دستگاه هاي راديويي لامپي؛ نخستين شبكه هاي مخابراتي نفت

قدمت صنایع پشتیبان صنعت نفت، از جمله مخابرات، با تاریخ درخشان این صنعت برابر است. آثار ارزشمند بجای مانده از اين صنایع پشتیبان، در گوشه و کنار جغرافیائ گسترده صنعت نفت در کشور عزیزمان ایران قابل مشاهده است.

نخستین شبکه مخابراتی شرکت ملی نفت ایران تقریبا همزمان با آغاز بهره برداری از خط لوله نفت آبادان- ری در سال 1336 هـ.ش به بهره برداری رسید. سیستم انتقال این شبکه و در واقع مغز متفکر آن دستگاه های رادیويي با لامپ خلا بودند که در باند فرکانسی UHF کار می کردند. این دستگاه ها تماما از لامپ های خلا ساخته شده و در ساختار آنها از ترانزیستور استفاده نشده بود.

رادیوهای لامپ خلا در داخل سالن تجهیزات مخابراتی ساختمان مخابرات ایستگاه ها نصب و راه اندازی مي شد. طراحی مسیر و جانمائی اين ایستگاه ها با استفاده از امکانات نقشه برداری و دسترسی به محل در آن زمان انجام مي گرفت. نقشه برداران برای دسترسی به محل مطلوب در مناطق صعب العبور با پای پـیـاده طراه مي رفتند یا به کـمک راهنمایان محلی از چهارپایان اسـتـفاده می کردند. حمل مصالح ساختمانی مورد نیاز برای ساختمان ایستگاه ها و تجهیزات مخابراتی پس از آماده شدن ساختمان نیز عمدتا به وسیله چهارپایان انجام مي شد.

عمر نخستین شبکه مخابراتی شرکت ملی نفت ایران در سال 1348 هـ.ش همزمان با آغاز بهره برداری از شبکه مدرن مایکروویو به سر رسید و پس از آن سیستم رادیو لامپی از شبکه خارج و جمع آوری شد. اگرچه اکنون اثری از این دستگاه ها باقی نمانده است و دستگاه های رادیو ومنابغ تغذیه آنها مانند دیزل ژنراتورها صد در صد از بین رفته اند، ولی تعدادی از اين ساختمان ها، دکل ها و آنتن ها از بلایاي روزگار جان سالم بدر برده اند.

مخروبه های ساختمان این ایستگاه ها اکنون در نزدیکی ایستگاه های فعلی ایوانکی و حاجی آباد مشاهده می شود. ساختمان مخابرات رشت در حال حاضر تبدیل به مهمانسرا شده است و ساختمان ایستگاه ازنا به عنوان اتاق نگهبانی مورد استفاده قرار مي گيرد. ساختمان و دکل ایستگاه کوهین تا حدود 12سال پیش در ضلع شمالی جاده قزوین- رشت قابل مشاهده بود، ولی اکنون در محل این ایستگاه، ایستگاهی برای پوشش تلفن همراه بناء شده و ساختمان بکلی تخریب و دکل جمع آوری شده است.

در تأسیسات نفتی ری گر چه ساختمان مخابرات تخریب شده اما دکل و آنتن های آن موجود است. در مرکزانتقال چشمه شور در محل ساختمان مخابرات رادیو لامپی، ساختمانی برای رئیس مرکز انتقال بناء شده ولی دکل و آنتن های این سیستم دست نخورده و سالم باقی مانده اند.

مقایسه دکل های مخابراتی کنونی با دکل های رادیوهای لامپی تفاوت هائی را در ساختار آنها نشان می دهد. نردبان دسترسی دکل های نخستین در بخش خارجی آن قرار داشت و فاقد حفاظ بود. با انتقال نردبان دسترسی به بخش داخلی دکل و نصب حفاظ برای نردبان در دکل های مخابراتی جدید، ایمنی کار در ارتفاع و سهولت کار روی دکل های مخابراتی افزایش یافته است.

سيداحمدموسوي

مديريت مخابرات شركت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران

شركت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي ايران