ماجراي طلای سیاه ایران

          سيد هاشم هوشي سادات

 
نفوذ روسيه و انگليس در ايران
موقعیت حساس جغرافیایی ایران در قرن نوزدهم میلادی به عنوان شاهراه بین آسیا و اروپا ، موجب رقابت شدید دو قدرت بزرگ جهانی آن روزگار یعنی روسیه تزاری و بریتانیای کبیر در ایران شد و هر یک تلاش داشتند تا ایران به کشوری قدرتمند تبدیل نشود كه بتوانند حوزه اقتدار خود را حفظ کنند . این مسئله برای انگلیس از اهمیت بیشتری برخوردار بود . زیرا ایران دروازه ورود به هندوستان نیز بود . سرزمینی که بزرگترین و مهم ترین مستعمره انگلیس در دنیا به شمار می رفت و حفظ امنیت هند از طریق موقعیت استراتژیک ایران و تداوم اقتدار بر آن میسر بود .

كشف ذخاير نفت
در این راستا کشف ذخایر بزرگ نفت در ایران موجب تشدید این رقابت شد. اعطای اولین قرارداد نفتی در سال 1280شمسي توسط مظفرالدین شاه قاجار به ویلیام ناکس دارسی –سرمایه دار تبعه بریتانیا- موازنه قدرت را به سود انگلستان تغییر داد و موجب بسط بیشتر نفوذ لندن در ایران شد . البته گسترش دامنه انقلاب بالشویکی در روسیه و ضعف دولت تزاری روسیه و شکست مسکو در جنگ با ژاپن ، به بسط نفوذ لندن در ایران کمک كرد .
در این میان امضاء دو قرارداد 1907 و 1915 که ابتدا ایران را به سه منطقه و سپس به دو منطقه تحت نفوذ دو قدرت استعماری تقسیم می کرد ، راهگشای تلاش های دولت انگلیس برای کشف نفت در جنوب ایران شد .

فوران نفت در مسجد سليمان
در تاریخ 28 مه 1908 ميلادي ( 5 خرداد1287شمسي) حفر اولین چاه نفت در مسجدسلیمان و در عمق 360 متری به نتیجه مطلوب رسید و فوران نفت با فشار زیاد از زمین ، نماد و نقطه عطفی در تحولات اقتصادی – اجتماعی شد .
به همین جهت عملیات شرکت نفت انگلیس و ایران وارد مرحله جدیدی شد و با حفر 30 حلقه چاه در مسجدسلیمان به سال 1914(1293) سرعت گرفت . همزمان با این تحولات ، عملیات لوله کشی انتقال نفت به آبادان نیز به پایان رسید و با تاسیس پالایشگاه جهت تولید و صدور نفت ، ایران را به اولین قطب نفتی تبدیل کرد .


                                                                                                ادامه دارد ...