کتابچه کمیته تابعیت و میهن‌پرستی
شنبه بیست و نهم خرداد ماه 1400
زهرا سلیمانی، کارشناس مرکز اسناد صنعت نفت: یکی از بخش‌های قابل توجه گنجینه‌های اسنادی در مرکز اسناد صنعت نفت، اوراق و مکاتبات مربوط به فعالیت‌های نفت در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی است. در این میان می‌توان به کمیته تابعیت و میهن‌پرستی اشاره کرد که اسنادی از فعالیت‌های این کمیته در مرکز اسناد موجود است.
یکی از جالب‌ترین و مهم‌ترین اسناد ثبت در این مرکز کتابچۀ معرفی کمیته تابعیت و میهن‌پرستی است که علاوه بر معرفی کلی این کمیته، به اهم فعالیت‌های آن نیز اشاره دارد.
مقاله حاضر معرفی اجمالی این کتابچه و مختصری از فعالیت‌های ذکر شده در آن است، که امید می‌رود موجب آشنایی علاقه‌مندان و پژوهشگران با این کمیته و فعالیت‌های آن شود.
اسناد موجود در این مجموعه مربوط به سال 1346 شمسی است که ریاست کمیته تابعیت و میهن‌پرستی با محمدخان ملک یزدی بوده، که زیر نظر سرهنگ عباس طباطبائی مقدم (نائب‌رئیس دوم باشگاه بین‌المللی لاینز [Lions] شمال تهران) قرار داشته است. باشگاه لاینز در سال 1917 توسط یکی از فراماسونرهای آمریکایی به نام «ملوین جونز» در شهر شیکاگو تأسیس و شعبه‌ای از آن در تاریخ پانزدهم فروردین 1336 در ایران افتتاح شد.
هدف ظاهری باشگاه‌های لاینز، گسترش نوع‌دوستی و حمایت از حقوق بشر، کمک به انسان‌های ستم‌کشیده و از این قبیل ذکر شده؛ ولی هدف واقعی و پشت پرده آنان همانند لژهای فراماسونری و کلوب‌های روتاری* تأمین منافع انگلیسی‌ها، صهیونیست‌ها و آمریکاییان بود.
در کتابچه کمیته تابعیت و میهن‌پرستی به وظایف این کمیته و ارتباطش با کمیته‌های دیگر و... اشاره شده است. از جمله وظایف این کمیته تأسیس دفاتر مخصوص تابعیت و برگزاری کلاس‌هایی برای تعلیم متقاضیان تابعیت بود. تهیه مواد و وسایل لازم برای استفاده در کلاس‌های مزبور نیز از وظایف این کمیته به حساب می‌آمد.
اجرای برنامه میهن‌پرستانه از جمله تزئین خیابان‌ها با انواع پرچم‌های ملی در روزهای یادبود و اعیاد ملی؛ آموزش طرز استفاده از پرچم ملی به کودکان مدارس؛ توزیع کارت پستال‌هایی که احساسات میهن‌پرستانه را برانگیزد بین آنان و حفظ یادبودهای ملی و تجلیل و تکریم از آنها، جزو فعالیت‌های این کمیته بود که ذیل اقدامات میهن‌پرستانه آن تلقی می‌شد.
این کمیته به لژیون آمریکایی - لژیون کانادایی و سایر سازمان‌های مشابه در کشورها و مناطق دیگر نیز کمک می‌کرده است.
کمیته تابعیت و میهن‌پرستی در مورد برنامه‌ها و مشکلات محلی که با تابعیت و میهن‌پرستی ارتباط پیدا می‌کرد با لاینز بین‌الملل در ارتباط بود و در موارد لزوم فعالیت‌های جمع‌آوری پول را برای اجرای پروژه‌های خود طرح و اداره می‌کرد.
کمیته‌های ذیل کمیته تابعیت که در کتابچه به آنها و وظایف‌شان اشاره شده است به شریح زیر هستند:
- کمیته عضویت: اشخاصی را که به خصوص در نهضت‌های تابعیت و میهن‌پرستی علاقمندی نشان می‌دهند برای عضویت به کمیته عضویت معرفی می‌کرده است.
- کمیته مالی: کمیته تابعیت و میهن‌پرستی نظارت می‌کرده که وجوه لازم برای فعالیت‌هایشان فراهم شده و همچنین در حفظ وجوه باشگاه که برای این فعالیت‌ها منظور شده اقدام به‌عمل می‌آورده است.
- کمیته برنامه: این کمیته تلاش می‌کرد تا حداقل سالی یک‌بار برنامه‌ای مربوط به تابعیت و میهن‌پرستی اجرا شود. همچنین در برگزاری جشن در روزهای ملی و عیاد ملی و سالگردهای تاریخی به کمیته برنامه کمک کرده است.
- کمیته روابط‌عمومی: در تهیه اطلاعات مربوط به فعالیت‌های کمیته، همکاری و نظارت می‌کرد که کلیه فعالیت‌ها با علامت رسمی «لاینز» مشخص شود و این فعالیت‌ها از طرف باشگاه « لاینز» به رسمیت شناخته شود.
- کمیته اطلاعات: کمیته تابعیت و میهن‌پرستی کمیته اطلاعات لاینز را از فعالیت‌های تابعیت و میهن‌پرستی مطلع نگاه داشته و نظارت می‌کرد که کمیته مزبور، اعضای باشگاه را از این فعالیت‌ها به خوبی مطلع کند.
در کتابچه گفته شده، هنگام تهیه برنامه تابعیت و میهن‌پرستی باشگاه‌ها باید از تکرار فعالیت‌هائی که سایر سازمان‌ها به عمل می‌آوردند خودداری می‌شده است. گذشته از آن باشگاه‌ها بایستی از قبول فعالیت‌هایی که مخارج زیاد دارد و یا آنکه اجرای آن مشکل است خودداری کنند. این امر باعث تنوع فعالیت‌ها و نیز نوآوری کمیته‌ها برای برگزاری فعالیت‌ها با حداقل امکانات و هزینه می‌شد.
از جمله فعالیت‌های جالب کمیته تابعیت و میهن‌پرستی که به پیشنهاد باشگاه بین‌المللی لاینز انجام می‌شد، می‌توان به اجرای مراسم و تشریفات «شیران به سن رسیده»؛ برپایی کلاس‌هایی برای آموزش خارجیانی که به تابعیت کشور اظهار علاقه می‌کردند؛ ضیافت‌ها و مهمانی‌هایی به افتخار افرادی که تازه به تابعیت کشور درآمده بودند؛ برپایی بناهای یادبود؛ آشناسازی مردم با آموزه‌های آنان در زمینه همشهری‌گری و تشویق مردم برای مشارکت در انتخابات عمومی و محلی برای استفاده از حق رای خویش و... اشاره کرد.
*روتاری در لغت به معنای «دوره» است و نامگذاری این باشگاه‌ها به روتاری از آن رو بود که چون جلسات روتارین‌ها در آغاز تأسیس کلوب به صورت گردشی در خانه هر یک از اعضا تشکیل می‌شد، از این‌رو جلسات به «روتاری» معروف شدند. روتارین‌ها 24 ساعت شبانه‌روز را به چرخ‌دندنه 24 پره تشبیه کرده بودند که هر یک از اعضا موظف بود همچون چرخ‌دنده در تلاش باشد.
شکل این چرخ‌دنده‌ها علامت رسمی روتارین‌ها بود و آنها معتقد بودند که با چرخش هر دنده، دنده‌های دیگر نیز به حرکت درمی‌آید و باعث تحرک کل سیستم می‌شود. کلوب روتاری بین‌المللی به دنبال ایجاد یک سیستم به‌هم پیوسته و متشکل جهانی است که با اراده و حرکت دندانه‌های «کلوب مادر»، تمام این سیستم جهانی به حرکت درمی‌آید.
