"چِکِر" یخ !

سید نعمت اله امام

در دوران شرکت نفت سابق و کنسرسیوم، در مناطق نفتخیز جنوب، واگذاری یخچال برقی فقط به کارکنان خارجی و کارمندان ایرانی ارشد (سینیور) تعلق می گرفت و به کارمندان دون پایه (جونیور) صندوق یخی می دادند که فاقد موتور سردکننده بود و با گذاردن یخ در آن، مواد غذایی و فاسد شدنی را در کنار یخ نگهداری می کردند.

سهمیه هر کارمند ایرانی روزانه نصف قالب یخ بود که ساعت 6 صبح به وسیله کامیون مخصوص، به پشت در منازل سازماني کارمندان متقاضی حمل و در آنجا قرار داده می شد. اما سهمیه کارگران كه ربع قالب یخ بود، هر روز صبح در یکی از محوطه های منازل کارگری توزيع مي شد. روش كار به اين شكل بود كه كاميون مخصوص حمل يخ در نقطه اي مستقر مي شد و یکی از کارگران مربوطه، در بالای کامیون با فریاد بلند و با گفتن ...یخ ... یخ ، کارگران و یا خانواده های آنها را به گرفتن سهمیه خود دعوت مي كرد.

هر کامیون حمل یخ دارای سه پرسنل بود: یک نفر راننده و دو نفر دیگر كه اصطلاحا چِکِر* ناميده مي شدند. یکی از اين افراد یخ را در مقابل کارت سهیمه بندی، تحویل مي داد و دیگری در بالای کامیون صدها قالب یخ را به چهار قسمت تقسیم مي كرد و هر از چندگاهی با بانگ بلند فریاد می زد: "یخ.... یخ..." اين كار او باعث مي شد كه اهالي خانه هاي سازماني از ورود كاميون يخ مطلع و براي دريافت سهميه هاي خود حاضر شوند.

در اهواز که تعداد زیادی از کارکنان شرکت نفت در شهر و به طور پراکنده زندگی می کردند، سهميه يخ كارگران، هر روز صبح در محوطه اي كه به شركت نفت اختصاص داشت، در پشت پمپ بنزین خیابان 24 متری، توزيع مي شد.

انجام کار در سِمَت چِکِر یخ در بین کارگران داوطلب زیادی داشت تا از کار در گرمای شدید خوزستان رها شده و با یخ سروکار داشته باشند. از سوي ديگر هر زمان كه توزیع یخ با کمبود نیرو روبرو می شد، اداره تدارکات با درخواست از کارگزینی کارگران، تقاضای اختصاص چِکِر یخ می کرد.

اما نكته اينجا بود كه کار در سمت چِکِر یخ، اگر چه داوطلب زيادي داشت، ولي افراد مورد نظر بايد از قواي جسماني كافي و صداي رسا برخوردار مي بودند، تا مي توانستند از پس انجام وظيفه برآيند. بنا بر اين كارگزيني كارگران براي انتخاب اين افراد بايد شرايط خاص و آمادگي جسماني آنها را كاملا در نظر مي گرفت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی که واگذاری منزل سازمانی و سایر تسهیلات براساس تقسیم امتیازبندی جدیدی انجام مي شد و به کلیه کارکنان تعلق می گرفت، این تبعیض ها تا حدودی مرتفع و موضوع توزیع یخ نیز منتفی شد.

* اصطلاح چِکِر (Checker) معمولا به کارگرانی گفته مي شد که سواد خواندن و نوشتن داشتند و کار دفتری می کردند.