ماجرای طلای سیاه ایران (26)

يکشنبه سی و یکم فروردين ماه 1399 ماجرای طلای سیاه ایران (26)

سیدهاشم هوشی‌سادات

افتتاح مجلس شانزدهم توسط شاه بدون توجه به قانون اساسي

در اوج منازعات نفت و تلاش اقليت مجلس پانزدهم در ناكام گذاشتن تصويب قرارداد الحاقي،شاه به آمريكا سفري چهل و پنج روزه داشت. اين سفر باتوجه به تحولات بعدي نشان داد سفري راهبردي بود. زيرا پس از بازگشت از ايالات متحده در روز 20 بهمن 1328 اقدام به افتتاح مجلس شانزدهم البته بدون حضور نمايندگان تهران كه پس از ابطال انتخابات تهران هنوز از سوي انجمن نظارت بر انتخابات معرفي نشده بودند كرد .

شاه در جريان افتتاح مجلس شانزدهم از موضع بالا با نمايندگان برخورد كرد و در راستاي مصوبات مجلس موسسان كه اختيارات وي را افزايش داده بود, از رئيس مجلس خواست كه در مورد اصلاح چند اصل ديگر قانون اساسي كه از سوي مجلس موسسان به عهده مجلسين شوراي ملي و سنا گذاشته شده سريعاً اقدام كنند. در واقع منظور شاه از اين تغييرات اين بود كه از اين پس، مجوز ابطال و وتوي قوانيني را كه مجلس تصويب كرده ، ولي مورد تاييد وي نيست را داشته باشد. اين غرور و يا اعتماد به نفس، يكي از ثمرات سفر شاه به امريكا و توصيه هاي مقامات آمريكايي به وي بود كه قبلاً سابقه نداشت و تحولات بعدي نيز كه نقطه اوج آن در 28 مرداد 1332 صورت گرفت، نشان داد كه در اين سفر توافقات استراتژيك صورت گرفته است .

تغييرات سريع دولت ها

با ايراد سخنان شاه درمجلس و متعاقب آن تاييد انتخابات مجدد تهران كه شخصيت هايي مانند دكتر مصدق از سوي مردم راهي مجلس شورا شدند، رويايي " ملت – دولت " در رابطه با مسئله نفت وارد مرحله جدي تري شد .

درروز 28 اسفند دولت محمد ساعد مراغه اي استعفا كرد و علي منصور از سوي شاه به نخست وزيري منصوب شد .

محمد ساعد مراغه اي

منصور ، سابقه وزارت وصدارت در زمان رضاشاه را دركارنامه خود داشت و در روز سوم شهريور 1320 و به هنگام اشغال ايران توسط نيروهاي متفقين نخست وزير بود، كه خبر تهاجم را به شاه داد و بدليل اينكه مرد روزهاي بحران نبود، همان روز استعفا كرد و جاي خود را به محمد علي فروغي سياستمدار با سابقه داد. اين بار نيز منصور دريافت جامعه در التهاب بحران نفت است و به نوعي نقش "محلل" را بايد ايفا كند. لذا پس از قبولي نخست وزيري و به هنگام ارائه برنامه هاي دولت، از موضع گيري شفاف پيرامون لايحه قرارداد الحاقي اجتناب كرد. زيرا با توجه به تجربه حركت اقليت مجلس 15 و ورود افرادي مانند دكتر مصدق به مجلس 16،طرح و بررسي و تصويب لايحه " گس - گلشاييان" كاري آسان نبود . او با توجه به اطلاعاتي كه از درون سيستم داشت و مي دانست كه شاه درصدد انتصاب سپهبد رزم آرا به سمت نخست وزيري است، سعي كرد تا با ارجاع لايحه قرارداد الحاقي به مجلس به منظور كارشناسي بيشتر و مطالعه مجدد، به طور موقت سايه سنگين آن را از سر دولت خود دور كند.

علي منصور

مجلس نيز با قبول پيشنهاد وي كميسيوني مركب از 18 نفر از نمايندگان به رياست دكتر محمد مصدق " وكيل اول تهران " تشكيل داد تا با بررسي دقيق, نظر كارشناسي خود را اعلام كنند .

اعضاي كميسيون نفت عبارت بودند از: دكتر مصدق ، ميرسيد علي بهبهاني ، جواد گنجه اي ، حسين مكي، خسروقشقايي، دكتر حسن علوي، دكتر كاظمي، ناصرذوالفقاري، سيد ابوالحسن حايري زاده ، الهيار صالح ، دكتر سيد علي شايگان ، جمال امامي ، سرتيپ زاده ، عبدالرحمن فرامرزي، دكتر محمد علي هدايتي ، پاليزي و فقيه زاده

نخست وزيري رزم آرا

هيئت حاكمه و شركت نفت انگليس متوجه شدند با تركيب كميسيون نفت و مواضع شخص دكتر مصدق, امكان مصالحه بر محور لايحه الحاقيه " گس - گلشاييان" نيست , در صدد موضع گيري جدي تر شدند و به همين جهت در اوايل تير 1329 شاه در پي استعفاي علي منصور , سپهبد حاج علي رزم آرا, رئيس ستاد مشترك ارتش كه از نظاميان با سواد و قدرتمند بود به نخست وزيري منصوب كرد.

سپهبد حاجعلي رزم آرا

رزم آرا كه نظامي بلند پروازي بود و حامي سياستهاي انگلستان، از ابتدا با موضع گيري مثبت درخصوص قرارداد " گس- گلشاييان"وارد صحنه سياست ايران شد و بازيگري در عرصه نفت را آغاز كرد. قدرتهاي بزرگ و بويژه بريتانيا از اين تحول در صحنه سياست ايران استقبال كردند و شركت نفت انگليس ضمن حمايت كامل از برنامه هاي دولت رزم آرا، اميدوار بود تا لايحه قرارداد الحاقي درمجلس شوراي ملي به تصويب برسد . از سوي ديگر جريانهاي ملي و مستقل از اين رويكرد سياسي استقبال نكردند و آن را گامي در مسير حل بحران به ضرر مردم ايران و به نفع شركت نفت انگليس دانستند و لذا صفوف خود را براي رويارويي سياسي متشكل كردند .

ادامه دارد...

لينك هاي مرتبط

content/18/روزی-روزگاری/4527/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-25
content/18/روزی-روزگاری/4521/ماجراي-طلاي-سياه-ايران-24

content/18/روزی-روزگاری/4510/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-23

content/18/روزی-روزگاری/4494/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-22
content/18/روزی-روزگاری/4488/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-21

content/18/روزی-روزگاری/4486/ماجراي-طلاي-سياه-ايران-20

content/18/روزی-روزگاری/4483/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-19

content/18/روزی-روزگاری/4477/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-18

content/18/روزی-روزگاری/4470/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-17

content/18/روزی-روزگاری/4465/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-16

content/18/روزی-روزگاری/4454/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-15

content/18/روزی-روزگاری/4451/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-14

content/18/روزی-روزگاری/4445/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-13

content/18/روزی-روزگاری/4434/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-12