تاریخ نفت در دی‌ماه/بخش نخست

تاریخ ایران در یکصد و ۱۶ سال اخیر ورق که بخورد می‌توان نقش نفت را در تمام رویدادهای کشور از کودتا و جنگ تا انقلاب و پس از آن به صورت آشکارا دید. نفت در تمام این سال‌ها روزهای تلخ و شیرین زیادی را در تاریخ ایران ثبت کرده که مدیریت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت در تلاش است روایت این روزها را با همکاری سوده ابراهیم‌زاده، پژوهشگر کتاب «تقویم تاریخ صنعت نفت ایران» در اختیار مخاطبان قرار دهد. بخش نخست در برگیرنده روایت روزهای دی‌ماه سال‌های 1279-1350 است. 

1279 شمسی/1900 میلادی

18 دى

از 8 ژانویه، جلسات كارشناسی با ریاست دارسی و حضور كتابچى، ادوارد كوت، وولف، وكلاى دارسى و ردوود، زمین‌شناس و كارشناس شرکت نفت برمه، برای بررسی جوانب اقتصادی ـ حقوقی پروژه آغاز شد. در مدت دو ماه، بیش از 10 جلسه تشكیل و سهم هركس تعیین شد. كتابچی به روابط دوستانه‌اش با نخست‌وزیر، امین‌السلطان، برای به سرانجام ‌رساندن امتیاز اطمینان داشت.

1282 شمسی/1903 میلادی

9 دی

بانك لویدز (Lioyds) به دارسی درباره سررسید بدهی‌هایش اخطار ‌داد.

1285 شمسی/1906 میلادی

29 دی

موضوع امتیاز نفت دارسی اولین‌بار در مجلس شورای ملی بررسی شد.

1287 شمسی/1908 میلادی

◌ دی 

▪ اندرو كمپل (Andrew Campbell) منطقه آبادان را برای تأسیس پالایشگاه تأیید و پیشنهاد کرد.

▪ متخصصان شرکت نفت در حال آزمایش تولید کروژن با خلوص بالاتر بودند.

1288 شمسی/1909 میلادی

◌ دی

ریتچى به همراه مهندسان و كارگران فنى انگلیسی براى طراحى و  نصب خط‌لوله به ایران آمد.

سال 1289 شمسی/1910 میلادی

◌ دی

براى تخلیه و انتقال تجهیزات پالایشگاه آبادان و خط‌لوله، بندرگاه و یك خط‌‌آهن كوتاه ساخته شد.

22 دی

نخستین بررسی جامع و تفصیلی درباره نیروهای مشغول به کار پالایشگاه آبادان منتشر شد.

1294 شمسی/1915 میلادی

◌ دی

روزنامه تایمز لندن در گزارشى از كمبود نفت و سوخت براى ناوها و كشتى‌هاى تجارى انگلیس نوشت و افزایش مصرف نفت در دوره جنگ و محاصره دریایى آلمان‌ها بر ضد انگلیس را كه از رسیدن نفت ایران به لندن ممانعت می‌کرد، از دلایل این امر بر شمرد.

1307 شمسی/1928 میلادی

15 دى

ژاكس درخواست كتبى  شرکت نفت انگلیس ـ پرشیا مبنى‌بر اجاره نزدیك به هزار و 200 جریب زمین را در هفتگل به وزیر دربار ارسال کرد. او ارزش اجاره 173 جریب زمین دایر را به قیمت هر جریب 100 قران و هزار و 33 جریب زمین بایر را به ارزش هر جریب 50 قران اعلام کرد. تیمورتاش در كنار نامه ژاكس به سرتیپ فرج‌الله‌ خان در اهواز دستور داد بر این قرارداد نظارت داشته باشد و پول اجاره را از ژاكس بگیرد و به صاحبان زمین‌ها تحویل دهد.

1308 شمسی/1929 میلادی

23 دی: شرکت «آذنفت» شوروی چهار پمپ بنزین در میدان شاپور، میدان سپه، دروازه قزوین و میدان شاه نصب کرد.

30 دی: رضاشاه در آبادان از بخش‌های مختلف كارخانجات، مؤسسات نفت و تصفیه‌خانه آبادان بازدید كرد.

1311 شمسی/1932 میلادی

9 دی

علی‌‌اکبر داور (وزیر دادگستری)، حسین علا (وزیر مختار سابق ایران در پاریس)، انوشیروان سپهبد (وزیر مختار ایران در سوئیس) و نصرالله انتظام (عضو مقدم اداره عهود و جامعه ملل) به اروپا رفتند تا با حضور در جلسات شورای جامعه ملل برای رسیدگی به اختلاف ایران و انگلیس درباره لغو امتیاز قرارداد دارسی، از حقوق ایران دفاع کنند.

1315شمسی/1936 میلادی 

27 دی

علی‌اكبر داور، وزیر مالیه، دو لایحه درباره واگذاری امتیاز استخراج نفت در بخشی از كشور و همچنین واگذاری امتیاز احداث لوله نفت به شركت نفت امریكا را به مجلس شورای ملی ارائه كرد. قرارداد اول که در 29 ماده تنظیم شده ‌بود، به امضای «شارل كارل مرهارت» (Charl Karl Morehart) و «فردریك گاردنر كلاپ» (Fredrik Gardner Clop)، نمایندگان این شركت، و علی‌اكبر داور رسیده ‌بود.

1318 شمسی/1939 میلادی

◌ دی

تأسیسات بارگیرى نفت ‌سیاه در منطقه خسروآباد آبادان احداث و نصب شد.

13 دی: وزارت جنگ بریتانیا به ارتش هند دستور داد لشگری را برای اعزام و استقرار احتمالی در تأسیسات شرکت نفت انگلیس و ایران در خلیج‌فارس آماده کند.

25 دی: دولت انگلیس به دولت هند دستور داد 3 لشکر برای دفاع از مناطق نفت‌خیز ایران تجهیز کند.

1327 شمسی/1948 میلادی

28 دی

عباس اسکندری، نماینده مجلس، تقاضای استیضاح دولت را درباره موضوع نفت جنوب مطرح کرد و طرح لغو امتیاز سال 1933م را با امضای 9 نماینده دیگر ارائه داد.

1329 شمسی1950 میلادی

1 دی: به دعوت و اعلامیه آیت‌الله کاشانی، گردهمایی بزرگی با حضور بیش از چند هزار نفر از اقشار مختلف مردم در مسجد شاه برگزار و درباره ملی‌کردن صنعت نفت و ابطال قرارداد 1933م سخنرانی شد.

2 دی: دانشجویان دانشگاه تهران برای پشتیبانی از جبهه ملی و سخنرانی درباره ملی ‌شدن نفت در برابر مجلس تجمع کردند.

3 دی: علی رزم‌آرا، نخست‌وزیر، در جلسه خصوصی مجلس، ملی ‌شدن صنعت نفت را بزرگ‌ترین خیانت دانست و گفت: «ایران توان و فناوری صنعتی ندارد تا نفت را به‌صورت مستقل استخراج کند و در بازارهای دنیا بفروشد. ایرانی که یک کارخانه سیمان را نمی‌تواند اداره کند و کارخانه‌های آن به دلیل نداشتن دانش فنی به وضع نابسامانی درآمده است و فقط ضرر می‌دهد، با کدام تجهیزات نفت را استخراج و تولید خواهد کرد؟»

5 دی: دولت رزم‌آرا ضمن ابراز مخالفت با ملی‌کردن صنعت نفت، لایحه قرارداد الحاقی را به علت نبود شرایط كافی رد كرد. غلامحسین فروهر، وزیر دارایی نیز ضمن مخالفت با ملی ‌شدن صنعت نفت، کمیسیون خاص نفت به عدول از وظیفه مندرج در دستور کار متهم و استرداد لایحه (گس-گلشائیان) را تقاضا کرد. سخنان فروهر با مخالفت شدید اقلیت مجلس مواجه شد. او به علت اینكه كمیسیون نفت گزارشی مبنی‌بر مخالفت با قرار داد الحاقی ساعد ـ گس ارائه داده بود، لایحه قرارداد نامبرده را ازطرف دولت رد كرد.

8 دی: بسیاری از مردم در میدان بهارستان گرد آمدند و خواستار ملی ‌شدن نفت شدند.

9‌ دی

امضای قرارداد 50 ـ 50 بین آرامکو و عربستان

چهار روز پس از آنکه رزم‌آرا لایحه نفت را از مجلس پس گرفت، قرارداد تنصیف منافع عربستان و شرکت نفت آرامکو منعقد شد. بر اساس این قرارداد، شرکت‌های عضو آرامکو در عربستان می‌توانستند تا 50 درصد از درآمد را به دولت عربستان سعودی مالیات بدهند و آن را به حساب مالیات خود در امریکا منظور کنند. مک‌گی (McGee)، معاون وزارت خارجه امریکا در امور خاور نزدیک و آسیای جنوبی، اهداف این قرارداد را چنین بازگو کرد: «اول، حفظ ثبات منطقه و جلوگیری از گسترش کمونیسم و بعد، تحکیم موقعیت شرکت‌های نفتی امریکایی و جلوگیری از به خطر افتادن اساس امتیازات».

13 دی

چاه شماره 15 لالی

هیئت وزیران به پیشنهاد وزارت دارایی، قطعه زمینی را در لالی برای حفر چاه شماره 15 در مقابل اخذ بها به شرکت نفت انگلیس ـ ایران واگذار کرد.

کارکنان، مسکن

هیئت وزیران به پیشنهاد وزارت دارایی، قطعه زمینی را در نفت‌سفید برای ساخت خانه‌های صنعتگران شرکت نفت انگلیس ـ ایران در مقابل اخذ بها واگذار کرد.

21 دی: مجلس طرحی را تصویب کرد تا بر اساس آن، کمیسیون نفت طی دو ماه، رویه و وظیفه دولت را درباره حل مسئله نفت تعیین کند.

مأموریت کمیسیون نفت

مجلس شورای ملی، گزارش کمیسیون نفت مبنی‌بر مخالفت با لایحه گس ـ گلشائیان را تأیید کرد. در همین جلسه، 40 نفر از نمایندگان تصویب کردند که کمیسیون نفت طی دو ماه، رویکرد و اختیارات دولت را درباره امور نفت تدوین و تعیین کند.

1330 شمسی/1951 میلادی

1 دی: كارگران انبار نفت اعتصاب کردند.

10 دی: بانك بین‌المللی یكی از اعضای عالی‌رتبه اداره اعتبارات خود به نام هكتور‌ پرودم (Hector Proudhom)، را به اتفاق توركیلد ریبر (Torkild Rieber)، كارشناس نفت، برای كسب اطلاعات دقیق از وضع تأسیسات نفتی ایران به تهران فرستاد.

14 دی: نمایندگان بانك بین‌المللی پس از دیدار با دكتر مصدق و مشاوران نفتی دولت ـ مهندس حسیبی و مهندس معظمی ـ به آبادان رفتند.

20 دی: نمایندگان بانک بین‌المللی در حالی از جنوب بازگشتند که از مذاكراتشان با نمایندگان دولت در آبادان و تهران رضایت کامل داشتند.

1331 شمسی/ میلادی

◌ دی

یک شرکت ایتالیایی به نام «سوپر» (Super) قرارداد خرید مقادیر زیاد نفت را با شرکت ملی نفت ایران منعقد کرد.

2 دی : جلسه شورای عالی نفت در خانه دکتر مصدق برگزار شد. در این جلسه، رضا فلاح، عباس قلی بلالی، عباس پرخیده و عبدالحسین علی‌آبادی به عضویت در هیئت‌مدیره شرکت نفت منصوب شدند.

8 دی: وزیر امور خارجه امریکا به همتای بریتانیایی خود پیام داد که لویی هندرسن، سفیر امریکا در ایران، پس از مذاکرات متعدد با نخست‌وزیر، در 25 دسامبر (4 دی‌ماه) موفق شد موافقت موقت او را برای داوری در موضوع نفت ـ فارغ از شرایطی که در گذشته برای این کار قائل شده ‌بود ـ جلب کند.

هندرسن برای مصدق توضیح داده بود که شرکت‌های بزرگ نفتی در صورت رسیدن به توافق در موضوع غرامت و مساعد ‌بودن شرایط بازرگانی، درباره صادرات نفت نیز همکاری خواهند کرد. همچنین، مقدمات خرید حدود 100 میلیون ‌دلار نفت ازسوی دولت امریکا مهیا شد.

9 دی: سخنگوی دولت از آغاز مذاكره برای تنظیم پیشنهادی جدید خبر داد كه مهم‌ترین نکته آن، سهیم‌ شدن شركت‌های امریكایی در بهره‌برداری از نفت ایران و ارجاع موضوع غرامت به داوری بود.

9 دی: هنری بایرود (Henry Byroade) به همراه جولیوس هولمز (Julius Holmes)، وزیر مختار دولت امریکا در بریتانیا، با اعضای عالی‌رتبه وزارت خارجه بریتانیا در لندن مذاکره کرد. بایرود در گزارش خود اشاره کرد که مشاوران حقوقی بریتانیا تأکید دارند، پیش‌پرداخت امریکا به مصدق باید مبلغی ناچیز (حدود 10 میلیون ‌دلار) در ماه باشد تا او وادار شود قرارداد بلندمدت فروش نفت به شرکت نفت انگلیس و ایران یا یکی از شرکت‌های تابعه آن را امضا کند، اما نظر وزارت خارجه امریکا این بود که حداقل 40 تا 50 میلیون از صد میلیون دلار پیش‌پرداخت باید در آغاز کار در اختیار ایران قرار گیرد که به ادامه کار دلگرم شود.

25 دی: هندرسن، سفیرکبیر امریکا، پیشنهاد جدید امریکا و انگلیس برای حل مشکل نفت را به نخست‌وزیر ایران تقدیم کرد. ازجمله مفاد پیشنهاد مزبور این بود که نفت آبادان از دولت ایران خریده و 25 درصد از قیمت آن به‌عنوان بخشی از غرامت در بانک معتمد هر دو طرف به امانت سپرده شود.

30 دی: نفت‌کش شرکت ایتالیایی «سوپر» پس از بارگیری 5 هزار تن نفت‌خام از ایران عازم ونیز شد.

1331 شمسی/1952 میلادی

24 دی: در جلسه شورای امنیت ملی امریکا، دالس، وزیر امورخارجه این کشور، با اشاره به گزارش هوور، معاون وزارت خارجه، گفت: «اکنون که بریتانیا پذیرفته ‌است در کنسرسیوم نفت ایران کمترین سهم را داشته‌ باشد، مهم‌ترین مسئله‌ این است که از نظر قضائی راه مشارکت شرکت‌های امریکایی در این کنسرسیوم باز شود.»

1333 شمسی/1954 میلادی

11 دی: شرکت‌های عامل بهره‌برداری از تأسیسات نفت جنوب را آغاز کردند.

25 دی: اساس‌نامه شرکت ملی نفت ایران در کمیسیون‌های مجلسین شورای ملی و سنا تصویب شد.

ماده 1 اساس‌نامه: شرکت ملی نفت ایران که به‌موجب قانون مورخ 9 اردیبهشت 1330 تأسیس و دارایی شرکت سابق نفت انگلیس و ایران در ایران  به آن منتقل گردیده و جزء دارایی آن محسوب می‌شود، عملیات خود را بر طبق مقررات این اساس‌نامه اجرا خواهد نمود.

1334 شمسی/1955 میلادی

◌ دی

▪ انتظام که در مذاکرات کنسرسیوم نقش تعیین‌کننده‌ای داشت، از وزارت امورخارجه به وزارت مشاور تغییر سمت داد تا خود را برای ریاست شرکت ملی نفت آماده کند.

▪ شرکت ملی نفت حفر چاه شماره 5 البرز را در 400 متری چاه شماره 3 البرز آغاز کرد.

2 دی: حوزه جغرافیایی فلات قاره به تصویب شرکت ملی نفت ایران رسید. سه حوزه فلات قاره کشور ایران بدین ترتیب مشخص شد: 1. دریای خزر. 2. خلیج‌فارس تا تنگه هرمز. 3. سواحل دریای عمان از تنگه هرمز تا منتهی‌الیه شرقی سواحل ایران.

1336 شمسی/1957 میلادی

1 دی

▪ اداره پخش شرکت ملی نفت خواهان شرکت در مناقصه فروش نفت به آرژانتین شد.

▪ اداره کل اکتشاف موظف شد،حوزه جغرافیایی مناطق مرزی نفتی با عراق را به وزارت خارجه گزارش دهد.

1337 شمسی/1958 میلادی

4 دی: شرکت نفت درآمد دولت ایران را در این سال (1958 م) 88 میلیون پوند اعلام کرد.

16 دی: ارتباط تلفنی برون‌مرزی در آبادان برقرار شد. نخست‌وزیر در بازدید از پالایشگاه آبادان و بندر ماهشهر، تقاضای درجه لیسانس برای نمایندگان کارگران آبادان را اعلام کرد. منوچهر اقبال  در بازدید از آبادان و دیدن مناظر فقر و تهیدستی، به مطبوعات با کنایه گفت: «معنی شهر اروپایی را فهمیدیم.»

22 دی: با تصویب شرکت ملی نفت، اداره کل بازرگانی مسئولیت خرید و تهیه لوازم آزمایشگاهی دانشگاه تهران را بر عهده گرفت.

1338 شمسی/1959 میلادی

2 دی

نشست در باشگاه نفت

▪ نشست (مهمانی) اداره روابط‌عمومی شرکت ملی نفت ایران برای آشنایی و همکاری‌های بیشتر در آینده با کارکنان تلویزیون، در باشگاه نفت برپا شد.

▪ منوچهر فرمانفرماییان به سرپرستی اداره کل پخش منصوب شد.

6 دی: اداره آموزش شرکت ملی نفت ایران برای آشنایی اولیای دانشجویان ایرانی که از طرف شرکت نفت ایران در انگلیس تحصیل می‌کردند، با مهندس نبوی، نماینده فرهنگی شرکت در انگلیس، در باشگاه نفت یک مهمانی برپا کرد.

15 دی

نانی که رؤسا برای کارکنان پختند

روزهایی که مردم ایران برای ملی‌کردن صنعت نفت برخاسته بودند و در صنعت نفت اعتصاب عمومی حکمفرما بود، در آبادان 44 کارگر و 4 کارمند مسئول تهیة نان دست از کار کشیدند. این کار باعث شد، رؤسای خارجی پالایشگاه مجبور شوند خمیرگیری کنند و نان بپزند تا بدون نان نمانند. این خاطره در نشریه آینه صنعت نفت، شماره 8، چاپ شد.

کارکنان

سلطانعلی سرداری، دبیر وام مسکن اعلام کرد:

• از تاریخ اجرای آیین‌نامه 15 بهمن 1337 تا 18 آبان 1338، هزار و 112 برگه تقاضای وام واصل شد (از تهران 675 برگه، از آبادان و مناطق نفت‌خیز 184 برگه و دیگر شهرستان‌ها 253 برگه)؛

• به 893 تقاضا در کمیسیون وام رسیدگی شد؛

• 643 نفر برای دریافت وام به بانک‌ها معرفی شدند؛

• مجموع وام توصیه‌‌شده به بانک‌ها 245 میلیون و 935 هزار ریال است؛

• میانگین مبلغ وام برای هر نفر 400 هزار ریال است.

1339 شمسی/1960 میلادی

◌ دى

مسابقه اسکواش

• مسابقه اسکواش بین قهرمانان شرکت ملی نفت ایران و قهرمانان مسجدسلیمان برگزار شد و به نفع قهرمانان تهران خاتمه یافت.

• شرکت ملی نفت به شماری از فرزندان کارکنان خود در دانشگاه‌های داخل و خارج کشور کمک‌هزینه تحصیلی پرداخت کرد. این مبلغ در ایران ماهانه 3 هزار ریال، در اروپا و امریکا به ترتیب 25 لیره و صد دلار بود. همچنین، 1 میلیون ریال به دانشسرای عالی تهران و 75 میلیون ریال برای تربیت کادر فنی کشور به دانشگاه‌های مختلف ایران کمک کرد.

▪ شرکت ملی نفت ایران برای ترویج فرهنگ ورزش و تأمین رفاه بیشتر کارکنان در ورزشگاه‌های زمستانی آبعلی دستگاه تله‌ اسکی دایر کرد و در نظر داشت باشگاهی به نام برف تأسیس کند. (کارمندان با پرداخت 200 ریال، کارت استفاده از تله اسکی برای تمام فصول دریافت می‌کردند.)

• ساخت مدارس خوزستان ـ که در سال 1335 با کمک شرکت ملی نفت، وزارت فرهنگ و شرکت‌های عامل به مبلغ یک میلیون لیره آغاز شده بود ـ با موفقیت پایان یافت و 22 مدرسه و 19 خانه به وزارت فرهنگ تحویل داده شد.

5 دی: هم‌اندیشی شرکت‌های تعاونی کارگران با حضور فتح‌الله معتمدی، معاون وزارت کار و امیرعباس هویدا و سید خلیل‌الله کازرونی، سرپرست و قائم‌مقام مدیریت امور اداری شرکت ملی نفت و نمایندگان کارگران آبادان و مناطق نفت‌خیز برای آشنایی با اصول و قواعد تشکیل سازمان‌های تعاونی در تهران برگزار شد.

19دی: برای شرکت در کنفرانس سازمان کشورهای صادرکننده نفت در پایتخت ونزوئلا، هیئت ایرانی به ریاست فؤاد روحانی، قائم‌مقام رئیس هیئت‌مدیره شرکت ملی نفت ایران، به کاراکاس سفر کرد.

1341 شمسی/1962 میلادی

19 دی: مهندس پوزشی به ریاست اداره کل روابط‌عمومی شرکت‌های عامل نفت ایران منصوب شد.

22 دی: دکتر میناسیان، داروساز ارشد بهداری شرکت ملی نفت ایران در مناطق نفت‌خیز، ازسوی شرکت نفت برای گذراندن شش ماه دوره آموزشی به انگلستان اعزام شد.

26 دی: جشنی به مناسبت موفقیت در تولید 2 میلیارد بشکه نفت در منطقه نفت‌خیز آغاجاری، با حضور مهندس سلجوقی، رئیس کل شرکت ملی نفت ایران در مناطق نفت‌خیز، مگنس (Magnus)، رئیس شرکت سهامی اکتشاف و تولید نفت ایران، پنل و مهندس رمضان‌نیا، قائم‌مقام و معاون شرکت، برگزار شد. تولید منطقه آغاجاری به 920 هزار بشکه در روز رسید.

1342 شمسی/1963 میلادی

7 دی: ساخت دستگاه بهره‌برداری موقت پازنان به پایان رسید. ظرفیت این دستگاه روزانه 20 هزار بشکه بود. با اتصال این دستگاه به یک چاه، روزانه در حدود 10 هزار بشکه نفت بهره‌برداری می‌شد.

16 دی: اولین گروه از سپاهیان دانش از تأسیسات صنعت نفت اهواز بازدید کردند.

21 دی: هیئتی از سازمان جوانان اتحاد جماهیر شوروی به دعوت شرکت ملی نفت و شرکت‌های عامل نفت ایران از تأسیسات صنعت جنوب بازدید کردند.

26 دی : شاه از ساختمان مرکزی شرکت ملی نفت ایران بازدید کرد و منوچهر اقبال درباره ساختمان مرکزی شرکت و مجموع مساحت آن به شاه توضیحاتی ارائه داد.

29 دی: شاه به همراه اسدالله علم، تیمسار حجازی و تیمسار آریانا از تأسیسات نفتی آبادان بازدید کرد

1343 شمسی/1964 میلادی

◌ دی

▪ عملیات ساخت پل «گدار لندر» توسط شرکت سهامی اکتشاف و تولید نفت آغاز شد. این پل برای انتقال وسایل حفاری و تجهیزات عملیات حفاری اکتشافی در «دشت اندیکان» ساخته شد. 

▪ لایحه نفتی که دولت منصور به مجلس شورای ‌ملی ارائه داد، در کمیسیون مشترک دارایی و خارجه رسیدگی شد. غلامرضا مبین، نماینده مردم خواف در مجلس که تحصیل‌کرده رشته حقوق در کشور سوئیس بود، به‌‌صورت مهمان در جلسه این کمیسیون شرکت کرد. او هنگام بررسی لایحه، پرسش‌هایی از هویدا کرد که او در پاسخش عاجز ماند و وضع کمیسیون متزلزل شد.

▪ خسرو هدایت ازسوی منوچهر اقبال به سمت قائم‌مقامی شرکت ملی نفت ایران و مدیریت در آبادان منصوب شد.

6 دی

تأسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی

شرکت ملی صنایع پتروشیمی وابسته به شرکت ملی نفت ایران و با سرمایه 3/8 میلیارد ریال تأسیس شد.

21 دی: خط‌لوله نفت تهران ـ قزوین ـ رشت به بهره‌برداری رسید. 

22 دی: در پی اعتراض مردمی، نخست‌وزیر اعلام كرد: «بهای بنزین هر لیتر دو ریال و بهای نفت هر لیتر یک ریال كاهش می‌یابد.»

25 دی: ساخت آزمایشگاه‌های مهندسی نفت آبادان، با حضور منوچهر اقبال در مراسم افتتاحیه، آغاز شد.

26 دی: دو قرارداد جدید نفت بین شرکت ملی نفت ایران و دو مؤسسه هلندی و امریکایی بر پایه سهم 75 - 25 به نفع ایران امضا و مبادله شد.

27 دی: قرارداد تأسیس شرکت نفت بین‌المللی دریایی ایران ایمینوکو (Iminoco)، میان شرکت ملی نفت ایران با 50 درصد سهام، شرکت ایتالیایی آجیپ (اس. پ. آ)، شرکت امریکایی نفت «فیلیپس» (Philips) و کمیسیون نفت و گاز هند منعقد شد.

28 دی: قرارداد اکتشاف و توسعه و بهره‌برداری از سه قطعه از فلات قاره ایران در بخش یک (از بخش‌های نفتی ایران) و به‌صورت 75 - 25 امضا شد. در پی انعقاد این قرارداد، شرکت نفت لاوان (لاپکو) بر اساس قراردادی بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های «آتلانتیک ریچفیلد» (RichfieldگAtlantic)، «سان اویل» (San Oil)، «یونیون آو کالیفرنیا» (Union Oil Company of California) و «مورفی اویل» (Murphy Oil) تأسیس شد. حوزه عملیات شرکت نفت لاوان حدود 8 هزار کیلومتر مربع از اطراف جزیره لاوان در خلیج‌فارس مساحت داشت.

نفت‌خام تولیدشده در این منطقه با یک خط‌لوله زیردریایی به جزیره و اسکله هدایت می‌شد. این اسکله امکان بارگیری نفت‌کش‌هایی با ظرفیت 200 هزار تن را داشت.

1344 شمسی/1965 میلادی

◌ دی

اوبراین (O. Brien) به جای ام.ام پنل به سمت قائم‌مقامی رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت‌های عامل نفت ایران منصوب شد.

3 دی: چاه اكتشافی شماره یک (الف) تنگ بیجار در اثر انفجار سیلندر نمونه‌گیری گاز فوران كرد.

14 دی

▪ 150 نفر به دلیل فوران چاه نفت اكتشافی شماره 2 تنگ بیجار به كرمانشاه مصدوم شدند.

▪ خط‌لوله دوم نفت اهواز ـ تهران با حضور منوچهر اقبال در انبار نفت ری افتتاح شد. 

15 دی: چاه اکتشافی شماره یک (الف) تنگ بیجارپس از فوران شدید با صدای مهیبی مشتعل شد.

23 دی: هیئت‌های نماینده ایران و شوروی در مسکو 5 موافقت‌نامه و قرارداد ساخت ذوب‌آهن در اصفهان و احداث لوله گاز را امضا و مبادله کردند. این خط‌لوله گاز سراسری با ظرفیت 16میلیارد متر مكعب به طول هزار و 106 كیلومتر در دو قطعه 1 و 2 از پالایشگاه گاز بیدبلند آغاز و به كمپرسور شماره 4 در نزدیك اصفهان و از آنجا به ایستگاه اندازه‌گیری گاز می‌رسید. این خط‌لوله گازرسانی شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، قم و كاشان را پوشش می‌داد.

25  دی: سازمان جدید شرکت ملی نفت ایران از سوی مدیرعامل وقت شرکت در بخشنامه‌ای ابلاغ شد. این سازمان در بخش‌های امور ستادی، تولید و پالایش و پخش، نفت، امور بین‌الملل، اداری ـ مالی و بازرگانی زیر نظر مدیرعامل تعریف شد.

1345 شمسی/1966 میلادی

1 دی: صادرات نفت‌خام آغاجاری از بندر ماهشهر با حجم حدود 150 هزار بشکه در روز از سر گرفته شد.

 7 دی

ایران و بلوك شرق

بلغارستان از ایران نفت‌خام خرید.

16 دی: منوچهر اقبال، رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل شركت ملی نفت ایران، برای شركت در مراسم آغاز عملیات ساخت پالایشگاه مدرس به هندوستان سفر کرد و كلنگ ساخت پالایشگاه مدرس هندوستان با حضور ایندرا گاندی (Indira Gandhi) به زمین زده شد. نفت منطقه داریوش (درود)، در خلیج‌فارس، برای خوراک این پالایشگاه در نظر گرفته شد.

28 دی: خبر انعقاد قرارداد فروش گاز بین ایران و كنسرسیوم، در لندن اعلام شد.

1346 شمسی/1967 میلادی

2 دی: حفر اولین چاه «گازنفت» در مسجدسلیمان توسط مهندسان ایرانی شركت ملی نفت ایران آغاز شد.

7 دی: حفاری دومین چاه گازنفت در مسجدسلیمان شروع شد.

25 دی: جلد اول تاریخ ایران به روایت دانشگاه كمبریج انتشار یافت. هزینه مطالعات و ویراستارى با كمك مالى شركت ملى نفت و دانشگاه كمبریج تأمین شد.

27 دی: دومین اجلاس فصلی انجمن نفت ایران، شعبه مناطق نفت‌خیز، با موضوع «توسعه در فن حفاری در حوزه قرارداد از سال 1962 تا 1967م» در سالن اداره روابط عمومی اهواز برگزار شد.

28 دی

بهره‌برداری: شبكه گازرسانی به شیراز به‌صورت آزمایشی آغاز به كار کرد.

29 دی: روستای گویم (گویوم)، نزدیك شیراز، در پوشش گازرسانی آزمایشی قرار گرفت.

1347 شمسی/1968 میلادی

2 دی: ایران با تولید نزدیك به 142 میلیون تن نفت‌خام پنجمین تولیدکننده نفت جهان و دومین تولیدکننده نفت در خاورمیانه شناخته شد. امریکا، اتحاد جماهیر شوروی، ونزوئلا، عربستان سعودی و ایران به ترتیب بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده نفت در دنیا اعلام شدند.

1348 شمسی / 1969 میلادی

◌ دی

باشگاه اهواز، در محوطه مسکونی کارگران صنعت نفت ایران، افتتاح شد.

1349 شمسی/1970 میلادی

13 دی: قانون قرارداد الحاقی سوم به قرارداد فروش نفت و گاز به تصویب مجلس شورای ملی و سنا رسید.

23 دی: مذاکرات نفت در تهران متوقف و موجب سقوط سهام شرکت‌های نفتی لندن شد.

24  دی : با تصمیم اعضای اوپک، 40 سنت به قیمت هر بشکه نفت افزوده شد. این تصمیم پس از مذاکره جمشید آموزگار، وزیر دارایی ایران، با استرات لموند (Strathalmond)، نماینده بریتیش پترولیوم و شرکت‌های عضو کنسرسیوم گرفته شد.

1350 شمسی/1971 میلادی

27 دی: کنفرانس سرمایه‌گذاران امریکا در تهران پایان یافت. در پایان کنفرانس اعلام شد که مؤسسات امریکایی 543 میلیون دلار در ایران سرمایه‌گذاری خواهند کرد.

29 دی: یک هیئت هشت‌ نفری از مقامات برجسته نفتی رومانی برای مذاکره درباره همکاری‌های نفتی و پتروشیمیایی به تهران سفر کردند.