بررسی سازمان شرکت ملی نفت ایران در سال1974میلادی

کتابچه"گزارشی از بررسی سازمانی شرکت ملی نفت ایران"در تاریخ 1353شمسی ( 1974 ميلادی) به وسیله شرکت اورویک اینترنشنال (URWICK international) تهیه شده است.

زهرا سلیمانی
کارشناس مرکز اسناد صنعت نفت

هدایای کارشناسان و بازنشستگان نفت بخش مهمی از گنجینه اسناد گردآوری شده در مخازن اسنادی مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت را به خود اختصاص می دهند.از این نمونه های ارزشمند تاریخی می توان به کتابچه"گزارشی از بررسی سازمانی شرکت ملی نفت ایران"اشاره كرد، اين كتابچه در تاریخ 1353شمسی 
( 1974 ميلادی) به وسیله شرکت اورویک اینترنشنال (URWICK international) تهیه و نسخه ای از آن توسط همکار بازنشسته نفتی،آقای محمد علم الهدی،به مرکز اسناد صنعت نفت اهدا شده است.نکته حائز اهمیت این است که از این گزارش تنها 20نسخه تهیه شده و واجد نکاتی ارزشمند در مورد ساختار و سازمان شرکت ملی نفت در مقطع زمانی مذکور است.

صفحه آغازین بخش مقدمه

در فصل نخست این کتابچه،گزارش بررسی مقدماتی سازمان ارائه و شامل شش بخش است:

در بخش اول و به عنوان مقدمه گزارش،به مذاکرات دکتر اقبال خطاب به سر جک کمپ (SIR JACK SCAMP) رئیس هیئت مدیره مؤسسه ارویک و شرکا درباره استفاده از خدمات این مؤسسه برای بررسی سازمان شرکت ملی نفت ایران و نیز دیدار اولیاء شرکت ملی نفت ایران و شرکاء ارشد مؤسسه مذکور به منظور بررسی سوابق شرکت اشاره دارد.در این سند همچنین آمده است که شاه ایران نیز آقای «اف.ای.رُز» از مدیران ارشد شرکت مذکور را برای تشریح برنامه­ های توسعه و پیشرفت اقتصادی به حضور پذیرفته است.

نمودار پیشنهادی در فصل اول کتابچه

احتیاجات آموزشی شرکت ملی نفت ایران به تشخیص شرکت اورویک

در بخش دوم کتابچه با عنوان؛"حقایق و اطلاعات کسب شده-مذاکرات با مدیران و رؤسای ارش"مفاد گزارش در مورد تعهدات شرکت ملی نفت ایران،خط مشی و برنامه­ ریزی، مدیریت و کنترل مالی،منابع انسانی،معتقدات و سنن اجتماعی و فرهنگی پرداخته شده و در بخش سوم: طرز تفکر و برداشت شرکت نفت نسبت به حل مشکلات سازمان و مدیریت مرورتغییرات مداوم در استراتژی­ های مؤسسه و برنامه ­هایی که برای اجرای آن تنظیم می­ شود، تعریف و روشن شدن تکالیف فردی رؤسا نسبت به شرکت،مرور منظم پیشرفت­ هایی که در جهت حصول نتایج مطلوب انجام می­ شود و استفاده از نتایج این مرورها برای اصلاح برنامه اقدامات بعدی، شایسته سالاری و اثر آن در تقویت انگیزه رؤسا، پرداخت حقوق مناسب و طرح برنامه­ های جانشینی و ... مورد بررسی قرار گرفته اند.

توزیع سنی کارکنان شرکت ملی نفت ایران در سال1973میلادی

پیشنهادها و هزینه خدمات در بخش های چهارم و پنجم ارائه و در بخش ششم و بخش پایانی از فصل اول کتابچه،فصل هدف از مأموریت شرکت شامل بهبود سازمان مهندسی و تعمیرات از جمله آموزش و پرورش کارکنان ایرانی و جایگزین کردن تدریجی ایرانیان به جای خارجی­ ها مطرح شده است.

فصل دوم کتابچه شامل سه قسمت و هر قسمت واجد بخشهای مختلف است.

ابتدا به قرارداد بین شرکت ملی نفت ایران با مؤسسه اورویک اینترناشنال و بررسی کلی و انتقادی  تشکیلات و روش های مدیریت  شرکت نفت اشاره شده است.مشخصات گزارش،شامل:بررسی شرایط و الزامات موجود و توصیه­ های سازمانی که باید مطرح شود؛ اثرات ناشی از اساسنامه­ ها - شرکت­ های فرعی و وابسته؛ جنبه­ های مالی و بازرگانی؛ نیازهای اطلاعاتی مدیریت دستگاه؛ سیاست و خط مشی پرسنلی و امور اداری؛ پرورش نیروی انسانی در بخش دوم ارائه شده و در بخش سوم:شرایط و اوضاع و احوال موجود،موقعیت شرکت ملی نفت در اقتصاد ایران و نقش نفت در برنامه پنجم و نیز رشد شرکت ملی نفت ایران از بدو تأسیس آن در سال 1951(1330 شمسی) با مقایسه با استانداردهای بین ­المللی مورد بررسی کارشناسی قرار گرفته.موضوعی مهم که به عنوان یک سند تاریخی،امروز اطلاعات بسیار دقیقی از وضعیت شرکت در در مقطع زمانی مورد بررسی،به پژوهشگر ارائه می كند.

مشخصات طرفین قرارداد در متن کتابچه

در بخش چهارم از قسمت اول فصل دوم،خلاصه یافته­ های عمده و پیشنهادها برقراری یک برنامه ریزی تلفیقی که از لحاظ فنی، اقتصادی،مالی،بازرگانی و عوامل انسانی موجب افزایش منافع کوتاه مدت و بلند مدت می شود.این بخش حاوی اسنادی مرتبطی نیز در بخش ضمایم خود است.

مقایسه نظرات و پیشنهادات در کتابچه بررسی

قسمت دوم فصل دوم کتابچه شامل پنج بخش و قسمت سوم نیز شامل پانزده بخش تحقیقی و مستندنگاری است. در بخش خاتمه گزارش(بخش پانزدهم)بیان شده تغییرات عمده ­ای باید صورت پذیرد تا شرکت ملی نفت ایران در صف مقدم صنعت نفت قرار گیرد و این موقعیت را حفظ کند.این بخش حاوی 5 ضمیمه­ با عناوین « گزارشهایی­که توسط امور مالی شرکت ملی نفت ایران تهیه می­ شود»؛ «مدت خدمت در شغل فعلی»؛ «نیروی انسانی»؛ «تجزیه و تحلیل احتیاجات آموزشی مدیریت» و «خلاصه رخ نمای احتیاجات آموزشی» است و در آخر کتابچه، 14 مورد نمودارهای سازمانی بخش های مختلف شرکت ملی نفت آورده شده که در نوع خود جالب و امروز برای پژوهشگران و دانشجویان رشته های تاریخ،مدیریت و برنامه ریزی مرجعی ارزشمند و مهم هستند.

کتابچه مذکور در گنجینه اهدایی های مرکز اسناد صنعت نفت نگهداری و فایل الکترونیک آن برای استفاده و ارائه به پژوهشگران و دانشجویان علاقه مند آماده شده است.