کار برای نفت

كتاب" Working for Oil يا كار براي نفت" مجموعه مقالاتي است كه توسط تورج اتابكي، اليزابت بيني و كاوه احساني جمع آوري شده و در سال 2018 منتشر شده است. بنابر گفته مولفان كتاب، موضوع حيات اجتماعي صنعت نفت و علي‌الخصوص زندگي اجتماعي كارگران شاغل در صنايع نفت، موضوعي بوده كه در سرتاسر قرن بيستم به عنوان يك موضوع جذاب براي پژوهش‌هاي تاريخي و اجتماعي به شمار مي‌رفته است ولي از سال‌هاي دهه 1980 به تدريج رو به افول گذاشته است. لذا گرد‌آورندگان اين اثر كوشيده‌اند كه با گردآوري مقالاتي در اين حوزه بار ديگر توجهات پژوهشگران و محققان را به سوي اين موضوع مهم در باره زندگي طبقه كارگر نفتي در آمريكاي لاتين، خاورميانه، آسياي مركزي، قفقاز، اروپا، ايالات متحده و آفريقا جلب كنند.

مقالات كتاب در سه بخش تنظيم شده است.بخش اول بر رابطه بين كارگران و كارفرمايان متمركز است و به عبارت بهتر به تببين رابطه بين نيروي كار نفتي و ارباب قدرت مي‌پردازد و مناسبات بين اين دو را مورد واكاوي قرار مي‌دهد.اين بخش از كتاب شامل پنج مقاله است.بخش دوم به روابط كاري و حرفه‌اي، اجتماعي و شخصي كارگران در نواحي نفتي، پالايشگاهها، مجتمع‌هاي پتروشيمي، اسكله‌هاي صادراتي و... مي‌پردازد و شامل چهار مقاله است.بخش سوم و نهائي نيز به بررسي شرايط و ابعاد زندگي طبقه كارگر نفتي در خارج از محيط كار و در تقابل با اجتماع‌هاي بزرگتر مانند حاشيه شهرها، نواحي حاشيه‌اي اسكان كارگران، شهرك‌هاي كارگري و... مي‌پردازد و شامل چهار مقاله است.

اولين مقاله اين كتاب كه خارج از سه بخش شرح داده شده قرار گرفته و در واقع به عنوان مطلع كتاب شناخته ميشود نوشته كاوه احساني پژوهشگر دانشگاه دي پال شيكاگو است. او در اين مقاله مي‌كوشد علل و عواملي را كه باعث كاهش توجه پژوهشگران و محققان به مباحث مربوط به نيروي كار شده است را واكاوي كند و نشان دهد كه در سالهاي اخير سمت و سوي اين پژوهش‌ها بيشتر به سمت خود نفت و مشتقات آن و صنايع وابسته به آن گرايش پيدا كرده است.در اين بين احساني در بخشي از مقاله خودد يك مطالعه موردي نيز در خصوص وضعيت كارگران نفتي پس از انقلاب اسلامي ايران در سال 1979 نيز انجام داده است كه از نقطه نظر توجه او به اوضاع كارگري ايران پس از انقلاب جالب توجه است.

 گزارش: سعید محمدخانی مهندس شرکت نفت فلات قاره ایران

علی الله جانی کارشناس اسناد در مرکز اسناد صنعت نفت ایران