ماجراي طلاي سياه ايران (30)

دوشنبه پانزدهم ارديبهشت ماه 1399 ماجراي طلاي سياه ايران (30)

سيدهاشم هوشي سادات

شادي مردم و انفعال دولت رزم آرا

مطرح شدن تز ملي شدن نفت توسط دكتر مصدق ، انعكاس گسترده اي در ميان طبقات مختلف مردم داشت و با حمايت وسيع احزاب ملي ، دانشگاهيان ، روحانيون برجسته تهران وبسياري از مراجع تقليد ديني در قم مواجه شد . در همين رابطه به دعوت آيت الله كاشاني مردم در ميدان بهارستان اجتماع كردند و از تز ملي شدن صنعت نفت حمايت كردند.

به موازات اين حمايت وسيع مردمي ، دولت رزم آرا دچار انفعال سياسي شد و براي استرداد لايحه قرارداد الحاقي تحت فشار قرار گرفت .

همچنين شركت نفت انگليس كه از بيانيه " به نام سعادت ملت ايران " جبهه ملي در مجلس شوراي ملي دچار انفعال و بهت سياسي شده بود و توقع وقوع چنين تحولي را در صحنه جنبش اجتماعي ايران نداشت ، اقدام به تحريك رزم آرا در جهت مقاومت در برابر راي و حمايت مردم كرد . روزنامه " آبزرور " به نقل از مقامات شركت نفت انگليس ، ضمن حمايت از دولت رزم آرا در خصوص لايحه قرارداد الحاقي نوشت :

" ... در حال حاضر ايران نيازمند زمامداري است كه با يك اقدام انقلابي كشور را از وضع آشفته فعلي رهايي بخشد ... پادشاه ايران با آنكه در امر انتصاب وزرا و مسئولين كشور اختيار كامل دارد ، مع ذالك بطور موثر و شايسته اي براي اداره اوضاع كشور عمل نمي كند ... اما هنوز هم چندان دير نيست و شاه بايد مجلس مزاحم و مانع را منحل و اصلاحات لازم را به عمل آورد ... ".

در واقع شركت نفت انگليس به طور مستقيم در برابر مردم ايران قرار گرفته و برخلاف اصول دمكراسي پارلماني ، شاه را وادار به مقابله با نمايندگان مردم و حمايت قاطع تر از برنامه هاي دولت رزم آرا مي كرد .

تظاهرات مردم علیه دولت رزم آرا به دعوت دکتر مصدق و ایت الله کاشانی

موضع دوگانه كميسيون نفت

باتوجه به اينكه از 18 تن اعضاي كميسيون نفت مجلس ، تنها 5 تن عضو جبهه ملي بودند و بقيه يا طرفدار دولت بودند و يا فاقد شهامت لازم براي ابراز نظرات خود ، ابتدا بيانيه " به نام سعادت ملت ايران " و طرح تز ملي شدن نفت در سراسر ايران را نپذيرفتند و آن را به مصلحت ندانستند . ولي با مشاهده حمايت وسيع اقشار مردم از اين طرح ، سرانجام استدلال نمايندگان جبهه ملي را پذيرفتند و پس از يك جلسه خصوصي نظر اعضاي كميسيون نفت بطور رسمي اعلام شد : " كميسيون نفت كه طبق تصميم سي ام خرداد 1329 مجلس شوراي ملي تشكيل شده است ، پس از مذاكرات و مطالعات به اين نتيجه رسيد كه قرارداد الحاقي " ساعد –گس " كافي براي استيفاي حقوق ايران نيست و لذا مخالفت خود را با آن ابراز مي دارد . "

حمايت مردم از نظر كميسيون نفت

در پي انتشار موضع رسمي كميسيون نفت مجلس در رد قرارداد الحاقي ، مردم بار ديگر به دعوت احزاب ملي و شخصيتهاي مستقل سياسي در ميدان بهارستان اجتماع كردند و عليه شركت نفت انگليس و دولت رزم آرا شعار دادند و از نمايندگان اقليت مجلس شورا حمايت كردند . مطبوعات نيز با نگارش مقالات متعدد و با توليد مصاحبه ها و گزارش هاي مستند از اقشار مختلف ، همچنين انتشار اسناد محرمانه شركت نفت موسوم به اسناد خانه سدان ، و مكاتبات سري بين شركت و دولت درباره قرارداد ، به تبيين اين پيروزي پرداخته و بر ضرورت ملي شدن صنعت نفت تاكيد كردند .

دولت رزم آرا كه به شدت در تنگناي سياسي قرار گرفته بود ، اقدام به توقيف جرايد و مطبوعات ملي كرد كه همين مسئله موجب بروز جنجال بزرگتري در سطح مجلس و جامعه عليه دولت شد .

حمایت دانشگاهیان از نهضت ملی شدن نفت

نطق دكتر مصدق در مجلس

با تشديد فشار دولت بر مطبوعات ملي ، دكتر مصدق در نطق قبل از دستور جلسه مورخ 12 آذر 1329 نخست وزير را از روشي كه براي خاموش كردن صداي مطبوعات مستقل در پيش گرفته ، برحذر داشت و گفت :

" وقتي انتخاب كميسيون نفت به عمل آمد ، پنج تن از اعضاي جبهه ملي به سمت عضويت در كميسيون انتخاب گرديدند و چون آنطوري كه مقصود كمپاني بود نخواستند عمل كنند و بالطبيعه نمايندگان ديگر هم با نمايندگان جبهه ملي در رد قرارداد الحاقي هم صدا شدند . لذا شركت نفت نگران است كه اگر مجلس شانزدهم و اين كميسيون به همين طور باقي بماند ... قهرا نمايندگان جبهه ملي در ملي كردن صنايع نفت موفق مي شوند . اين است كه در اين دو سه روز ، زمزمه انحلال مجلس شنيده مي شود ... در روزهاي اخير كه نمي دانم شهرباني يا شركت نفت كه در اين دولت ، دولتي تشكيل داده است ، دو نفر مامور در خانه من گذاشته اند ... و اكنون دو روز است كه چون روزنامه " شاهد " اعلان كرده است بعضي از مراسلات سفارت انگليس را كه برخلاف مقررات حقوق بين الملل به دولت نوشته شده منتشر كند ، از انتشار روزنامه " شاهد " بوسيله مامورين شهرباني جلوگيري مي كنند . به طوري كه روز قبل ، بعضي از نمايندگان جبهه ملي در مجلس ، مثل آقايان مكي و حائري زاده و دكتر بقايي ، خودشان حاضر شدند كه روزنامه شاهد را در شهر توزيع كنند . من به صداي بلند مي گويم : چنانچه باز شهرباني بخواهد مانع انتشار روزنامه شود ، به نمايندگان جبهه ملي دستور مي دهم همگي عين موزعين روزنامه شاهد شوند ... "

حزب توده در مقابل مردم

يكي از موضوعات مهم در رابطه با اوج گيري حركت مردم در جهت ملي كردن صنعت نفت ، مواضع حزب توده است . اين حزب كه به دليل حمايت از واگذاري نفت شمال به اتحاد شوروي و حركتهاي تجزيه طلبانه در آذربايجان و كردستان و برگزاري تظاهرات در ميدان بهارستان در پناه نظاميان روسي در سال 1325 ، پشتيباني بسياري از اعضاي شاخص خود مانند خليل ملكي و جلال آل احمد ، اكثريت جامعه و همچنين احزاب ملي و شخصيت هاي سياسي مستقل را از دست داده بود ، باتوجه به تشكيلات منسجم و روزنامه هاي متعددي كه داشت ، و از جانب سفارت شوروي نيز به طور غيرعلني پشتيباني مي شد ، به جاي حمايت از موضع جبهه ملي در قضيه نفت ، تمام اين برنامه ها را نمايشي از سوي شركت نفت انگليس دانست . در اين رابطه روزنامه به سوي آينده ارگان حزب توده در شماره مورخ 26 آبان 1329 نوشت : " ... مسلما قسمت اعظم وقايعي كه در اين روزها پيرامون نفت مي گذرد ، به وسيله شركت نفت و ايادي آن تنظيم و اداره مي شود ... " .

در آن مقطع مطبوعات وابسته به حزب توده سعي داشتند تا دكتر مصدق و يارانش را وابسته به انگليس معرفي كنند و از او به نام " پيرمرد مكاري كه نيم قرن است به اغفال و فريب خلق مشغول است ... " ياد مي كردند !

روزنامه به سوی آینده ، ارگان حزب توده

باتوجه به اين مواضع حزب توده كه در ظاهر چپ گرا و مدافع خلق ها !! بود و عملا در مقابل مليون وطن دوست ايراني ايستاده بود ، مطبوعات ملي از واژه هاي " توده نفتي " و " توده انگليسي " براي شناساندن ماهيت سياسي اين حزب استفاده مي كردند .يعني حزبي كه در شعار " چپ " و در عمل " راست و محافظه كار " است و نتيجه حركت و عملش به نفع استبداد و استعمار .

نكته جالب اين است كه پس از كودتاي 28 مرداد 1322 ، رهبران حزب توده در پلنوم چهارم خود كه در سال 1334 در خارج از ايران تشكيل شد ، صريحا اعتراف كردند كه : " مخالفت با مواضع جبهه ملي و دكتر مصدق در جريان جنبش ملي شدن صنعت نفت ، يك اشتباه استراتژيك سياسي بود كه اين حزب مرتكب شد و عملا باعث شكست نهضت مردم ايران شد " .

ولي ديگر دير شده بود و با شكست نهضت ملي و سرنگوني دولت مردمي مصدق، عملا استبداد و استعمار به پيروزي رسيدندو نفت ملي را بار ديگر تصاحب كردند.

ادامه دارد ....

لينك هاي مرتبط

content/18/روزی-روزگاری/4544/ماجراي-طلاي-سياه-ايران-29

content/18/روزی-روزگاری/4538/ماجراي-طلاي-سياه-ايران-28

content/18/روزی-روزگاری/4536/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-27

content/18/روزی-روزگاری/4532/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-26

content/18/روزی-روزگاری/4527/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-25
content/18/روزی-روزگاری/4521/ماجراي-طلاي-سياه-ايران-24

content/18/روزی-روزگاری/4510/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-23

content/18/روزی-روزگاری/4494/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-22
content/18/روزی-روزگاری/4488/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-21

content/18/روزی-روزگاری/4486/ماجراي-طلاي-سياه-ايران-20

content/18/روزی-روزگاری/4483/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-19