ماجرای طلای سیاه ایران (22)

چهارشنبه چهاردهم اسفند ماه 1398 ماجرای طلای سیاه ایران (22)

سیدهاشم هوشی‌سادات

اقلیت مجلس پانزدهم

مجلس پانزدهم که با سقوط دولت قوام و متلاشی‌شدن حزب دمکرات او، آرایش سیاسی جدیدی را به دست آورد، با آغاز مذاکرات نفتی میان «گس» -نماینده انگلیس- و «عباس‌علی گلشائیان» -نماینده ایران- شاهد تشکیل یک فراکسیون اقلیت شد.

اعضای این فراکسیون عبارت بودند از: عباس اسکندری، حائری‌زاده، دکتر مظفر بقایی کرمانی، حسین مکی و عبدالقدیر آزاد.

اقلیت مجلس برنامه سیاسی خود را حول دو محور به طور شاخص اعلام کرد:

اعتراض به فقدان آزادی در کشور
مداخلات شرکت نفت انگلیس در امور مملکت

این دو هدف توسط اقلیت مجلس پانزدهم به طور هوشمند انتخاب شده بود.

زیرا شاه پس از سفر به انگلیس در اوایل سال 1327، محور سیاست خارجی دولت را بر «حل مسئله نفت براساس جلب رضایت لندن و واشنگتن» قرار داده بود و دولت‌های هژیر و ساعد نیز مصمم بودند تا برای افزایش اختیارات شاه و اعطای حق انحلال مجلسین به او، ضمن محدودکردن آزادی‌های اساسی، با افزودن الحاقیه‌ای به قرارداد 1933، مسئله نفت را در چهارچوب مذاکرات «گس-گلشائیان» حل کنند.

ترور نافرجام شاه در دانشگاه

در این فضای ملتهب سیاسی، حادثه ترور نافرجام شاه در بعدازظهر 15 بهمن 1327

در دانشگاه تهران و در جشن سالروز دانشگاه رخ‌داد که فضا را تا حدودی به نفع جناح حاکم رقم زد. ضارب، ناصر فخرآرایی عضو حزب توده بود که با کارت خبرنگاری روزنامه «پرچم اسلام» وارد دانشگاه تهران شده بود. در این حادثه 5 تیر از سوی فخرآرایی به‌سوی شاه شلیک شد که وی زخمی و بلافاصله به بیمارستان منتقل گردید. ضارب نیز با شلیک ماموران امنیتی به قتل رسید.

اعلام حکومت نظامی در تهران، غیرقانونی کردن حزب توده، توقیف مطبوعات مخالف و دستگیری گروهی ار مخالفین از جمله آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی که در مسئله نفت فعال بودند، از جمله پیامدهای این ترور نافرجام بود. جالب آنکه بلافاصله پس از واقعه ترور، «لایحه تهدید مطبوعات و مجازات مرتکبین جرائم مطبوعاتی» سریعا توسط دولت تدوین و برای تصویب به مجلس ارسال شد.

دفاع شاه از افزایش اختیارات سلطنت

یک هفته پس از واقعه ترور، شاه در ملاقات با گروهی از نمایندگان مجلس بر ضرورت تجدیدنظر در قانون اساسی و افزایش اختیارات مقام سلطنت و از همه مهم‌تر دادن حق انحلال مجلسین به وی تاکید کرد و تحقق این اهداف را از مفاهیم مشروطیت دانست!!

پژوهشگران عوامل ترور شاه را براساس اسناد «ماجراجویی‌های سران حزب توده»، «جاه‌طلبی‌ها و بلندپروازی‌های سپهبد رزم‌آرا؛ رئیس ستاد مشترک ارتش»، «برنامه سرویس‌های امنیتی شوروی جهت انتقام از مسایل آذربایجان و کردستان» و «جریانهای تندروی مذهبی» دانسته‌اند، که هرکدام درجای خود جای بررسی و بحث دارد، ولی واقعیت این است که این ترور نافرجام تاثیرات انکارناپذیری در تحولات سیاسی به دنبال داشت و علی‌رغم محدود شدن فضای سیاسی، به‌دلیل التهابات اجتماعی و برخلاف محاسبات آنها، خط‌سیر جامعه در مسیر نیل به استیفای حقوق ایرانیان در زمینه نفت‌جنوب سرعت یافت.

تشکیل مجلس موسسان

این مجلس در ادیبهشت 1328 تشکیل شد و اصل 48 قانون اساسی را تغییر داد و بدین ترتیب حق انحلال مجلس شورای ملی و مجلس سنا به‌طور جداگانه و یا به‌طور مشترک و در زمان مشخص به شخص شاه داده شد.

ادامه دارد....

لينك هاي مرتبط

content/18/روزی-روزگاری/4488/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-21

content/18/روزی-روزگاری/4486/ماجراي-طلاي-سياه-ايران-20

content/18/روزی-روزگاری/4483/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-19

content/18/روزی-روزگاری/4477/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-18

content/18/روزی-روزگاری/4470/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-17

content/18/روزی-روزگاری/4465/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-16

content/18/روزی-روزگاری/4454/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-15

content/18/روزی-روزگاری/4451/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-14

content/18/روزی-روزگاری/4445/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-13

content/18/روزی-روزگاری/4434/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-12

content/18/روزی-روزگاری/4425/ماجرای-طلای-سیاه-ایران-11