فرزند کویر؛ بخش بیست و ششم

فعالیت شركت ملی حفاری ایران

مهندس سید کاظم وزیری هامانه که در خاطرات تاریخ شفاهی خود با عنوان «فرزند کویر» به تشریح خاطراتش از صنعت نفت پرداخته، در بخشی دیگر از این خاطرات درباره فعالیت شرکت ملی حفاری ایران و تشکیل نخستین هیئت مدیره این شرکت چنین می‌گوید:

شرکت‌های خارجی که در دریا و جنوب کار می‌کردند، حفر چاه برای اکتشاف و توسعه میدان و تولید نفت را انجام می‌دادند. آن زمان حدود پنجاه شرکت خارجی در ایران کار حفاری را انجام می‌دادند، بعد با ترک کارکنان خارجی این شرکت‌ها، کارکنان ایرانی که در این شرکت‌ها کار می‌کردند، به هم نزدیک شدند و بالاخره درخواستی خدمت حضرت امام خمینی (ره) داده شد که امور راهبردی و اجرایی این دکل‌ها باید ساماندهی شوند. امام هم دستور پیگیری دادند که در نتیجه مقرر شد در هم ادغام شوند و یک شرکت تشکیل شود و بدین شکل «شرکت ملی حفاری ایران» تاسیس شد و کلیه نیروهای این شرکت‌ها، تحت نظر این شرکت درآمدند. آن زمان شرکت ملی حفاری کار خود را با شش دکل آغاز کرد.

افراد زیادی در این شرکت‌ها کار می‌کردند و تعدادی نیز به استخدام شرکت‌ها درآمده بودند. مشکل اصلی این بود که هر کس به هر نحوی که برای این شرکت‌ها کار می‌کرد، مدعی حق و حقوق خود بود. به غیر از ۲۲۰۰۰ نفری که به عنوان نیروی زیر پوششی آمده بودند، حدود پنج هزار نفر هم وارد شرکت ملی حفاری شده بودند و به فعالیت می‌پرداختند.
در ایران تعداد نیروهایی که روی دکل‌ها کار می‌کنند، متفاوت است و به موقعیت مکانی محل حفاری و به قرار گرفتن در دریا و خشکی نیز بستگی دارد. چاه و قدرت دکل نیز اهمیت دارد. معمولاً ۱۳۰ تا ۱۴۰ نفر نیروی متخصص روی دکل‌های خشکی کار می‌کنند، ولی نیروهای پشتیبانی هم دارند. تدارکات دکل‌ها نیز بر عهده پیمانکاران است. الان نیروهای زیادی روی دکل‌ها کار می‌کنند و هزینه‌های مربوطه بالا رفته است.

در حال حاضر سعی می‌کنند هزینه‌ها را کاهش دهند و تعداد نیروها را هم به حد استاندارد که زیر صد نفر است برسانند.
وقتی شرکت حفاری تشکیل شد، آقای غرضی افرادی را اکثراً از بیرون آورد و به عنوان اعضای هیئت مدیره این شرکت منصوب کرد. آنها پنج نفر بودند که به دفتر من در مدیریت امور اداری آمدند. به دلیل اینکه اغلب آنها کاملا با موضوع نفت بیگانه بودند. چند ساعتی درباره کار حفاری صحبت کردیم. این اعضاء شامل آقایان محمد آقایی تبریزی (بعدها مدیر مناطق نفت‌خیز و معاون وزیر در پالایش و پخش شد)، محمود شریفیان (الان رئیس هیئت مدیره شرکت حفاری شمال) است، جوادیان (الان در پترو پارس اشتغال دارد)، جلیلیان (بعدها مدیر عامل شرکت نفت فلات قاره) شد و شماسی (از قدیمی‌های نفت) بودند. این اولین هیئت مدیره منسجمی بود که رسماً به ثبت رسید.

به دلیل جنگ تحمیلی، بیشتر دکل‌ها کار نمی‌کردند و به مرور این دکل‌ها را بازسازی کردند و پایه فعالیت شرکت ملی حفاری شد. پس از آن هم شروع به خرید دکل کردند. این شرکت کارهای متفاوت و خوبی انجام داد. بعدها آقایان محمد حسن تولایی و اشعری از مدیران مناطق و شرکت گاز در این فکر بودند که مجموعه بیست دکلی را که آن زمان آماده کار بود، هر یک به صورت یک تعاونی اداره کنند. به همین منظور در دفتر من جلسه گذاشتند.

پیش از آن، آقای غرضی این موضوع را در هیئت دولت مطرح کرده بود. آنجا پرسیده بودند که هزینه این کار چقدر است و طبق مصوبه دویست میلیون تومان به این امر اختصاص داده شد. لایحه مربوطه تصویب شد، ولی شرکت تعاونی تشکیل نشد، چون هر دکل هفتصد هشتصد نیرو داشت که بیشتر آنها از این کار رضایت نداشتند و با آن موافق نبودند. هیئت مدیره هم نمی‌توانست از حقوق آنها مبلغی را کم کند. تفکر اداره مجموعه به صورت تعاونی در عمل به جایی نرسید.