گام بلند وزارت نفت براي عمل به مسئوليت هاي اجتماعي

اكبر نعمت الهي

وقتي وزير محترم نفت در كنار مسئوليت هاي عمومي و صنعتي و اقتصادي اين وزارتخانه، بحث موزه هاي صنعت نفت را كليد زد، شايد براي بسياري سئوال بود كه وزارت نفت چه مسئوليتي در قبال ايجاد موزه هاي نفت دارد.

غافل از اين كه اين مسئوليت در حقيقت بخش اصلي در ايفاي تعهدات اجتماعي و مسئوليت هاي فرهنگي وزارت نفت محسوب مي شود.

تاريخ از جايي شروع مي شود كه امروز به پايان مي رسد. براي خيلي از ما، گذشته يكي از چالش برانگيزترين مباحث زندگي مان است. زيرا عادت نداريم ديگران را در تجربه خود شريك بدانيم و از آنجا كه امروز خيلي به ما نزديك است ضرورت آن را درك نمي كنيم كه بايد با ثبت و ضبط وقايع و رويدادها حقيقت را براي اهل آن به يادگار بگذاريم. يا اسير ملاحظات امنيتي مي شويم و بر رويدادها مهر غير قابل انتشار مي زنيم يا اصولا ضرورت آن را درك نمي كنيم.

تشكيل موزه ها براي آن نيست كه بر گوشه اي از تاريخ مهر افتخار بزنيم. بلكه هدف شكل دادن امكاني براي ثبت و ضبط دقيق رويدادهاست. تشكيل موزه ها براي آن است كه ديگران را در تصميم گيري ها و رفتار امروز خود كه مي تواند در فردا وجه ديگري پيدا كند يا درست درك نشود، سهيم كنيم.

تشكيل واحدهاي موزه اي در هر كشور اولويتي است كه همه جهان به آن رسيده است. موزه يكي از الزامات توسعه است كه به وسيله آن درست فكر كنيم و درست تشخيص دهيم و پيشينه و هويت خود را معرفي كنيم.

موزه هاي تخصصي امكان آن را فراهم مي كنند كه با عينك امروز به گذشته ننگريم. بلكه آن را با نگاه و شرائط ويژه خود زمان بسنجيم و قضاوتمان در مورد رويدادها دقيق تر باشد.

امروز، آينده ديروز است و فردا آينده امروز. هرچه زمان از رويدادها مي گذرد پيدا كردن سرنخ ها براي حل دشواري ها سخت تر مي شود. به عبارتي رد يك دوره تاريخي بر پيشاني زندگي در يك موضوع مشمول مرور زمان مي شود.

تاريخ، خود ماييم ضربدر گذشته. پس بايد آن را حفظ كنيم و بپرورانيم.

هر چيزي از گذشته مي تواند براي قضاوت و تدبير براي آينده مفيد و موثر باشد. چنان كه مي بينيم در رهگذر آموزه هاي ديني تاريخ به عنوان يك ابزار آموزشي عبرت هاي خود را در قالب داستان بر ما روايت مي كند.

نفت گذشته اي بيش از يك سده را در تاريخ معاصر ايران به خود اختصاص داده است، به گونه اي كه هر حادثه اي در يك سده اخير زندگي مردم ايران به گونه اي با تاريخ نفت عجين شده است.

انقلاب ها و اعتراض ها همه و همه در تاريخ صد ساله اخير به نحوي با نفت حشر و نشر داشته اند. بسياري از ويژگي هاي زندگي مردم در مناطق نفتخيز و در مجاورت صنعت نفت به كلي تابع نظم و نسق صنعت نفت بوده است. خيلي از الگوهاي مديريتي، زيستي و مدني را صنعت نفت در حاشيه خود به ارمغان آورده است. ما خود شاهديم كه چگونه حركت هاي مردمي براي بيرون كشاندن صنعت نفت از سيطره بيگانگان شكل گرفته و قيام براي اعاده حقوق ملي را در قالبي ديگر در خود جا داده است.

در كشورهاي نفتخيز جهان اين رابطه ميان زندگي مردم و تاثير اقتصاد نفتي بر آن، همواره مورد نظر قرار گرفته است، به گونه اي كه كشور نروژ از روز اول تاريخ نفت اين كشور براي آن موزه اي تشكيل داده و اسناد و مدارك آن را حفظ و روزهاي سرد زندگي خود را گرم كرده است. اين كشور يكي از زيباترين ساختمان هاي موزه اي را با اين منظور شكل داده است. در آمريكا لحظات گونه گون صنعت نفت كاملا ثبت شده و مدارك و اشياي مربوط به آن حفظ و نگهداري مي شود.

در انگلستان، كانادا و جاهاي نفتي ديگر شاهد پيوستگي در حفظ و نگهداري تاريخ نفت هستيم. هيچ سند ارزشمندي از اين تاريخ برباد نمي رود و همه توسط متخصصان و كارشناسان جمع آوري و حفظ مي شود تا مشكلي براي شناخت تاريخ وجود نداشته باشد.

در ايران نيز كه تاريخ نفت حدود يكصد و ده سال است، وزير نفت با نگاهي به اهميت مسئوليت هاي اجتماعي صنعت نفت، دستور تشكيل موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت را صادر كرد تا در شهرهايي كه به لحاظ تاريخي گوشه اي از حيات صنعت نفت را در خود به يادگار دارند و در تاسيسات و مكان هاي تاريخي اين صنعت، موزه هايي تشكيل شود. شك نيست كه ضمن حفظ اين بناها و اشياي تاريخي به گونه اي در نگاشتن تاريخ درست و دقيق صنعت نفت به تاريخ نگاران و پژوهشگران اين عرصه مدد خواهد رساند.

اين امر به لحاظ شكلي گرچه در زمره امور فرهنگي نفت قرار دارد اما موضوعي كاملا در چارچوب مسئوليت هاي اجتماعي نفت است تا به اين وسيله اسناد و اشياي تاريخي در معرض ديد علاقمندان قرار گيرد.

اكنون موزه نخست نفت در آبادان با موفقيت به كار مشغول است و مي توان به علاقمندان نويد داد كه بزودي باغ موزه نفت در شرق كشور راه اندازي خواهد شد و موزه هاي ديگر نيز در مناطق مختلف كشور شكل مي گيرد تا دانش آموزان و دانشجويان و دانش پژوهان بدون دغدغه هزينه و مسائل ديگر به راحتي از اين موزه ها ديدن كنند و در جريان امور آموزشي قرار گيرند.

تشكيل موزه ها در سراسر جهان تاكيدي است كه سازمان هاي بين المللي در راستاي حفظ هويت و شان ملت ها به آن توصيه مي كنند و بنابر اين، يگانه سرمايه گذاري اي است كه در ابعاد اجتماعي و فرهنگي مسئوليت هاي سازمان را پاسخ مي گويد و در كنار آن از نابودي خاطرات و مخاطرات زندگي نسل هاي پيشين جلوگيري مي كند.

از اين رو وظيفه اي همگاني است كه همراه با يكديگر به حفظ و تقويت اين مباني بپردازيم و فرزندان خود را در اين تجربه بزرگ شريك كنيم.