یادداشت روز/

موزه ها؛ شکل بهتری از توانمندسازی

اکبر نعمت الهی

موزه‌ها درهای واقعیت را به روی مردم می‌گشایند. این حقیقتی است که باعث شده است در طول تاریخ معاصر درهای موزه‌ها رو به سوی افق‌های گسترده‌تری باز شوند و با همین رویکرد نظام‌های سیاسی و جریان‌های فرهنگی به موزه‌داری به عنوان یک ابزار فرهنگی و آموزشی نگاه می‌کنند.

معمولا دولت ها به دلیل کمبود منابع توسعه فرهنگی را در اولویت برنامه‌های خود قرار نمی‌دهند و بیشتر سعی می‌کنند برنامه‌های رفاهی را در اولویت بگذارند. دولت های دموکراتیک اما توسعه فرهنگی را هم اصل می‌دانند و در هر شرایطی عرصه فرهنگ را خالی نمی‌کنند. زیرا معتقدند که موضوعات فرهنگی نوعی توانمندسازی مردم برای آینده است.

ایجاد موزه‌ها تلاشی در جهت توسعه و ترویج آموزش و ایجاد نگاهی واقعی به تاریخ است زیرا با کمک موزه‌هاست که گمشده‌های هویت ملی به هم متصل می‌شوند و فرصت‌طلبانی که به تحریف تاریخ رو می‌کنند از صحنه بیرون رانده می‌شوند.

برای اداره درست یک کشور نگاه کردن درست به تاریخ یک ضرورت است و این ضرورت را نگارش درست به تاریخ پاسخ می‌گوید. موزه ابزار درست دیدن تاریخ است و از همین رو از زمان تشکیل موزه‌ها، واقعیت ها به صورتی بارزتر در معرض عموم قرار می‌گیرد.

* موزه‌ها نه تنها در شرایط کنونی بر تحریف بسیاری از ابهامات نقطه پایان گذاشتند بلکه فرصتی شدند که در رهگذر آن بتوان درست‌تر به تاریخ نفت نگاه کرد و این همه با وجود دشواری‌هایی انجام شد که انجام کار فرهنگی در یک نهاد اقتصادی می‌تواند داشته باشد.

تاریخ ایران معاصر بیش از یک قرن است که هم به لحاظ سیاسی و هم به لحاظ اقتصادی و… از پدیده‌ای به نام نفت تاثیر پذیرفته است. آغاز تاریخ مدرن ایران در نتیجه تزریق نفت به این جغرافیا شکلی دگر یافته است و بسیاری از اولین‌ها در ایران در نتیجه ورود نفت به زندگی مردم نخست در مناطق نفتخیز و سپس در کل کشور آغاز شده است.

ما گرچه با نفت تاریخ معاصر را شکل داده‌ایم اما چنان که باید تا کنون نفت را در واقعیت زندگی مردم داخل نکرده‌ایم. با همین رویکرد بوده است که در سال‌های اخیر مهندس زنگنه وزیر نفت دستور تشکیل موزه‌های نفت را صادر کرده است.

موزه‌ها نه تنها در شرایط کنونی بر تحریف بسیاری از ابهامات نقطه پایان گذاشتند بلکه فرصتی شدند که در رهگذر آن بتوان درست‌تر به تاریخ نفت نگاه کرد و این همه با وجود دشواری‌هایی انجام شد که انجام کار فرهنگی در یک نهاد اقتصادی می‌تواند داشته باشد.

برای شکل دادن موزه در یک واحد صنعتی کاری دو چندان نسبت به دیگر سازمان‌ها باید انجام داد. در هر واحد فرهنگی این که چگونه باید یک موزه تخصصی را شکل داد چندان سخت و دشوار به نظر نمی‌رسد در حالی که در واحدهای صنعتی قانع کردن تشکیلات مادر به هزینه کردن بودجه برای امر فرهنگی تلاشی مضاعف می‌طلبد و ذخیره کردن و نگهداری کالا و اختصاص دادن ساختمان برای این امر در کنار هزینه‌ها دشواری‌های حتی بیشتری دارد.

با تشکیل اداره کل موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت به دستور مستقیم وزیر نفت و زیر نظر مستقیم ایشان در فاصله کوتاهی دو موزه نفتی که هر یک به لحاظ تاریخی جایگاهی شایسته در تاریخ صنعت نفت داشتند شکل گرفتند و افتتاح شدند.

این راه همچنان با قوت امتداد دارد و امید می‌رود که تا پایان سال آینده دست کم پنج موزه و مرکز اسناد صنعت نفت در کشور شکل گیرند. این امر می‌تواند یکی از مهمترین دستاوردهای دولت در جهت ایجاد فرهنگ عمومی نفت و آموزش صنعت نفت محسوب شود.