نگاهی به فن جتی؛ دستگاهی برای تهویه و كنترل آلودگی هوا

فن یا هواکش، ابزاری مکانیکی است که به منظور به جریان انداختن هوا در محیط‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فن‌ها از نظر کارکرد، به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: فن‌های مکنده (مکش هوا)، دمنده (دمش هوا) و گردش‌دهنده هوا. همچنین از نظر مقیاس، در دو نوع خانگی و صنعتی طبقه‌بندی می‌شوند.

در میان انواع فن‌ها، فن جتی به‌عنوان یکی از نمونه‌های پیشرفته تهویه کامل، کاربرد گسترده‌ای در کنترل آلودگی هوا و خنک‌سازی فضا دارد. این فن‌ها با ایجاد جریان مستقیم هوا از یک نقطه خروجی مشترک، نقش مهمی در تصفیه هوا ایفا می‌کنند و در اصطلاح فنی، «فن ضربه‌ای» نیز نامیده می‌شوند.

عملکرد این دستگاه‌ها موجب شکل‌گیری جریان مداومی میان هوای آلوده و هوای تازه می‌شود. فن‌های جتی معمولاً با سرعتی بیش از ۱۵۰۰ دور در دقیقه فعالیت می‌کنند. این سرعت بالا، در کنار قدرت قابل‌توجه مکش و جابه‌جایی هوا، موجب می‌شود در مدت‌زمانی کوتاه حجم زیادی از هوا تهویه شود. با این‌حال، همین ویژگی‌ها باعث تولید صدای زیاد و مصرف برق نسبتاً بالا در این فن‌ها می‌شود.

با وجود اندازه کوچک، توان عملکردی فن‌های جتی قابل توجه است؛ اما به دلیل ویژگی‌های خاص عملکردی، استفاده از آن‌ها در محیط‌هایی چون آزمایشگاه‌ها، موتورخانه‌ها و کارگاه‌های فنی چندان توصیه نمی‌شود.

در حال حاضر، نمونه‌ای از فن‌های جتی تولید شرکت AEREX انگلستان در موزه کارآموزان آبادان و در بخش کارگاه‌های رشته مکانیک نگهداری می‌شود. شرکت AEREX که در سال ۱۳۷۰ تأسیس شده، در حوزه‌هایی نظیر صنعت آب و فاضلاب، فرآیندهای تهویه صنعتی، بازیابی انرژی، خدمات ساختمانی و صنایع شیمیایی فعالیت تخصصی دارد.