ضرورت بازنمایى میراث جمعى و تاریخى صنعت نفت

دكتر اكبر نعمت الهي

میراث تاریخى صنعت نفت - خواسته یا ناخواسته - «جمعى» و به تعبیرى «ملى» است. «میراث جمعى» این صنعت نیز «تاریخى» از دوران معاصر با خود دارد که جهتى و جهشى متفاوت از هنگامه صنعتى شدن پیدا کرده است

نفت، اگر در بیش از یک قرن اخیر، به حیات خاورمیانه تعریفى نوین بخشیده، در میانه حیات باختریان نیز راهى و چشم‌اندازى دیگر آفریده است. از این رو، چه از دور دست‌هاى باختران و چه از خاور دور و نزدیک، داستانى پرورانده که ریشه در میانه آن همه دارد.

از سوى دیگر، این میراث خفته در دوردستِ خاک، سر از ژرفاى خاک برآورد تا به پهنه گیتى، جارى شود و در جریان هر ماجرا نقش آفریند و قصه‌ها گوید از غصه‌ها و حادثه‌ها آفریند از ارزش بودنش و این نبود مگر پیوند هندسه‌اش با سرنوشت جمع و این چنین شد که میراث مشترکى نام گرفت از همه آنان که به ناگزیر و بى‌گریز، بدان وا بستند یا دل بستند.

روستاي نفت سفيد در خوزستان

روزها و رویدادها که گذشت، راه به نوشتن سرگذشت‌ها یافت و آنچه از «سر» گذشت از نوشته‌ها دور ماند؛ زیرا دست سرنوشت از آستینى نشسته بر مسند باختریان بر صفحه روزگار برد و حکایت قلبى که از میانه خاک در زنده نگاه داشتن اندام زمینیان مى‌تپید نیاز به جوهرى ملى مى‌یافت تا دست به قلم مستند از زبان همین خاک برد و نوشته‌ها، نانوشته‌ها و نیز گفته‌ها و ناگفته‌ها را باز نویسد و باز گوید به زبان گواهان گرد آمده از عرصه‌ها، حوزه‌ها، اندیشه‌ها، خاطره‌ها و همچنین هر آنچه باقى مانده از جسم و جان صنعت - چه جامد، چه سیال و چه بخار - تا روایت کند از این که:

«نفت، از آنجا که از رگ و ریشه سرزمین ما و بازمانده از دیرینگى‌هاى این میهن بود، از آنِ مردم بود، پس باید مردمى شود و مردمى ماند و از این رو، ضرورتى شد تا روایتى مردمى براى آن رقم خورد.

- نفت، هر چند صنعت خوانده شده و به تصنع یا «دست ساخته» به فوران انجامید، لیکن فرهنگى جمعى و میراثى فرهنگى به همراه داشت تا در «ایران زمین» جاودانه گردد».

نفت، ماده حیات‌بخشى که پا از عمر قرن برون نهاده، دیگر زبان از نهاد خویش مى‌گشاید و با تکیه به یافته‌هاى مستند، روایت‌هاى نو خواهد نوشت.

نفت، همان گونه که «راهى ملى» و همگانى یافت و همچنان این راه را خواهد پیمود، نیاز به «آگاهى ملى» و «آگاهى‌بخشى ملى» دارد، از این رو جایگاهى را که زمینه شناختن، شناساندن، گرد آوردن، نگاه داشتن و پژوهیدن فراهم مى‌کند با نام «موزه» یافته و پیام خویش را به مردم دور و نزدیک خواهد رساند.

- نفت، تنها از آنِ پیشینیان نبوده و به تنهایى از آنِ ما نیز نیست. پس بعد از این، از آنِ همه نسل‌هاى آینده خواهد ماند و میراثى ماندگار باقى خواهد گذاشت.

همچنین ضرورى است تا در مانایى و ماندگارى نام آنان که از راه این صنعت، خدمت پیشه کرده یا به کارشناختى در عرصه‌هاى کشف، تولید و پخش آن، دل سوزانده یا نیز بر هدایت بهینه در بهره‌بردارى و بهره‌گیرى ملى آن شتافتند، تلاشى درخور و شایسته صورت پذیرد.