منابع ارزشمند کتابخانه پژوهشی موزه صنعت نفت در مسجد سليمان

سکینه کاشانی
دانشجوی دکترای تاریخ ایران

کتابخانه ای کوچک اما غنی و منحصر به فرد

با آغاز­ فعالیت­ ها برای افتتاح موزه اکتشاف،حفاری و تولید صنعت نفت در مسجد­سلیمان و همراه با تلاش برای تکمیل این موزه،توجه به حوزه پژوهش نیز در دستور کار قرار گرفته است.به همین منظور در این مجموعه ، كتابخانه تخصصی تاریخ نفت و منابع اصلی با گردآوری کتبِ مرتبط با موضوع موزه ایجاد شده است.این کتب که با پیگیری مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت از کتابخانه فنی و تخصصی شرکت نفت مسجد­سلیمان و کتابخانه شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب(اهواز) به این کتابخانه منتقل شده ­اند،قدیمی­ ترین و منحصربه فردترین کتب(به زبان انگلیسی) در حوزه نفت و مهندسی هستند.کتابخانه پژوهشی طرح موزه اکتشاف ،حفاری و تولید صنعت نفت در سایت اصلی موزه در بی بی یان واقع است و مسئولین این طرح از حضور دانشجویان و پژوهشگران علاقمند،همزمان با فعالیت های اجرایی و پژوهشی خود استقبال می کنند.

پیشینه توجه به اصول علمی در فعالیت های نفتی

حضور و فعالیت شرکت نفت ایران و انگلیس و پس از آن کنسرسیوم نفتی در مناطق نفت­خیز، لزوم استفاده از تحقیقات مرتبط با نفت برای بهره­برداری از منابع نفتی را ناگزیر می­کرد،بدیهی است که در این­مورد اصول مهندسی و تحقیقات مرتبط با آن بخش اصلی کتب موجود و جامانده از دوران حضور انگلیسی ­ها در منطقه است .

تا زمان تنظیم این یادداشت،بیش از سیصد و ده عنوان کتاب و کاتالوگ به ­زبان انگلیسی در کتابخانه پژوهشی طرح موزه جمع آوری شده و این امر ادامه دارد.قدیمی­ ترین منبع موجود در سال 1914­م منتشر شده است.این کتاب که درواقع شرح و بسط علوم (مهندسی) و دستورالعمل­های لازم برای استفاده کارکنان شرکت نفت بوده، در بازه­ های زمانی مختلف(1998- 1914) چاپ و منتشر شده است. کتابچه­ های راهنما در موضوعات مختلفی چون حفاری،مهندسی شیمی،مهندسی برق،مهندسی مکانیک،زمین­شناسی،ساختمان و پل­ سازی و.... از جمله کتب فوق­ الذکر  است . اصول پایه مطابق با استانداردهای بریتانیا در مواردی چون کنترل کیفی مواد غذایی،داروسازی،ساخت بیمارستان و حتی شیوه­ی نگارشِ نامه­ های اداری از دیگر موارد قابل توجه در این مجموعه است. در ادامه چند مورد از کتاب­ه ای موجود معرفي مي شود .

Braitwhite

شرکت Braithwaite & Co. Engineers Limited  در سال 1884 با نام Braithwaite and  Kirk تأسیس شد.در 1921 این شرکت به Braithwaite & Co. Engineers Limited تغییر­نام داد و فعالیت­ های این شرکت به حوزه تجاری گسترده­تری از سازه­ های فلزی، خطوط لوله و ساخت­و­سازهای فولادی گسترش یافت.
این شرکت در کلکته،بیرا،رانگون،اسکندریه،بسفر،بمبئی(ایجاد خطوط لوله)،سائوپائولو، ترکیه، مصر، سوریه و عربستان سعودی،در فعالیت­های عمرانی نقش داشت.در این کتاب به معرفی تصویری پروژه ­های این شرکت (پل ها، اسکله­ ها، خطوط لوله، ایستگاه­ های برق، سازه ­های فولادی و واگن­ های ریلی) در نقاط مختلف پرداخته شده است.

Design and detail between building

این کتاب که در 1962 و در دومین چاپ خود در لندن به چاپ رسیده،اصول اولیه ساخت و طراحی در فضاها و محوطه ­ها را شرح می­دهد. از آن­جمله جاده ­ها، پیاده­ روها، سنگ­فرش ­ها، دیوارها، حصارها، پرچین­ ها و  نرده­ ها و فاصله­ های بین آن­ها طراحی و معرفی شده است.

Housing for Industry

این کتاب شامل نقشه و جزئیات ساخت خانه­ ها و کمپ­ های سیار مورد­استفاده در صنایع توسط شرکت Porta Kamp  است . این شرکت در سال 1955 در آمریکا تأسیس شده و در کشورهای مختلف و به ­خصوص در صنعت نفت در تولید کمپ ­های پیش ­ساخته نقش داشته است. در جلد هفدهم از دیوان داوری دعاوی ایران و آمریکا مربوط به سال 1987 به طلب مالی این شرکت از شرکت ملی نفت ایران اشاره شده است، پژوهش در زمینه فعالیت ­های این شرکت در مناطق نفت­خیز پژوهش مستقلی می­ طلبد.
در زمینه بهداشت و پزشکی و کیفیت تغذیه از دهه 1920 سه کتاب با عناوین Food inspection and analysis، Food poisoning and food infections، Analysis of Drugs and Chemical و همچنین یکی از قدیمی­ترین کتب موجود در این مجموعه The British Pharmacopcela موجود است که در سال 1914 به چاپ رسیده است.تکنولوژی­ های به­ کار برده شده در این زمینه، شاخص مرگ و بهداشت غذایی از دیگه موضوعاتی است که در این رده موجود است  که منابعی مهم و تاریخی محسوب می شوند.

آماده سازی کتابخانه پژوهشی همزمان با فرایند اجرایی موزه

در گام نخست پاک­ سازی و فهرست ­نویسی و در مرحله بعد طبقه­ بندی کتب برای دسترسی آسان از­جمله فعالیت­ هایی است که در کتابخانه موزه نفت مسجد­سلیمان صورت گرفته و خواهد گرفت.با اضافه شدن کتب دیگری به این کتابخانه،یکی از مجموعه­ های غنی از تاریخِ مهندسی نفت در حوزه­ های مختلف اکتشاف، تولید و حفاری به ­صورت متمرکز ایجاد خواهد شد.
در حال حاضر نسخه اکسل از لیست کتاب­های موجود اين كتابخانه تهيه شده ضمن آنكه براي تهيه اين نسخه در سه کاربرگ(کلی،لاتین و فارسی)با استفاده از روش رده­ بندی کنگره به تکمیل فرایند تکمیل کتابخانه کمک شده است .
گفتني است ، موزه اکتشاف،حفاری و تولید صنعت نفت در مسجد سليمان توسط مدیریت موزه ها و مرکز اسناد وزارت نفت و با همکاری شرکت بهره برداری نفت و گاز مسجدسلیمان در نخستین شهر نفتی ایران و خاورمیانه در دست راه اندازي بوده و مجریان این طرح امیدوارند ضمن انجام مسئولیت های اجتماعی وزارت نفت در قبال مناطق نفت خیز،به توسعه اقتصادی و اجتماعی مسجدسلیمان از طریق رونق صنعت گردشگری کمک كنند.


لينك هاي مرتبط :
content/1/اطلاع-رسانی/4350/سرعت-بخشيدن-به-روند-راه-اندازي-موزه-اکتشاف-و-نفت
content/1/اطلاع-رسانی/4349/همكاري-شوراي-اسلامي-شهرمسجد-سليمان-با-موزه-هاي
content/1/اطلاع-رسانی/4323/برگزاري-نشست-کارگروه-حفاری-موزه-اکتشاف-حفاری-و
content/1/اطلاع-رسانی/4320/انتشار-فراخوان-مشارکت-برای-تجهیز-اسناد-و-اشیاى
content/1/اطلاع-رسانی/4271/بازديد-كارگروه-حفاري-موزه-اكتشاف-و-توليد-صنعت
content/1/اطلاع-رسانی/4253/رونق-توریسم-صنعتی-با-راه-اندازی-موزه-های-نفت-در
content/1/اطلاع-رسانی/4247/موزه-صنعت-نفت-مسجدسلیمان-سال-آینده-به-بهره-می