روزنگار نفت/ مرداد ماه

تصويب نخستين قانون نفت ايران، تشکیل شرکت نفت ایران و ایتالیا (سیریپ)، شکت مذاکرات ايران و انگلیسی پس از میانجی گری ترومن، كودتاي 28 مرداد عليه دولت دكتر مصدق و ...

پنجم مرداد 1353: قرارداد پیمانکاری اکتشاف و توسعه میان شرکت ملی نفت ایران و شرکت فرانسوی سی. اف. پی. (CFP) به امضا رسید.

هفتم مرداد 1336: قانون مربوط به تفحص، اکتشاف و استخراج نفت در سراسر کشور و فلات قاره از تصویب مجلس شورای اسلامی گذشت.

هشتم مرداد 1353: قرارداد پیمانکاری اکتشاف و توسعه میان شرکت ملی نفت ایران و شرکت آلمانی دمینکس (Demiinex) برای کار در نواحی آبادان و شیراز به امضا رسید.

هشتم مرداد 1353: قانون نفت در مجلس شورای ملی تصویب شد. در این قانون اصطلاحات نفتی برای به کار گیری در قراردادها تعریف شده است. قراردادهای منعقده بر اساس قانون مذکور عبارتند از:

قرارداد پیمانکاری شرکت فرانسوی نفت سی. اف. پی.
قرارداد پیمانکاری دمینکس شیراز
قرارداد پیمانکاری دمینکس آبادان
قرارداد پیمانکاری دمینکس شرکت اولترا فار لیمپتد
قرارداد پیمانکاری پان کانادین اشلند
قرارداد پیمانکاری آجیپ اس.پ.آ.

نهم مرداد 1336: نخستین قانون نفت ایران به تصویب رسید و به موجب آن اجازه توسعه سریع صنعت نفت ایران در سراسر کشور و از طریق قراردادهای جدید نفتی به شرکت ملی نفت ایران داده شد.

نهم مرداد 1352: قانون الغای قرارداد با کنسرسیوم مصوب 1333 و اجازه اجرای قرارداد خرید و فروش نفت به تصویب رسید. به همین مناسبت 9 امرداد روز نفت نامیده شد.

یازدهم مرداد 1359: قرارداد سیویل میان مجتمع پتروشیمی شیراز و شرکت ایرانی "گاما" منعقد شد.

دوازدهم مرداد 1336: تشکیل شرکت نفت ایران و ایتالیا (سیریپ) به تصویب مجلس شورای ملی رسید. این شرکت از سوی شرکت نفتی ایتالیا، آجیپ (AGIP) و شرکت ملی نفت ایران تاسیس شد و هر یک از دو شرکت 50 درصد سهام شرکت جدید را در دراختیار داشتند. حوزه فعالیت این شرکت در بخش شمالی خلیج فارس به مساحت 5500 کیلومتر مربع، در شرق کوه های زاگرس به مساحت 11 هزار و 300 کیلومتر مربع و در منطقه ساحلی دریای عمان به مساحت 6000 کیلومتر مربع تعیین شده بود.

در قراردادی که میان سیریپ و شرکت ملی نفت ایران برای تولید نفت خام به مدت 25 سال امضا شد، پیش بینی شده بود که سیریپ 5/12 درصد از درآمد اعلام شده نفت خام صادراتی و 50 درصد از سود خالص خود را (پس از کسر مبلغ حق الامتیاز) و 25 درصد بقیه را به عنوان مالیات به ایران بپردازد. در آن صورت، سهم شرکت ملی نفت ایران از سود پس از کسر حق الامتیاز به 5/62 درصد می رسید. عملیات اکتشاف و حفاری سیریپ به کشف نفت در "کوه ریگ" و "دودرو" واقع در کوه های زاگرس انجامید و تولید این منطقه در سال 1348 به 55/1 میلیون متر مکعب رسید.

چهاردهم مرداد 1330: شکت مذاکرات هیات انگلیسی در تهران، پس از میانجی گری هریمن، فرستاده ویژه ترومن، رئیس جمهور وقت آمریکا. پس از بازگشت هریمن از تهران - که به منظور میانجی گری در مناقشه نفت بین ایران و انگلیس انجام گرفته بود- در 12 امرداد 1330، میدلتون، کاردار سفارت انگلیس در تهران، نامه ای به دولت ایران ارسال کرد که در این نامه، دولت انگلیس به نام خود و به نام شرکت سابق نفت، اصل ملی شدن نفت ایران را پذیرفته و از اعزام هیاتی ویژه به ریاست یک وزیر برای انجام مذاکره به ایران خبر داده بود.

در همان روز هریمن با انتشار بیانیه ای، پیشاپیش رضایت خاطرآمریکا را در مورد سازش صورت گرفته میان طرفین اظهار داشت. هیات انگلیسی به سرپرستی ریچارد استوکس، وزیر مشاور و مهردار سلطنتی، روز بعد وارد تهران شد. اما در نهایت به شکست انجامید.

شانزدهم مرداد 1331: درخواست پرداخت طلب ایران از انگلیس در پی صدور حکم دیوان لاهه در 31 تیر سال 1331 مبنی بر صلاحیت نداشتن این دیوان در رسیدگی به مناقشه بر سر نفت بین ایران و انگلیس. وزارت امور خارجه ایران در 16 امرداد 1331 با ارسال یادداشتی یه سفارت انگلیس در تهران از این کشور خواست که طلب ایران از شرکت سابق نفت انگلیس و ایران که این شرکت تا آن زمان از پرداخت آن خودداری کرده بود، به ایران پرداخت شود و دولت انگلیس از این پس، مانع صدور و فروش نفت ایران نشود. همچنین در این یادداشت آمده بود که شرکت سابق انگلیس و ایران از حق مراجعه و طرح شکایت در دادگاه های ایران برخوردار است.

شانزدهم مرداد 1344: قرارداد فروش نفت خام از میدان نفتی داریوش واقع در خلیج فارس به شرکت نفتی دولتی آرژانتین در شرکت ملی نفت ایران به امضا رسید. این قرارداد بر اساس توافقی بود که پیش از آن با حضور نماینده شرکت ملی نفت ایران در آرژانتین انجام شده بود. بر اساس این قرارداد، شرکت ملی نفت ایران باید 350 هزار متر مکعب نفت خام را طی 8 ماه از شهریور 1344 تا فروردین 1345 در جزیره خارگ به نفتکش های شرکت دولتی نفت آرژانتین تحویل می داد.

بهای هر بشکه نفت خام هم یک دلار و 40 سنت تعیین شده بود. این اولین قراردادی بود که در زمینه توسعه امور بازرگانی با دولت آرژانتین تا آن زمان منعقد شده بود. با امضای این قرارداد، اولین محموله به ظرفیت 25 هزار و 427 تن نفت خام روز سه شنبه 2 شهریور 1344 به وسیله نفتکش آرژانتینی "جالنا" از پایه نفتی خارگ بارگیری و به مقصد آرژانتین حمل شد.

هجدهم مرداد 1333: نامه اعتراضی جمعی از روحانیان، اساتید دانشگاه و نمایندگان احزاب به مجلسین شورای ملی و سنا، در اعتراض به قرارداد نفت 1333 منتشر شد. امضا کنندگان این نامه نمایندگان مجلسین را از تصویب چنین قراردادی بر حذر داشتند.

نوزدهم مرداد 1346: شرکت ملی نفت ایران از به نتیجه رسیدن عملیات اکتشافی شرکت نفت "آجیپ" در حوزه نفتی نوروز، واقع در خلیج فارس (در 94 کیلومتری جنوب غربی مرکز نفتی بهرگان) خبر داد.

بیست و یکم مرداد 1385: کارشناسات خارجی از صنعت نفت ایران اخراج شدند.

بیست و چهارم امرداد 1344: خط لوله 6 اینچی نفت شهر به کرمانشاه، به منظور تامین نفت مورد نیاز پالایشگاه کرمانشاه افتتاح شد.

بیست و ششم مرداد 1356: مجتمع پتروشیمی شیراز قرارداد خدمات فنی مخزن آمونیاک را با شرکت آلمانی ال. جی. ا. منعقد کرد.

بیست و هشتم مرداد 1331: تلاش های بین المللی برای سرکوب نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران که به همت دکتر محمد مصدق صورت گرفته بود، در نقطه اوج خود به شکل کودتای آمریکایی- انگلیسی 28 امرداد تجلی کرد و دولت قانونی ایران بدین سان ساقط شد.

بیست و نهم مرداد ماه 1330: شکست مذاکرات هیات استوکس در سال 1330. ریچارد استوکس پس از دو هفته مذاکره با دولت ایران در نامه ای به دکتر مصدق پیشنهاد 8 ماده ای خود را که هفته قبل ارائه داده بود، پس گرفت و اتمام حجت کرد که اگر نخست وزیر ایران پیشنهاد او مبنی بر انتخاب یک مدیر عامل انگلیسی را تا روز بعد نپذیرد، از ادامه مذاکره خودداری خواهد کرد.

بیست و نهم مرداد 1331: در این تاریخ برابر با 21 اوت 1952، چرچیل در پیام محرمانه ای به ترومن، پیشنهاد کرد که آمریکا و انگلیس پیام مشترکی را شامل ارائه شرایطی به منظور حل موضوع نفت برای نخست وزیر ایران ارسال کنند. این پیام در ملاقات سفیر آمریکا (هندرسن) و کاردار انگلیس (میدلتن) با دکتر مصدق به عنوان پیشنهاد مشترک آمریکا و انگلیس در پنجم شهریور 1331 ارائه شد که دکتر مصدق آن را نپذیرفت.