گفتگو با ساسان بامداد صوفي، ناظر و مجري موزه هاي نفت آبادان

موزه كارآموزان خاطرات را زنده مي كند

ساختمان آموزشگاه حرفه اي آبادان كه تاريخ تاسيس آن به نخستين دهه هاي حيات صنعت نفت در ايران مي رسد، هم اكنون آخرين مراحل مرمت و بازسازي را پشت سر مي گذارد تا به به زودي با عنوان "موزه كارآموزان آبادان" براي بازديد عموم گشايش يابد.آنچه در پي مي آيد گفگويي است با ساسان بامداد صوفي، ناظر و مجري موزه هاي نفت آبادان، كه با هم مي خوانيم:

* مختصري در مورد "موزه كارآموزان آبادان" بگوييد كه قرار است، به عنوان دومين موزه نفت پس از موزه بنزين خانه آبادان، به زودي افتتاح شود.

- "موزه كارآموزان آبادان" در محل آموزشگاه حرفه اي آبادان (آرتيزان اسكول) كه يكي از قديمي ترين مكان هاي آموزشي صنعت نفت است و قدمت آن به اوايل دهه 1320 بازمي گردد، برپا مي شود و همان طور كه شما اشاره كرديد پس از موزه بنزين خانه آبادان، دومين موزه از طرح موزه هاي صنعت نفت خواهد بود.

اما اگر بخو اهم در مورد بخش هاي مختلف اين موزه توضيح بدهم بايد بگويم، اين موزه شامل يك سالن 8 تا 9 هزار متري است كه در آن ماشين آلات و ابزارهاي مختلفي كه در گذشته براي آموزش و تعليم كارآموزان آموزشگاه حرفه اي آبادان استفاده مي شد، به نمايش گذاشته شده است. از اين وسايل براي آموزش در رشته هايي مانند ريخته گري، آهنگري، تراشكاري، كار با فلز، چوب و ... استفاده مي شد. البته در حاشيه اين سالن هم چندين دفتر داخلي هم قرار دارد كه مخصوص استاداني بوده كه وظيفه آموزش كارآموزان را بر عهده داشتند.

قسمت ديگر ساختمان هاي اداري در سمت ديگر محوطه اين آموزشگاه و شامل هفت اتاق است. در اين اتاق ها مدير آموزشگاه و ساير كارمندان و كاركنان مستقر بودند و بعضا كلاس هاي آموزشي و كمك آموزشي در آنها برگزار مي شد.

بخش ديگر، محوطه بيروني يا فضاي باز است كه در آن هم تجهيزاتي قرار داده ايم. در اينجا يك سري وسايل تفريح و بازي براي كودكان خانواده هايي كه براي بازديد از موزه مي آيند، پيش بيني شده است. در واقع اين محوطه يك زمين بازي و تفريحي براي بچه ها شده تا به همراه خانواده هاي شان بتوانند از آن استفاده كنند.

همچنين يك اتوبوس قديمي كه براي حمل و نقل كاركنان آموزشگاه و خانواده هاي آنها مورد استفاده قرار مي گرفته، به اين محوطه انتقال يافته است. اين اتوبوس به گونه اي بازسازي و ترميم شده كه مبلمان داخلي آن مي تواند به عنوان يك كتابخانه براي كودكان مورد استفاده قرار گيرد. در اين مكان وسايل نقاشي، مثل آبرنگ، ماژيك و كاغذ دراختيار كودكان قرار مي گيرد تا ايده ها و برداشت هاي خود را از موزه نقاشي كنند. همچنين مجموعه منتخبي از اين نقاشي ها در قالب يك گالري، براي بازديد كنندگان در موزه به نمايش گذاشته خواهد شد.

* در مجموع مساحت اين آموزشگاه چقدر است؟

- كل محوطه در ابتدا پنج هزار متر بوده كه بعدها به يازده هزار متر افزايش يافته است. در حال حاضر اين مساحت را براي ايجاد موزه، مورد استفاده قرار داده ايم. حتي سرويس بهداشتي مجموعه نيز به نحوي كه قابل استفاده باشد، احيا شده است.

* بازسازي اين مجموعه در حال حاضر در چه مرحله اي قرار دارد؟

- بازسازي و تجهيز سالن تقريبا انجام شده و تجهيزات آن چيده شده است. همين طور در بخش اداري بسياري از كارها انجام گرفته. در حال حاضر لايه كف محوطه كه در شكل اوليه اش، آجر ختايي 20 در 20 بوده، در دست ترميم است. اين آجرها به مرور زمان اين از بين رفته و پوك شده است. براي حفظ اصالت بنا ما بخشي از اين آجرها و آسفالت قديمي را نگه داشته ايم و بقيه را با آجرهايي كه مشابه آجرهاي اصلي و با پخت دو كوره سفارش داده شده است، ترميم كرده ايم. البته براي مقاوم ساختن آنها از بتن نيز استفاده شده است.

* در زمينه جمع آوري اسناد و اشيا در چه مرحله اي قرار داريم؟

- بسياري از اشياي جمع آوري شده و اكيپ هاي جمع آوري اشياء همچنان مشغول كار هستند. همه وسايلي را كه در آموزشگاه بوده سعي كرده ايم به همان شكل اوليه حفظ كنيم. در سالن اصلي ماشين ها و ماكت هايي كه كارآموزان با آن آموزش مي ديدند، اكنون چيدمان شده تا در معرض بازديد قرار گيرد. در اتاق هاي اداري برخي ابزارهاي اداري و آموزشي ريزتر به نمايش درمي آيد. همين طور ماكت هاي مختلف آموزشي و ماكت هايي از افرادي كه در آنجا كار مي كرده اند.

در زمينه جمع آوري اسناد نيز فعاليت هايي انجام شده و همچنان در حال تكميل اين بخش هستيم. براي اين منظور پيشكسوتان و بازنشستگان صنعت نفت و كساني كه خاطراتي از اين آموزشگاه دارند يا در آن تحصيل كرده اند، شناسايي شده اند. از اين افراد دعوت شده تا براي انجام گفتگو و ثبت و ضبط خاطرات شان در آموزشگاه حضور يابند و اين كار در حال حاضر در دست انجام است. از حاصل اين گفتگوها كه به صورت صوتي و تصويري خواهد بود، در موزه و اطلاع رساني به بازديد كنندگان نيز استفاده خواهد شد.

* اصلي ترين مخاطبان اين موزه چه كساني خواهند بود؟

- طبعا اين موزه براي بيشتر مردم شهر آبادان كه خود و اطرافيان شان رابطه نزديكي با صنعت نفت دارند، همين طور ساير افرادي كه به تاريخ اين صنعت و كشور علاقمند هستند، جذاب خواهد بود. اما نكته اي كه ما تلاش كرده ايم در برپايي اين موزه به آن توجه كنيم، اهميت قايل شدن براي مخاطبان كودك و نوجوان است. در بيشتر موزه هاي علوم و فناوري جهان اعم از موزه هايي كه با موضوع نفت و انرژي بر پا مي شود، يا ديگر موضوعات علمي و تخصصي، بخش آموزشي براي نسل جوان از اهميت بسياري برخوردار است. زيرا اينها سرمايه هاي آينده كشور هستند. بازديد كودكان از اين گونه تجهيزات، وسايل و ماكت ها مي تواند انگيزه هاي آنها را تقويت كند و در تصميم گيري آنها براي انتخاب شغل و رشته تحصيلي تاثير بگذارد.

در واقع اهداف آموزشي موزه ايجاد ابهام و علامت سوال در كودكان و نوجوانان است كه باعث تحريك حس كنجكاوي شان مي شود تا موضوع را پيگيري كنند و به دنبال جواب بگردند. البته ما در اين زمينه به وسايل كمك آموزشي بسياري نياز داريم كه بعضا هم گران هستند و تجربه زيادي نيز در طراحي و توليد اين وسايل در داخل كشور نداريم.

* براي آشنا كردن مخاطبان با قدمت و تاريخچه اين مكان از چه ابزارهايي استفاده كرده ايد؟

- تلاش زيادي شده تا تاريخچه اين مكان بازيابي و معرفي شود. اسناد و مداركي هم كه در اين زمينه جمع آوري شده، در موزه كارآموزان به نمايش درخواهد آمد. اشياء و تجهيزات در موزه بر اساس قدمت تاريخي آنها چيده شده است، يعني از اولين ابزارها و وسايلي كه در آموزشگاه مورد استفاده قرار مي گرفته تا تجهيزاتي مثل هلي كوپتر كه تا همين يكي دو دهه قبل و پيش از تعطيلي آموزشگاه براي آموزش مورد استفاده قرار مي گرفته است. يعني سير تكاملي ابزار به نمايش درخواهد آمد.

همچنين از برخي افراد پيشكسوت كه خاطرات و سوابقي در اين آموزشگاه داشته اند، دعوت كرده ايم كه وقت آزادشان را به صورت داوطلبانه دراختيار موزه بگذارند تا به عنوان راهنما از كمك آنها استفاده كنيم و اين پيشنهاد ما از سوي برخي از اين افراد با استقبال رو برو شده است. 

* به نظر شما راه اندازي موزه كارآموزان آبادان چه تاثيري بر مردم و علاقمندان به اين صنعت و افزايش استقبال آنها از موزه هاي نفت خواهد داشت؟

- مسلما تاثير مثبتي دارد، اما بايد بگويم موزه هاي نفت آبادان هر كدام هويت و شخصيت خودشان را دارند. مثلا وقتي مي گوييم موزه بنزين خانه، منظورمان به نمايش گذاشتن ابزار و ادواتي است كه به پخش و تاريخ گذشته اين صنعت اختصاص دارد. موزه كارآموزان يعني همه آنچه براي آموزش كارآموزان و تربيت آنها مورد استفاده قرار گرفته است، موزه اسكله، به همه آن چيزي مربوط مي شود كه در حوزه بارگيري و صادرات نفت مطرح بوده و همين طور موزه هاي نيروگاه و خانه هاي تشريفاتي.

با اين همه استقبالي كه از سوي مردم، كاركنان نفت و پيشكسوتان صنعت نفت از موزه بنزين خانه آبادان به عمل آمد، بزرگترين لذت و پاداش براي ادامه كار ما بود. وقتي مردم و كارمندان قديمي صنعت نفت مي آيند و با ديدن گذشته شهرشان لذت مي برند و خاطره هاي شان زنده مي شود، خستگي ها از تن مان به در مي رود.

جا دارد در اينجا از همه كساني كه در راه اندازي اين موزه و ساير موزه هاي نفت در شهر آبادان، با وجود كمترين امكانات با سخت كوشي همكاري كردند، تشكر كنم. بويژه آقايان اسفنديار دائم الذكر مديرعامل شركت پالايش نفت آبادان و آقاي مهندس حكمت، مدير شركت ملي پخش فرآورده هاي نفتي آبادان و همكاران ايشان كه اگر اين زحمات نبود، پروژه هاي موزه بنزين خانه و موزه كارآموزان هرگز به اين مراحل نمي رسيد.

تشكر از شركت شما در اين گفتگو.