سخنی دوستانه با فرهیختگان و نخبگان تاریخی و اجتماعی کشور، به‌ویژه ایل شریف بختیاری

شنبه هفدهم خرداد ماه 1404سخنی دوستانه با فرهیختگان و نخبگان تاریخی و اجتماعی کشور، به‌ویژه ایل شریف بختیاری

در روزهای گذشته، پیام‌ها و اطلاعیه‌هایی با محتوای قومیتی و منشأ نامشخص در فضای مجازی منتشر شده و در آن‌ها، مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت به اهانت به ایل شریف بختیاری متهم شده است. در صدر این پیام‌ها، تصویری برش‌خورده از متنی کوتاه دیده می‌شود که از وب‌سایت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت برداشت شده و در آن، توضیحی مختصر و پرسش‌گونه درباره محتوای یکی از اپیزودهای مجموعه پادکست «تاریخ تحولات نفت ایران» آمده بود.

این متن که با هدف برانگیختن ذهن مخاطب برای شنیدن پاسخ در جریان پادکست نوشته شده بود، از همان ساعات اولیه موجب حساسیت و دغدغه‌مندی برخی از مخاطبان دلسوز شد. در پی تذکر دوستان، با وجود قابل دفاع بودن محتوای یادشده، به احترام احساسات پاک و غیرتمندانه‌ی اقوام شریف، کل اپیزود مذکور از وب‌سایت مرکز حذف گردید.

مجموعه پادکست «تاریخ تحولات نفت ایران» طی هشت ماه گذشته بر روی وب‌سایت مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت منتشر شده و بارها مورد توجه، تأیید، نقد و بررسی طیفی متنوع از پژوهشگران و نویسندگان تاریخ صنعت نفت قرار گرفته است. اگرچه مانند هر پژوهش علمی، مباحثات و اختلاف‌نظرهایی پیرامون محتوای اپیزودها وجود داشته، اما اساتید و صاحب‌نظران بارها بر ارزش علمی این مجموعه، تعهد تهیه‌کنندگان آن به اصول پژوهشی، و شرافت و وطن‌دوستی آنان اذعان کرده‌اند.

این پادکست‌ها با حضور کارشناسان برجسته، از جمله محققان فرهیخته و نویسندگان شناخته‌شده حوزه تاریخ نفت و با حمایت و نظارت علمی ایشان تهیه شده‌اند که بر غنای محتوای مجموعه افزوده‌اند. همچنان نیز در دسترس عموم است و از همه مخاطبان دعوت می‌شود تا بدون پیش‌داوری، به محتوای تولیدشده گوش سپارند و قضاوتی منصفانه داشته باشند. در برخی از اطلاعیه‌ها که با عنوان «جمعی از فرهیختگان و مردم بختیاری» منتشر شده‌اند، مطالبی مطرح شده است که ضمن احترام کامل به دغدغه‌های مطرح‌شده، شایسته است یادآور شویم که در همین پادکست، بارها از بزرگان ایل شریف بختیاری با احترام یاد شده و نقش ارزنده‌ی آنان در تاریخ معاصر ایران ستوده شده است.

یکی از این فرهیختگان، علیقلی‌خان سردار اسعد است. پادکست مذکور، به تفصیل به خدمات او به جامعه ایرانی و ایل بختیاری پرداخته و به‌روشنی تبیین کرده است که چگونه وی با نبوغ و درایت خود، ضمن مقابله با نفوذ بیگانگان، با تدبیر و رواداری توانست خوانین ایل را هم‌راستا سازد و نقشی بنیادین در احیای مشروطیت و حاکمیت قانون ایفا کند. همچنین با استناد به شواهد و منابع معتبر، دیدگاه‌هایی نظیر وابستگی و منفعت‌طلبی اقتصادی وی به‌صراحت رد شده است. کارشناس محترم پادکست نیز در تشریح مواضع ایل بختیاری، بر نقش مؤثر این ایل در دفاع از تمامیت ارضی کشور، مقابله با استعمار، و سطح بالای فرهنگ و دانش سران ایل تأکید داشته و صریحاً دیدگاه‌هایی را که ورود بیگانگان را منشاء تمدن در این منطقه می‌دانند، رد کرده است.

از دیگر فرهیختگان برجسته، زنده‌یاد مهراب امیری است که آثار ارزشمندش چندین‌بار در همین مجموعه مورد اشاره و استفاده قرار گرفته است. همچنین از مسعود بختیاری، هنرمند گران‌قدر، به عنوان یکی از چهره‌های فرهنگی و افتخارآفرین ایل یاد شده و از آثار موسیقایی او، با افتخار، در جای‌جای پادکست استفاده شده است. به‌طور کلی، این مجموعه در گفتار و ساختار خود، ستایشگر و قدردان بزرگان ایل بختیاری است، بزرگانی که نه‌تنها متعلق به ایل بلکه سرمایه‌های ملی ایران به شمار می‌آیند. مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت همواره با روی باز پذیرای حضور اساتید، پژوهشگران و فرهیختگان سراسر ایران، به‌ویژه از ایل بختیاری بوده و آمادگی دارد نظرات، پیشنهادها، نقدها و دیدگاه‌های آنان را بدون هیچ‌گونه سانسور یا محدودیتی منتشر نماید.

در همین راستا، به یاری خداوند، میزگردی علمی با حضور شماری از این فرهیختگان به‌منظور بررسی فصل اول این مجموعه پادکست برگزار خواهد شد. نشر و اشاعه اسناد و تولید محتوای تاریخی، از وظایف ذاتی مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت است. در یکصد و هفده سال گذشته، تاریخ ایران در بسیاری از عرصه‌ها، از جمله سیاست، اقتصاد، مبارزات اجتماعی، ملی شدن نفت، سقوط دولت دکتر مصدق، کنسرسیوم، انقلاب اسلامی، جنگ و تحریم‌ها، با نفت پیوند خورده است. این مجموعه همواره تلاش کرده تا مرجعی برای پاسخگویی به پرسش‌ها، حمایت از پژوهش‌های علمی و تولید آثار فاخر رسانه‌ای در این زمینه باشد. اگر این مرکز از ایفای این نقش خودداری کند، بی‌تردید فرهیختگان و نسل آینده، وزارت نفت را به قصور در انتقال میراث تاریخی کشور متهم خواهند کرد.

 
همچنین در برخی اطلاعیه‌ها، نقدهایی نسبت به سیاست‌های تمرکزگرایانه مطرح شده است. بی‌تردید نقد به تمرکزگرایی، از جمله مباحث مهم و قابل تأمل است. اما استفاده از تحریکات قومیتی برای طرح این نقدها، خطایی جبران‌ناپذیر است. مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت ضمن تأکید بر لزوم شکل‌گیری گفت‌وگوی آزاد درباره تمرکزگرایی، هشدار می‌دهد که مبادا افراد یا گروه‌هایی خارج از جامعه فرهیخته بختیاری، با سوءاستفاده از احساسات پاک مردم، اهدافی فراتر از نقد وزارت نفت را دنبال کنند.
تجربه نشان داده است که برخی تحریکات قومیتی با منشأ نامعلوم، می‌تواند بستری برای اختلاف‌افکنی و لطمه‌زدن به همبستگی ملی باشد. در حوزه اقدامات موزه‌ای نیز شایان ذکر است که بیش از ۸۰ درصد هزینه‌های وزارت نفت در حوزه موزه‌ای، پیش و پس از تأسیس مرکز، در شهر مسجدسلیمان هزینه شده است. سهم موزه‌های دیگر از جمله آبادان، کرمانشاه، کرمان، تهران و... بسیار کمتر از آن بوده است.
با وجود این، دلایلی نظیر وسعت پروژه‌ها، ضعف برخی مشاوران و پیمانکاران، و چالش‌های نظارتی، موجب تأخیر در بهره‌برداری از طرح‌های موزه‌ای در این شهر شده است. با این حال، طی نشست‌های تخصصی و هماهنگی با مدیران ارشد صنعت نفت و منطقه، طرح‌های موزه‌ای مسجدسلیمان در چهار فاز تعریف شده و سناریوی محتوایی آن توسط مرکز اسناد تهیه شده است. مراحل اجرایی نیز در دست اقدام است تا ان‌شاءالله این آرزوی دیرینه مردم شریف و فرهیختگان این شهر به زودی محقق گردد.
در پایان، وظیفه خود می‌دانیم که در برابر آحاد ایل شریف بختیاری، این دیدگان بیدار ایران عزیز، به احترام سر فرود آوریم. چنانچه در روند اخیر، قصور یا خطایی از سوی مرکز اسناد و موزه‌های صنعت نفت رخ داده و موجب رنجش خاطر حتی یک نفر از این ایل گرانقدر شده باشد، صمیمانه پوزش می‌طلبیم. یاد و خاطره‌ی شهدای ایل را گرامی می‌داریم، دست دوستی به‌سوی همه پژوهشگران آزاده و نگهبانان تاریخ و فرهنگ بختیاری دراز می‌کنیم و از خداوند متعال، سرافرازی ایران عزیز را مسئلت داریم.