كارنامه درخشان کارخانه برق تمبی در گذر زمان

حمید احمدی
اپراتور نیروگاه برق تمبی و کارشناس همکار با طرح موزه نفت مسجدسلیمان

نیروگاه برق تمبی از جمله سایت های صنعتی مسجد سلیمان است که با وجود تداوم فعالیت عملیات برق در آن،به عنوان یکی از بخش های موزه های نفت مسجد سلیمان در برنامه اجرایی طرح موزه نفت در اولین شهر نفتی ایران قرار دارد و شناخت تاریخچه و فرایند عملیاتی آن از ضرورت های کاری و ریزپروژه های مهم در طرح اين موزه محسوب می شود.

توجه به خاطرات کارکنان و کارشناسان و مصاحبه با استادکاران و مسئولین دوره های مختلف فعالیت نیروگاه از منظر"تاریخ شفاهی"در این زمینه بسیار راهگشا خواهد بود.در همین راستا به انجام مصاحبه با منوچهر صالح ابراهیمی،استادکار و جانشین رئیس نیروگاه برق تمبی پرداخته ایم که با هم می خوانیم.

لطفا در ابتدا ضمن معرفی بیشتر خود،بفرمایید چگونه وارد صنعت نفت شدید و از چه تاریخی کار خود در نیروگاه برق تمبی را آغاز کردید؟

در سال1335 در مسجدسلیمان بدنیا آمده و سال1355 به استخدام صنعت نفت درآمدم.دوره های آموزشی را در اهواز و در آموزشگاه فنی حرفه ای خرم کوشک و هنرستان صنعتی طی کردم و پس از پایان دوره به اداره تعمیرات معرفی و فعالیت خود را در یونیت بهره برداری شماره2 اهواز که در پشت فرودگاه این شهر قرار دارد،آغاز کردم.

اوایل سال 1357 به مسجدسلیمان منتقل شدم و در بخش های مختلف اداره تعمیرات برق از جمله نیروگاه برق تمبی فعالیت داشتم و در سال 1363 استادکار برق نیروگاه و با حفظ سمت جانشین رئیس برق نیروگاه در ایام مرخصی یا ماموریت های اداری و کاری ایشان بودم.البته نیروگاه سرپرست مکانیک و ابزار دقیق هم داشت که تمام سه واحد(برق.ابزار دقیق.مکانیک)زیر نظر رئیس نیروگاه بودند.

آقای صالح ابراهیمی در حین چک کردن برد کنترل نیروگاه برق تمبی

این همان مقطعی است که پس از بازدید وزیر وقت نفت از نیروگاه برق تمبی از شما تقدیركرده  اند؟

حدود یکسال پس از آن و در سال1364 بود که وزیر وقت نفت، مهندس غرضی از مسجدسلیمان و از جمله نیروگاه برق تمبی بازدید کرد.ایام جنگ تحمیلی بود و تداوم کار نیروگاه برق تمبی در عین خطرناک بودن،برای پایداری شبکه برق منطقه اهمیت خاص خود را داشت،خصوصا اینکه جریان برق نباید در شهر و تاسیسات نفتی قطع می شد و تلاش شبانه روزی همکاران در آن مقطع بسیار مورد توجه مهندس  غرضی قرار گرفت.
تا شهریور سال شصت و چهار، مهندس غرضی وزیر نفت بودند و از شهریور به بعد آقای مهندس آقازاده وزیر نفت شد.جریان بازدید و تقدیر از آقای بندری،رئیس نیروگاه ، من و همکاران همانطور که از تاریخ تقدیرنامه مشخص است مربوط به مردادماه سال 1364 است.

لوح تقدیر به مناسبت بازدید مهندس غرضی وزیروقت نفت از نیروگاه برق تمبی

آقایان بندری رئیس نیروگاه ،صالح ابراهیمی و مهوش استاد کار نیروگاه

به هر صورت توربین‌ های نیروگاه تمبی در سال 1368 و بعد از پایان جنگ تحمیلی به دلیل کارکرد بیش از اندازه و فرسایش توربین ها خاموش شدند و توزیع برق شرکت نفت به سازمان برق واگذار شد.برق شرکت نفت از طریق 7 پایه ای که هنوز هم در نیروگاه موجود است به منازل،بیمارستان و تاسیسات انتقال داده می شد.

نام روسای نیروگاه تمبی در ادوار گذشته را اگر خاطر دارید بفرمایید.

از ابتدای شروع به کار نیروگاه روسای انگلیسی و بعد ایرانی بوده اند.از جمله ایرانی هایی که بخاطر دارم می توانم به آقایان اسپیاری،ناصری،خانی پور- خزاعلی-حبیب دهقان- علی بندری و مهندس علیرضا هیهاوند اشاره کنم.
تعداد افرادی که در نیروگاه مشغول به کار بودند چند نفر بودند و آیا توربین ‌ها هر دو باهم جهت تولید برق روشن بودند ؟
در آغاز چون به جز توربین های گازی فعلی ۴عدد توربین بخار هم موجود بود و با آن کار می کردند،کارکنان این دو قسمت بیش از ۱۰۰نفر بودند،طوری بود که شرکت برای آنها منازل- درمانگاه،باشگاه،زمین ورزشی و بطور کلی امکانات رفاهی کاملی در منطقه موسوم به بازار تمبی و بنگله های چوبی و سنگی همجوار و آنسوی رودخانه ایجاد کرده بود.در ضمن تعداد کارکنان توربین های گازی۲۰ نفر اپراتور و ۱۰ نفر هم وظیفه کار تعمیرات برق ابزار دقیق و مکانیک را انجام می دادند.البته هر دو نوع توربین از آغاز با هم کار می‌کردند ولی برای اورهال یا به علت اشکال فنی یکی از توربین ها ممکن بود برای تعمیر از مدار خارج شود.
منازل بازار تمبی و بنگله ها مخصوص چه کسانی بود و هندی ها که در بازار تمبی مسجدی هم ساختند،تا چه سالی در آنجا حضور داشتند؟
منازل کارگری در بازار تمبی قرار داشتند که مغازه های بازار تمبی و باشگاه کارگری،درمانگاه و همچنین مسجدی که اشاره کردید و توسط مسلمانان هندی شاغل در کارخانه برق تمبی ساخته شده بود در آنجا قرار داشت.منزل رئیس و معاون و همچنین کارشناسان خارجی شاغل در نیروگاه نیز در جوار کارخانه و آنسوی رودخانه قرار داشتند.زمین تنیس و کلوپ مخصوص ایشان و همچنین فضای تفریحی ساحلی نیز برای انگلیسی ها در جلوی کارخانه ایجاد شده بود.هندی ها،آنگونه که من شنیدم تا ایام ملی شدن صنعت نفت در تمبی و کلا مسجدسلیمان حضور داشتند و بعد از آن دیگر مسجد سلیمان را ترک کرده بودند.
در اتاق کنترل نیروگاه چند نفر مشغول به کار بودند،اتاق های نیروگاه به چه بخش هایی اختصاص داشت و شیفت کاری در نیروگاه به چه صورت بود؟
در اتاق کنترل چهار نفرمشغول به کار بودند، يك نفر به عنوان سرشیفت، سه نفر به عنوان مراقب خط‌ ها و کلیدها و به طور کلی اتاق فرمان که به قول قدیمی ها"مغز توربین ها"بود و از اهمیت خاصی برخوردار بود.
فعالیت نیروگاه به صورت شبانه روزی بود و پرسنل در ۴ شیفت کاری انجام وظیفه می کردند.هر شیفت ۸ساعت بود و نوع شیفت هم ۱۲روز کار و ۴روز استراحت بودند که گویا همچنان نیز بر همان روال و البته با نفرات کمتر ادامه دارد.
اتاق کنترل چنانچه امروز هم می بینید،در طبقه اول واقع است و در زیر آن و در طبقه هم کف نیروگاه نیز کلیدخانه ۱۱هزار-کلیدخانه ۴۴۰ ولت-باتری خانه۱۱۰ ولت که کلیدهای ۱۱ هزار و چراغ‌های اضطراری و آژیر برای مطلع کردن پرسنل در محوطه توربین ها و محوطه گاز بیرون در آن تعبیه شده،قرار داشتند.
به جز مسئولین اداره تعمیرات هیچکس اجازه ورود به اتاق کنترل را نداشت و غیر از کارکنان باید از طریق اداره حراست هماهنگ می‌شد.
شایان ذکر است،قبل از انقلاب نیروهای ایرانی، انگلیسی، هندی و امریکایی مشغول بکار بودند ولی بعد از ملی شدن صنعت نفت کارها را فقط نیروهای ایرانی انجام می‌دادند.
گاز مصرفی از کجا تامین می شد،فشار گازی که وارد توربین ها می شد چقدر بود؟
گاز مصرفی نیروگاه برق تمبی از منطقه"نفت سفید"(بین مسجدسلیمان و هفتکل)تامین می شد.ورودی گاز نفت سفید به مسجدسلیمان ۱۲۰ پی اس آی(PSIپوند بر اینچ مربع)بود و فشار گازی که برای مصرف توربین ‌ها مورد نیاز بود ۷۰ پی اس آی کفایت می کرد.
البته خط دیگری هم برای مواقع اضطراری از چاه های مسجد سلیمان داشتیم که در مواقع اضطراری و قطع گاز ارسالی از نفت سفید به هردلیل،استفاده می شد.در تمام مدتی که من در نیروگاه شاغل بودم هیچگاه توربین ها همزمان خاموش نبودند و همیشه یکی از انها روی سرویس قرار داشتند.
مقدار برقی که روزانه توربین ها تولید و به مسجد سلیمان ارسال می کردند چند مگاوات بود؟

در موقع راه اندازی به ۸مگاوات هم می رسید ولی بعدا که مصرف شهری زیاد شد،یک خط کمکی از سازمان برق شهری گرفتند و بار توربین ها را مقداری کم می کرد.در این اواخر هم خط دومی به عنوان کمکی از سازمان خریداری شد.
در صحبت هایتان به موضوع وجود"آژیر"در نیروگاه اشاره کردید.این آژیر که هنوز هم بر روی سقف نیروگاه موجود است چه کاربردهایی داشت؟
هم کاربرد هشدار داشت و هم"فیدوس"بیدارباش و شروع و خاتمه کار مخصوص کارکنان نیروگاه بود.چون منازل تمام کارکنان نزدیک کارخانه بود،جهت اطلاع کارکنان یک بار در ساعت۶:۴۵دقیقه جهت آماده باش و ساعت ۷ شروع بکار بود و یکبار هم برای پایان کار.البته از این آژیر در زمان جنگ هم به عنوان اخطار حمله هوایی و به قول آن ایام اعلام وضعیت قرمز و وضعیت سفید استفاده می شد.
کمپرسور هوایی که در نیروگاه لوله کشی شده برای چه کاری استفاده می شد؟
کمپرسورهای هوا 4 عدد بودند که دو عدد مربوط به کولینگ تاور یا برج خنک کننده برای خنک کردن روغن توربین استفاده می‌ شدند و ۲ عدد دیگر مربوط به خنک کردن توربین بود که از طریق کانال تا موتورخانه های بیرون هدایت می ‌شدند و کارشان خنک کردن توربین بود.
چه سالی به افتخار بازنشستگی نائل شدید؟
در سال۱۳۵۵ با حقوق ماهیانه 930تومان استخدام شدم و بعد از حدود ۴۰ سال کار در سن شصت سالگی و در سال 13۹۵ بازنشسته شدم.این روزها در اهواز زندگی می کنم و مرور خاطرات ایام کار در صنعت نفت بخش مهمی از دلمشغولی هایم است.
از شما،بابت شرکت در این گفتگو و در اختیار قرار دادن عکس ها و تقدیرنامه تان جهت انتشار سپاسگزاریم.
من هم از شما سپاسگزارم و امیدوارم با تبدیل نیروگاه برق تمبی به موزه،این بنای ارزشمند و تاریخی،ماندگار شود.

ایستاد از راست:منوچهر صالح ابراهیمی – حسین نجفی –علیخان نظری – صالحپور- علی بندری- فرامرز حیدری- نادر علی نژاد- یوسف منصوری
نشسته از راست:مرحوم مصطفی بساکی- هوشنگ الهیارپور- اصغر آدم پرا- علی ظاهری – اشکبوس برومند فر
تاریخ عکس:اواخر دهه شصت

آقای صالح ابراهیمی در حین چک کردن برد کنترل نیروگاه برق تمبی

منوچهر صالح ابراهیمی سال1399