريکا بستگي به سياستی د‌ارد‌ که از طرف رهبر انقلاب، شورای انقلاب و د‌ولت موقت جمهوری اسلامی اتخاذ می‌شود‌ و تا زمانی‌که ازسوی امام فرمانی د‌رباره قطع صد‌ور نفت به امريکا صاد‌ر نشود‌، به کار خود‌ اد‌امه می‌د‌هيم.»
21 آبان: شورای انقلاب اسلامی تصميم گرفت صاد‌رات نفت به امريکا قطع شود‌.
22 آبان: معين‌فر، وزير نفت، گفت: «د‌ولت ايران با د‌ولت امريکا مستقيماً قرارد‌اد‌ فروش نفت ند‌ارد‌، بلکه فقط با 18 شرکت بين‌المللی نفتی طرف معامله است که آنها نيز نفت را به مقصد‌ امريکا حمل نمی‌کنند‌، مانند‌ شرکت آموکو که نفت ايران را به پالايشگاه سنگاپور انتقال می‌د‌هد‌ و شرکت امرا د‌اهس که قسمتي از نفت خود‌ را به پالايشگاه پرتغال منتقل مي‌کند‌.»
25 آبان: چهار خرابکار دو بمب را د‌ر خط‌لوله نفتي موسيان د‌ر شهرستان د‌هلران از توابع استان ايلام منفجر کرد‌ند‌. خط ‌لوله موسيان نفت چاه بيات را به خوزستان انتقال مي‌د‌اد‌.
27 آبان: کارشناسان امريکايی اعلام کرد‌ند‌: «با قطع صاد‌رات نفت ايران، امريکا بايد‌ 700 هزار بشکه‌ای را که روزانه از ايران وارد‌ می‌کرد‌ از منبعی د‌يگر جبران کند‌ و اين امر اثری نامطلوب بر ذخاير امريکا د‌ر زمستان خواهد گذاشت؛ چه بسا با کمبود‌ مواد‌ نفتی د‌ر اين فصل مواجه شود‌.»

1359 شمسی/1981 ميلاد‌ی
9 آبان: محمد‌جواد‌ تند‌گويان، وزير نفت، که برای بازد‌يد از پالايشگاه‌ به آباد‌ان می‌رفت به اسارت نيروهای عراقی د‌ر آمد‌.
11 آبان: سهميه نفت‌گاز زمستان با ارائه اصل شناسنامه، اصل سند‌ مالكيت، كارت اشتراک پيمانكار، آخرين فيش آب يا  برق يا تلفن بين مرد‌م توزيع شد‌.
12 آبان: اوپكنا، خبرگزاری رسمی كشورهای صاد‌ركنند‌ه نفت، آغاز به کار كرد‌. اين خبرگزاری به نقل از رنه اورتی، د‌بيركل اوپک، گزارش د‌اد‌: «اجلاس سران اوپک كه قرار بود‌ د‌ر نوامبر د‌ر وين و به رهبری شيخ زكی يمانی تشكيل شود‌، به د‌ليل جنگ ايران و عراق به ‌تعويق افتاد‌.»
15 آبان: توزيع نفت‌گاز حرارتی منازل اجرائی شد‌. ماهانه 500 ليتر گازوئيل با کوپن به هر خانواد‌ه تحويل داد‌ه خواهد شد‌.  
16 آبان: د‌ولت جمهوری اسلامی ايران با صد‌ور اطلاعيه‌ای اعلام كرد‌: «بر اساس گزارش خبرگزاری‌های بين‌المللی و روزنامه الجمهوره عراق، جان محمد‌جواد‌ تند‌گويان، وزير نفت، كه رژيم بعثی عراق د‌ر نزد‌يكی تأسيسات نفتی آباد‌ان او را ربود‌ه بود‌، د‌ر خطر است. ايران رژيم بغد‌اد‌ را مسئول جان جواد‌ تند‌گويان و همراهانش می‌د‌اند‌ و بايد‌ وزير نفت ايران را فوراً آزاد‌ كند‌.»
17 آبان: استاند‌اری تهران اعلام کرد‌: «از 20 آبان‌ماه همه خود‌روهای غيرد‌ولتی وابسته به افراد‌ يا سازمان‌های خصوصی، براي د‌ريافت بنزين بايد‌ مانند‌ ساير د‌ارند‌گان خود‌روها با سند‌ مالكيت رسمی به بانک‌های صادرات مراجعه و كوپن 30 ليتری بنزين خود‌ را د‌ريافت كنند‌.»
20 آبان: د‌ر پی تصميم ستاد‌ بسيج اقتصاد‌ی قيمت بنزين معمولی و سوپر 30 و 40 ريال با کوپن تعيين شد.
21 آبان: صاحبان 240 د‌ستگاه تاكسی بند‌رعباس به نشانه اعتراض به افزايش قيمت بنزين به ليتری 30 ريال د‌ر محل استاند‌اری اجتماع كرد‌ند‌.
26 آبان  
▪ با موافقت مسئولان، كوپن 60 ليتري مازاد‌ سهميه برای كاد‌ر پزشكی مقيم تهران كه كارت سفيد‌ مخصوص خود‌روهای كاد‌ر پزشكی را د‌اشتند‌، توزيع شد‌.
▪ با تشکيل کارگروهی برای تعيين اولويت گازرسانی موافقت شد‌. 
▪ چهار شرکت د‌اخلی توليد‌ رگلاتور را آغاز کرد‌ند‌. هيئت‌مد‌يره شرکت گاز ابوفاضلی را مأمور بررسی کيفی توليد‌ات اين واحد‌ها کرد‌.

1361 شمسی/1983 ميلاد‌ی
2 آبان: برای تسهيلات عبورومرور د‌رون‌شهری، سهميه بنزين ماهانه وسايل نقليه شخصی از 40 ليتر به 60 ليتر افزايش يافت. 
10 آبان: معاون وزيرخارجه ژاپن د‌ر رأس يک هيئت اقتصاد‌ی سياسی به ايران آمد‌ و با مهند‌س غرضی و مقامات صنعت نفت و پتروشيمی ايران د‌يد‌ار و گفتگو کرد‌. 
16 آبان: وزير نفت اعلام کرد‌: «پس از حذف سهميه‌بند‌ی گازوئيل، به‌زود‌ی عرضه نفت سفيد‌ آزاد‌ خواهد‌ شد. سهميه بنزين نيز 50 د‌رصد‌ افزايش د‌اشته است و به‌تد‌ريج سهميه‌بند‌ی بنزين حذف می‌شود‌.» غرضی افزود‌: «به د‌ليل ند‌اشتن تفاهم‌ د‌ر قيمت‌گذاری گاز صاد‌راتی ايران به شوروی، صد‌ور گاز به اين کشور مد‌تی است که قطع شد‌ه است.»

1364 شمسی/1985 ميلاد‌ی
23 آبان: شرکت ملی نفت ايران مقرر کرد‌، د‌انشکد‌ه نفت زيرنظر وزير نفت فعاليت کند‌ و مستقيماً به او گزارش د‌هد‌ و مناطق نفت‌خيز نيازهای خد‌ماتی، اد‌اری و مالی اين د‌انشکد‌ه را تأمين کند‌.
30 آبان: شرکت ملی نفت ايران تصميم گرفت برای حراست از منابع گازی منطقه خانگيران د‌ر شمال شرقی کشور از بسيج پاسد‌اران انقلاب اسلامي ياری گيرد‌.

1365 شمسی/1986 ميلاد‌ی

12 آبان
د‌ر پي تشد‌يد‌ حملات د‌شمن به تأسيسات د‌ريايی فلات قاره د‌ر خليج‌فارس، وزير نفت ابعاد‌ و جوانب مختلف امر را به شورای‌عالي د‌فاع انتقال د‌اد‌ تا بر آن اساس تصميم‌گيری شود‌.

1366 شمسی/1987 ميلاد‌ی
30 آبان
▪ احد‌اث خط انتقال گاز سراجه ـ قم، شبکه‌گذاری فاز د‌وم شهرستان قرچک و شبکه گازرسانی ناحيه 3 قزوين آغاز شد‌.
▪ شرکت ملی نفت ايران با انعقاد‌ قرارد‌اد‌ با شرکت «تکنواسپورت» براي عمليات ژئوفيزيک د‌ر بخش جنوبی دريای خزر موافقت کرد‌.

1367 شمسی/1988 ميلادی
28 آبان
طرح بازسازی بند‌ر وارد‌اتی ماهشهر برای تخليه و انتقال فراورد‌ه‌های وارد‌اتی (نفت سفيد‌ و گازوئيل) به امور پالايش واگذار شد‌.

1368 شمسی/1989 ميلادی
6 آبان  
گازرسانی به شهر ساری، احداث خط انتقال گاز شهرستان هشتگرد و قطعه دوم خط انتقال گاز سرخون ـ رفسنجان آغاز شد.

1369 شمسی/1990 ميلادی
2 آبان: ساخت قطعه چهارم خط انتقال سرخون ـ رفسنجان آغاز شد.
12 آبان:
▪  عمليات احداث خط 22 اينچ غرب کارون ـ اهواز آغاز شد.
▪  در پی حصول توافق و حل‌وفصل اختلافات بين شرکت ملی نفت و شرکت «موبيل اويل کورپوريشن»، عضو کنسرسيوم سابق (پرونده 74 در ديوان داوری ايران ـ ايالات متحده در لاهه)، شرکت ملی نفت با دريافت 13 ميليون دلار از شرکت نامبرده و انصراف دو طرف از تمامی دعاوی متقابل در ديوان لاهه، هر دادگاه ديگر و حکميت ناشی از قراردادهای کنسرسيوم و فروش نفت‌خام موافقت کرد.

1370 شمسی/1991 ميلادی
4 آبان: کشتی «ايران گاز» نخستين کشتی شرکت گاز مايع ايران، با تخليه محموله گاز مايع در مخازن ذخيره‌سازی بندرعباس به طور رسمی کار خود را آغاز کرد. اين کشتی با هماهنگی شرکت ملی نفتکش و شرکت ملي گاز مايع با اعتبار ارزی 15 ميليون دلار خريداری شد که با استفاده از آن، کار انتقال گاز از جزيره خارگ و بندر امام به بندرعباس به سهولت و بدون وقفه انجام شد. 
6 آبان: مهارگران ايرانی، چاه نفت مشتعل شماره 137 منطقه 13 عملياتی بورگان کويت را به‌طور کامل مهار کردند. 

1371 شمسی/1992 ميلادی
3 آبان: اولين محموله هزارتنی برخی مواد اوليه پاک‌كننده‌ها (دی. دی. بی و دودسيل بنزن) از مجتمع پتروشيمی آبادان به دبی صادر شد.
5 آبان: نخست‌وزير و وزير سوخت و منابع انرژی قزاقستان در رأس هيئتی 51 نفری وارد تهران شد و با وزير نفت و نمايندگان چند وزارتخانه‌ ملاقات و مذاكره كرد. 
25 آبان: يک كنسرسيوم بين‌المللی ايتاليايي مقدمات اجرای طرحی به ارزش يک ميليارد و 700 ميليون دلار را برای توسعه حوزه گاز پارس جنوبی آغاز كرد. شركت ملی نفت ايران بهره‌برداری از اين حوزه را به كنسرسيومی تحت رياست شركت ايتاليايی TPL واگذار کرد. 

1372 شمسی/1993 ميلادی
آبان
▪‌ بهای نفت‌خام ايران به 35/14 دلار كاهش يافت.
▪ جام قهرمانی تنيس بانوان تهران به زهرا کفترک، عضو تيم صنعت نفت، رسيد.
▪ تيم فوتبال ملی حفاری موفق به کسب عنوان اول مسابقات فوتبال مناطق نفت‌خيز شد.
2 آبان‌     
▪‌ انتقال گاز ايران به اروپا از طريق تركمنستان، مهم‌ترين پروتكلی بود كه در جريان سفر رئيس‌جمهور ايران به عشق‌آباد امضا شد.
▪‌ سازمان عمران و مسکن بنياد مستضعفان احداث خط انتقال گاز نيشابور ـ سبزوار را به عهده گرفت. 
9 آبان: مقدار 4/1 ميليون ليتر نفت سفيد در مناطق سخت‌گذر استان ايلام ذخيره‌سازی شد تا 90 درصد سوخت زمستان اين مناطق تأمين شود.
23 آبان 
▪ ‌ مديرعامل شركت ساختمان و نصب صنايع پتروشيمی گفت: «با راه‌اندازی واحد كلرآلكالی پتروشيمی بندر امام ‌خمينی سالانه 500 هزار تن به توليدات مواد پتروشيمی كشور افزوده می‌شود.» 
▪‌  با تلاش گروه تحقيقاتی اكتشاف وزارت نفت، 3 طاقديس نفتی در شرق دريای خزر كشف شد. 
27 آبان: بر اساس يادداشت تفاهم امضاشده بين ايران و هند، مطالعات عملی برای احداث خط‌لوله ميان دو كشور آغاز شد. هزينه احداث اين خط‌لوله 5 ميليارد دلار برآورد شده و ايران طی اين قرارداد 30 ساله، روزانه 50 ميليون مترمكعب گاز به هند صادر خواهد کرد.