سال1340،نخستین اقدام صنعت نفت برای ساخت موزه در آبادان

فاطمه ترکچی
کارشناس واحد پژوهش و تاریخ شفاهی مرکز اسناد صنعت نفت

بر اساس مستندات موجود در مرکز اسناد صنعت نفت،مشخص می شود نخستین اقدام یا یکی از نخستین اقدامات صنعت نفت برای ایجاد"موزه"در شهر آبادان به حدود شصت سال پیش و سال1340خورشیدی بازمی گردد.

در میان اسناد و مدارک به‌جای مانده از تاریخ صنعت نفت ایران،نشریات داخلی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.برگ برگ این نشریات،گویای رویدادهایی است که به دلایل مختلف،از جمله ملی‌شدن صنعت نفت و جنگ تحمیلی،اسناد چندانی از آن در دست نیست،بنابراین می‌ توان گفت که نشریات،بخش مهمی از منابع پژوهشی به شمار می ‌آیند.

نشریه"آئینه"از جمله این نشریه ‌هاست که در ده‌های 30 و 40خورشیدی چاپ می ‌شده است.این نشریه،در یکم تیر 1340،تصویری از طرح موزه آبادان را درج کرده و در زیرنویس آن آورده است:«تصویر فوق،طرحی است از موزه آبادان که قرار است از طرف اداره‌کل هنرهای زیبای کشور در مجاورت دانشکده فنی آبادان ساخته شود.»

صفحه4از نشریه آئینه1340خورشیدی

این طرح،آن‌گونه که در این گزارش آمده،اجرایی شده و به عنوان بنای موزه آبادان در محله بوآرده شمالی در ضلع جنوب غربی دانشکده نفت آبادان،با وسعت تقریبی ۱۸۰۰مترمربع توسط علی هانیبال و با همکاری شرکت نفت آبادان تأسیس و در دهه 40خورشیدی مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.

طرح موزه آبادان سال 1340خورشیدی

ساختمان این موزه با الهام از معماری سنتی ایران شکل گرفته و با گنبدی به ارتفاع ۲۲/۵متر، از گنبد مقبره دانیال نبی در شهر شوش تأثیر پذیرفته است.این گنبد مخروطی متشکل از ۸ستون اصلی است که در رأس به هم متصل شده اند.

 

گنبد آرامگاه دانیال نبی در شهر شوش الگوی معماری موزه آبادان

عکس نوشت منتشر شده در نشریه آئینه نشان دهنده اقدام شرکت نفت در ساخت این موزه است که در آغاز کار،چهار تالار برای نمایش مجموعه آثار باستان‌ شناسی، مردم‌ شناسی و هنرهای ملی داشته است.فعالیت موزه آبادان طی حدود شصت سال گذشته،  اما فراز و فرود زیادی داشت.پس از تعطیلی در ایام انقلاب،با شروع جنگ تحمیلی و به منظور حفاظت از موزه،مجموعه آثار جمع‌آوری‏ شده و به جای امن انتقال یافت و در همه مدت جنگ 8ساله، تعطیل بود.

موزه آبادان در زمان جنگ تحمیلی

موزه آبادان پس از جنگ هم نزدیک به 15 سال به دلیل مرمت بنا کاربردی نداشت، اما سرانجام در 5 مهر 1382 همزمان با سالروز شکست حصر آبادان بازگشوده و حیات دوباره یافت.

این موزه از جاذبه های آبادان و یکی از قدیمی‌ترین موزه‌های ایران است که مجموعه آثاری را از دوره ماقبل تاریخ و نیز دوره‌های متأخر تا دوره قاجاریه و همچنین، آثاری از هنرمندان کارگاه‌های هنرهای سنتی در بر دارد.سرگرزه‌ها، دهانه‌های اسب،مجسمه حیوانات(ایلام و لرستان)،نیم‌تنه یک زن ساخته شده از سفال به رنگ آجری و تنگ لوله‌دار با کف ساده ساخته شده به‌شیوه چرخ‌ساز که از شوش به دست آمده، از جمله آثار این موزه است.

موزه آبادان پس از بازسازی و در حال حاضر

امروزه و با ساخت و راه اندازی موزه های کارآموزان و بنزین خانه در شهر آبادان توسط مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت،میراث شصت ساله تلاش صنعت نفت برای ساخت و ایجاد"موزه"در این شهر به فرجامی خوب رسیده است.موزه هایی که رنگ و بوی تاریخ و نفت و آبادان دارند.