ماجرای طلای سیاه ایران (15)

يکشنبه بیستم بهمن ماه 1398 ماجرای طلای سیاه ایران (15)

سیدهاشم هوشی‌سادات

پایان جنگ جهانی دوم

ماجرای نفت در ایران که با تصویب قانون «منع اعطای امتیاز جدید نفتی به بیگانگان» در آذر 1323وارد مرحله جدیدی شده بود، با پایان یافتن جنگ جهانی دوم در سال 1324/1945 وارد مرحله ‌ای بحرانی شد.
در 23 فروردین 1324/مارس 1945، فرانکلین روزولت رئیس جمهوری آمریکا در گذشت و معاون او هری ترومن زمام امور را در دست گرفت. این درحالی بود که نیروهای متفقین با تمام قوا به آلمان و ایتالیا حمله کردند. با سقوط برلين، پایتخت آلمان و خودکشی آدولف هیتلر و سپس اعدام موسولینی دیکتاتور ایتالیا و اعلام تسلیم بدون قید و شرط آلمان، ترومن رئیس جمهوری آمریکا و وینستون چرچیل نخست وزیر انگلستان خاتمه جنگ جهانی را به مردم دنیا اعلام کردند. به همین جهت کنفرانس پوتسدام با شرکت ترومن، چرچیل و استالین برای نقشه راه آینده تشکیل شد.
در تهران به مناسبت خاتمه جنگ جهانی 101 تیر شلیک شد و دولت تعطیل عمومی اعلام کرد.

لزوم تخلیه ایران توسط متفقین

دکتر مصدق با ایراد نطقی در مجلس شورای ملی با توجه به قرارداد میان ایران و متفقین در زمستان سال 1320 در خصوص خروج کامل نیروهای متفقین از ایران پس از پایان جنگ جهانی و به رسمیت شناختن استقلال و تمامیت ارضی ایران، خروج کامل و سریع این نیروها از کشورمان را خواستار شد.
همچنین در کنفرانس پوتسدام نیز مصوب شد که قوای متفقین هر چه سریع‌تر از ایران خارج شوند.

در این راستا کلیه نیروهای انگلیسی طبق عهدنامه سه جانبه «ایران، انگلیس و شوروی» خاک ایران را ترک کردند، ولی نیروهای شوروی از تخلیه ایران خودداری كردند. در این رابطه رادیو مسکو اعلام کرد: شوروی قوای خود را در یک قسمت از خاک ایران که تا اندازه‌ای آرام به نظر می‌رسد، خارج خواهد کرد. این نواحی عبارتند از: مشهد، شاهرود و سمنان. ولی قوای شوروی در سایر نقاط باقی خواهد ماند تا اوضاع روشن شود.
در واقع این موضع اتحاد جماهیر شوروی، واکنش جدی به رد پیشنهاد مسکو درخصوص کسب امتیاز نفت شمال توسط مجلس شورای ملی در آذر 1323 بود.
به همین جهت دکتر مصدق نطق مفصلی در مجلس ایراد کرد و نسبت به عدم تخلیه ایران از نیروهای ارتش سرخ شدیدا اعتراض کرد.

آغاز تحرکات تجزیه‌طلبانه

با موضع گیری منفی مسکو درخصوص تخلیه ایران در شمال و شمال‌غرب ایران، حزب توده و دیگر نیروهای وابسته چپ، به تحرکات و شورش‌های منطقه‌ای که تدریجا رنگ و بوی تجزیه طلبانه در آذربایجان و کردستان به خود گرفت افزودند و در نتیجه درگیری‌ها در شهرهای آذربایجان، گنبدکاووس، ساری و ... ده‌ها تن کشته و مجروح شدند.
در این رابطه ارتش ایران برای حفظ امنیت، نیروهای ژاندارم را راهی شمال کرد که قوای شوروی در فیروزکوه جلوی آنها را گرفته و اجازه حرکت به سمت شمال را به آنها ندادند و وزیر امورخارجه کشورمان نیز در این مورد یادداشتی اعتراض‌آمیز به سفارت شوروی در تهران داد.

اعلام خودمختاری در آذربایجان و کردستان

در شهریور 1324 با ورود سیدجعفر پیشه‌وری رهبر حزب دمکرات به تبریز، تشکیل حکومت خودمختار آذربایجان رسما اعلام شد. به‌موازات این اقدام، حزب دمکرات کردستان به رهبری قاضی‌محمد نیز اعلام خودمختاری كرد. با بروز تحولات مذکور،هم دولت ایران و هم نیروهای سیاسی و ملی برای پیدا کردن راه‌حل بدون هزینه برای ملت به چاره‌جویی پرداختند. در این خصوص، دکتر مصدق در مجلس شورای ملی فعال بود و ابراهیم حکیمی نخست‌وزیر نیز برای حل مسئله آذربایجان با چند تن از سیاستمداران شاخص مانند قوام‌السلطنه، موتمن‌الملک، مستشارالدوله و ... مشاوره کرد.
وی همچنین با ایراد نطقی مبسوط در مجلس به شرح وقایع آذربایجان و کردستان پرداخت و گفت برای حل این مشکل مصمم است به مسکو رود.

ادامه دارد ...

لينك هاي مرتبط

content/18/روزی-روزگاری/4451/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-14

content/18/روزی-روزگاری/4445/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-13

content/18/روزی-روزگاری/4434/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-12

content/18/روزی-روزگاری/4425/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-11

content/18/روزی-روزگاری/4414/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-10

content/18/روزی-روزگاری/4405/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-9

content/18/روزی-روزگاری/4388/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-8

content/18/روزی-روزگاری/4376/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-7

content/18/روزی-روزگاری/4365/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-6

content/18/روزی-روزگاری/4355/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-5