تاریخچه ورق قلع، ورق قلع درموزه حلب سازی وحلب پرکنی کرمانشاه

 تاریخچه ورق قلع، ورق قلع چیست؟

به گزارش روابط عمومی مدیریت موزه ها ومرکز اسنادصنعت نفت ،پریسا جلیلیان دراین خصوص نوشته است :

نیاز به مظروف کردن  در طی سده­های گذشته باعث شکل گیری صنعتی شد که امروزه به آن پرس کاری می­گویم، انواع ماشین های برش و قیچی، ماشین های پرس همراه با قالب های مختلف جهت فرم دهی به ورقه های قلع  برای مظروف کردن انواع  مواردی که مصرف آن­ها نیاز به حفظ و نگهداری در مدت زمان طولانی تری داشت به وجود آمد.  از این جهت شرکت های مختلفی در سر ا سر جهان برای ورود به این صنعت،  ساخت ماشین آلات، کارخانجات و به کارگیری کارگران بیشماری را از سر گرفتند. جرقه­ی  اولیه این تحولات در تاریخ۱۷۹۰ در میانه‌ی  جنگ های  فرانسه اتفاق افتاد،  نیاز به نگهداری مواد غذایی برای سربازان ارتش ،  دولت را به فکر پیدا کردن راه حلی در این زمینه انداخت و بعد با در نظر گرفتن جایزه نقدی  فردی به نام نیکلا آپر موفق به اختراع شیوه ای شد که مواد غذایی را در مدت زمان بیشتری سالم نگاه میداشت. در ابتدا از شیشه هایی در بسته استفاده می­شد و گمان می­رفت علت فاسد نشدن آن نبود اکسیژن است، بعدها پاستور با نظریه های مختلف این روش را بهبود بخشید، درنتیجه ی  این تغییرات نیاز به ظروف لعابی و فلزی به جای شیشه روز به روز بیشتر احساس شد. روش لحیم کاری و ساخت ورقه های قلع اختراع شد و جهت پیشبرد این صنعت نوپا، سده نوزدهم جولانگاه ساخت انوع ماشین آلات صنعتی گشت.

Tinplate   یا حلبی به ورقه های نازکی میگویند که در مصارف صنعتی کاربرد فراوانی دارد تین پلیت ها ورقه های فولادی هستند که جهت جلوگیری از خوردگی و زنگ زدگی  بر دو طرف آنها روکشی از قلع کشیده میشود. 

قبل از آنکه صنعت نفت پا بگیرد، در جهان ماشین ها و دیگ های غول پیکر بخار چرخ صنعت را میچرخاند و زغال سنگ به عنوان نیروی محرکه این صنعت مورد استفاده قرار میگرفت اما  بعد از آنکه این رسالت به نفت واگذار شد تاریخ  پر فراز و نشیب تاریخی نفت باعث تحول و پیشرفت ماشین آلات صنعتی شد، اما همچنان پرس کاری در این بین جایگاه مهمی نیافته بود تا اینکه نیاز به مظروف کردن مواد نفتی احساس شد، ظرف های حلبی برای حمل  ونقل به مناطق صعب العبور و مصارف روزانه مردم و جلوگیری از هدررفت مواد نفتی کارساز بودند و بعدها در جنگ جهانی دوم برای تامین سوخت هواپیما و جت های جنگی مورد استفاده قرار گرفت.

به این هدف کارخانجات ساخت حلب در خاورمیانه، قلب تپنده­ی تاریخ صنعت نفت پا گرفت. غرب ایران یکی از مناطقی  که  چندین کارخانه جهت ساخت حلب داشت ،  در کتاب کرمانشاه شهری در ایران نوشته جان.ای کلارک و برایان. دی. کلارک عنوان میشود در طول سالهای ۱۳۱۸-۲۴ و در طی جنگ جهانی دوم، چهار واحد تولید کننده قوطی قلعی در غرب ایران ساخته شدند و در سال ۱۳۴۴ تنها یک کارخانه در پالایشگاه کرمانشاه هنوز کار میکرد، در این کتاب به رقم۶ میلیون قوطی تولید شده در کارخانه حلب سازی پالایشگاه کرمانشاه در سال اشاره میشود که جهت مظروف نمودن موادنفتی همچون بنزین، نفت سفید، گازوئیل، حلال ها و حشره کش امشی کرمانشاهی مورد استفاده قرار میگرفت . نگارنده به افزایش واردات ورق قلع جهت ساخت قوطی قلعی اشاره میکند و در پایان میگوید اگر کاهشی در تولید قوطی برای محصولات نفتی رخ دهد این قوطی ها یا همان حلب های ساخته شده کارخانه حلب سازی به مصارفی دیگر میرسد برای مثال در سال ۱۳۴۴ ده هزار قوطی به صنعت نانوایی برای توزیع روغن ترد کننده شیرینی فروخته شد.

 میتوان با توجه به قدمت تاریخی مجموعه حلب سازی پرس کاری و فرم دهی ورق های قلع را جزو اولین نمونه های این صنعت در کرمانشاه دانست. از افتتاح کارخانه حلب سازی بین سالهای ۱۳۰۱ تا  ۱۳۱۴ ورق های قلع  جهت ساخت یک واحد حلب ۱۸لیتری استفاده می­شد، در روند تولید توسط انواع ماشین های پرس، قیچی، گونیا، رولینگ، چاپ و توپی، فرم دهی و پرس کاری بر آن اعمال می­شد، ورق های مصرفی قبل از انقلاب از انگلیس و اسپانیا وارد می­شدند و بعد از انقلاب از ژاپن، کارخانه حلب سازی تا سال ۱۳۷۵  در ساخت حلب های نفتی فعال بود.