آموزشگاه فني آبادان؛ پشتيبان نيروي انساني كارآمد در صنعت نفت

به بهانه راه اندازي موزه نفت در محل آموزشگاه فني- حرفه اي آبادان

آموزشگاه فني آبادان با قدمتي بيش از از 80 سال، از جمله مكان هاي تاريخي صنعت نفت در شهر آبادان است كه به يكي از موزه نفت در اين شهر تبديل خواهد شد و در حال حاضر نيز عمليات اجرايي آن در دست انجام است. آنچه در پي مي آيد يادداشتي است به قلم عبدالكريم مهراني، كارآموز سابق آموزشگاه فني آبادان كه به مناسبت نزديك شدن به تاريخ گشايش فاز اول اين موزه، از نظرتان مي گذرد.

با كشف اولين چاه نفت در منطقه مسجد سليمان، ضرورت احداث پالايشگاهي در آبادان با توجه به موقعيت جغرافيايي اين شهر در دستور كار قرار گرفت و اولين سيل مهاجرت در ايران آغاز شد.

شروع ساخت پالايشگاه آبادان در اين برهه از زمان باعث شد كه مردم نواحي مختلف ايران كوچ خود را به سوي اين منطقه آغاز كنند. اولين كارگران ايران در صنعت نفت عشاير مختلف لر بودند كه عكس هاي باقي مانده از آنها با لباس محلي توجه بسياري را به خود جلب مي نمايند.

آنها قبلا به كشاورزي يا دام داري اشتغال داشتند و بعضا تعدادي نيز تفنگچي بودند (تفنگچي ها مسئوليت حفظ امنيت منطقه و كاروان ها را به عهده داشتند). با شروع كار در پالايشگاه نياز بود كه آنها ابتدا در مناطقي اسكان داده شوند و ضمن فراهم كردن امكاناتي، آموزش هايي نيز در حين كار براي آنها فراهم گردد.

با نگاهي گذرا به مناطق كارگري شهر آبادان، خصوصا منطقه كوي كارگري (تانكي يك و تانكي دو) متوجه خواهيم شد كه تعداد زيادي مراكز آموزشي شامل دبستان و دبيرستان در اين منطقه وجود دارند كه بعضي قدمتي بيش از 70 سال دارند. اين نكته مويد اين است كه فرزندان اين كارگران كه ريشه روستايي داشتند، جلب اين مراكز مي شدند تا در آتيه از نيروي جوان و كارآمد آنها استفاده شود.

در اين راستا تاسيس يك آموزشگاه فني- حرفه اي در جوار پالايشگاه آبادان نيز در دستور كار قرار گرفت و در سال 1312 شمسي، مقارن با 1933 ميلادي (درج شده بر كتيبه هاي سيماني بر سردر ورودي) آموزشگاه فني حرفه اي آبادان يا مدرسه كارآموزان يا (Artisan School) تاسيس شد.

دوره هاي اول آموزشگاه پنج ساله و به طور شبانه روزي بود و طي ساليان بعد به دوره هاي سه ساله تبديل شد كه دو سال ديگر را اين افراد به عنوان كارگر كارآموز در پالايشگاه و مناطق عمليات غيرصنعتي، مشغول كارِ توام با آموزش مي شدند.

اين مركز به عنوان يك پشتيبان در تامين نيروي انساني (كارگر فني) پالايشگاه بود. آنها طي سه سال دوره علاوه بر دروس سه ساله اول دبيرستان با دروس فني كه با كلمات و اصطلاحات فني به زبان انگليسي همراه بود، تربيت شده و آماده مي شدند كه بر حسب نيازهاي پالايشگاه آبادان در مراكز مختلف مشغول كار شوند.

مورد ديگر اين كه در شروع سال تحصيلي دروس ايمني و بهداشت تدريس و بروشورهاي مربوط به ايمني و بهداشت در كلاس ها به نمايش گذاشته و توزيع مي شد. اين موارد نمره اي جداگانه اي داشت و در معدل كل نيز در نظر گرفته مي شد. در اين دوران آموزشي، لوازم، نوشت افزار و پارچه و لباس ورزشي و لباس كار و كفش ايمني نيز به طور رايگان در بين كارآموزان توزيع مي شد.

ضمنا در سال اول ماهيانه 50 تومان، سال دوم 70 تومان و سال سوم 100 تومان به عنوان كمك هزينه تحصيلي نيز اختصاص داده مي شد و كارآموزان مي توانستند از امكانات باشگاه كارآموزان و استخر شنا نيز استفاده كنند. البته تعيين شهريه از سال 1349 به بعد رايج شد.

ضوابط و ديدگاه هاي آن موقع در آموزشگاه حرفه اي به اين صورت بود كه كارآموز جديد با شركت در آزمون ورودي بعد از مقطع ششم ابتدايي و قبولي در اين مرحله و متعاقبا مصاحبه حضوري به معاينات پزشكي اعزام و پس از تشكيل پرونده با شروع سال تحصيلي جديد دوره سه ساله آغاز مي شد. هر سال تحصيلي نيز در اين آموزشگاه 4 ماه بود.

در پايان بايد اين نكته را يادآور شويم كه مراكز آموزشي در تمامي بخش هاي صنعتي بزرگ در كشورهاي پيشرفته، هنوز به صورتي خاص نگهداري مي شود و در جوار آنها آموزشگاه هاي پيشرفته تري ايجاد شده اند كه آموزش و تربيت نيروي كار فني را بر عهده دارند. اين مراكز با نگاهي به گذشته چراغ راه آينده جامعه خود در پيشرفت و توسعه هستند. آموزش هاي حين كار در مراكز صنعتي و كارخانه ها از اهميت بسزايي برخوردار است. پالايشگاه آبادان هنوز اين افتخار را دارد كه اداره آموزش آن با برگزاري دوره هاي آموزشي مختلف در اين راستا گام هاي اساسي برمي دارد. مراكز صنعتي وظيفه دارند كه در كنار كار عملي، آموزش علمي داشته باشند. چرا كه اگر كاركناني نخواهند در همان كارخانه مشغول كار شوند، به هر حال به نوعي ديگر و در جاي ديگر در پيشرفت جامعه نقش خواهند داشت. وظيفه صنعت نفت و مراكز آموزشي است كه با جستجو در پرونده ها و يا با اعلام در كانون بازنشستگان شهرستان ها از مربيان دلسوز و زحمتكش آن دوران كه هنوز در قيد حيات هستند قدرداني نمايند تا از خاطره ها و نقش هاي سازنده آنها استفاده شود.

موزه نفت مي تواند گامي مهم در راستاي شناسايي، حفظ و پاسداشت نقش  جايگاه آموزشگاه فني- حرفه اي آبادان به مثابه يكي از مهم ترين مراكز آموزشي صنعت نفت، به حساب آيد.